Katalog

BİR ÜLKE ÜC KENT A T İ L L A D O R S A Y sankibukapıda... Ve Donatello... Onun da Rönesans'ın temel direklerinden biri olduğunu biliyorum elbette. Ama bu ünlü yontucunun Katedral Müzesi'ndeki bir avuç heykelini görmek bambaşka... Jeremi, Abraham, Habakük gibi a/.i/lcri gösteren taş heykellerinde, Donatello öylesine usta ki... Taşa ruhsal fırtınaları, acıyı, hüznü işlemesini öylesine iyi baş^rmış ki... Ahşaptan yaptığı Maria Maddalena yontusuise yalın vestilize çizgilerine sığdırılmış geniş bir ruhsal perspektifle, benzersiz bir eser. Donatello kuşkusuz ki modern heykelin, giderek modern sanatın en büyük öncülerinden biri. Sanatçılarımızın ve meraklılarınm kuşkusuz iyi bildiği bu gerçegi ben gecikmiş Floransa keşfim sayesinde biraz geçöğreniyorum, kusurabakılmasın!.. Floransa baştanbaşa sanatla, sanat eseriyle dolu. Sanatı ve sanatsal üretimi, Floransa'da yeniden doğus loransa'yla gecikmiş buluşmamız sonunda gerçekleşiyor. Yıllar yılı bu kente gelmeyi onca isteyip de gelemeyen ben, kısa (bir buçuk günlük) ama yoğun bir ziyaretin heyecanını yaşıyorum. Ortaçağ'ın karanlığından çıkıp Rönesans'la yeniden insana dönüşün ilk ışıkları bu kentten yansımadı mı? Floransa'yı görmeden Rönesans denen yeniden doğuşun ruhunu kavramak olanaklı mı? Üstelik ölümü ve çöküşü çağrıştıran Vencdik'ten sonra Toskana'nın başkenti Floransa, tüm eskiliği içinde hâlâ yoğun biçimde yaşayan, çağı ve günü duyumsayan bir kent. Duomo Meydanı'ndakı Katedral, mcrmerin binbir rengiyle bezenmiş, gotiğin kıvrımlarıyla geometrinin yalın çizgilerini kaynaştıran görünümüyle gerçekten başdöndürecek kadar güzel bir yapı. Giotto'nun ünlü Campanile'si (çan kulesi), 12. yü/yıldan kalma Battistero'su (vaftizhane), arkadaki Katedral Müzesi ve çevredeki tüm yapılar, eşsiz bir bütün oluşturuyorlar. Battistero'da sayısız ünlü arasında Dante de vaftiz olmuş. (Katedrale bakan ve akşam yemeği sırasında önünüzde eşsiz bir görünüm sağlayan "Dante'nin Taşıtl Sasso di Dante" adlı lokanta, esinini bundan almış olmalı.) Daha sonra Palazzo Vecchio veya Akademi Müzesi'nde de yapıtlannı göreceğimiz Mikelanj'ın yaşamı boyunca yaptığı 3 "Pietâ" heykelinden biri de burada, Katedral Müzesi'nde (en ünlüsü, bilindiği gibi Roma'daSenPiyer'deduruyor). Ama Floransa'da bizi asıl ctkileyen, bir anlamda yeni keşfettiğimiz sanatçılar, Lorenzo Ghiberti ve Donatello oluyor. Her ikisinin de sanatını ilk kez bu denli yakın ve yoğun biçimde görüyor ve hayran oluyoruz. Ghiberti'nin Battistero'nun 4 kapısından birı ve en ünlüsü olan Doğu Kapısı veya sonradan yapıtın hayranı olan Mikelanj'ın verdiği adla Cennetin Kapısı, görkemli bir bronz kabartma işçiliği getiriyor karştmıza... Bu ünlü sanatçı, olgun döneminde başlamış bu kapıyı yapmaya. 47 yaşındaymış vetam27 yılüzerindeçalışmış. 1452'de, yani Istanbul'un fethinden bir yıl önce biten kapı, 10 ayrı satıh üzerindeki kabartmalardan oluşuyor. Sanatçı, Yunan Roma sanatının unutulmuş yontu özelliklerini yeniden günışığına çıkarırken, buna Rönesans'ı özgü bir resim etkisi, bir perspektif ve bir canlılık eklemeyi de bilmiş. Tüm Rönesans yatıyor F Ftoransa'mn UnlU katadrall, çok rankll m t n r n r panolarla sUalü. Hrnıoı yambaşında Is* Olotto'ıuın •••rl Çan Kul*al ytlkMİIyor. Donatello'nun Aziz HabakUk h«yk*ll (saft Itette). bir yandan dinsel Inançların dışavurumu için bir araç, öte yandan ekonomik üretimle atbaşı giden ve toplum yaşamının olmazsa olmaz temel etkinliklerinden biri haline getirmiş bir düzenin bunca güzelliği yaratması ve koruması, ne denli yazılsa önemi kolay ifade edilemeyecek bir olay. Dinsel inançla bırleşmiş bir tür iktidar anlayışının çağımıza dek uzanmış görkemli bir armağanı, insanoğluna... Signoria Meydanı'nda Lanzi'lerin Locası denen yapının revnakları altında sıralanan birbirinden ünlü yontuları, onarım çahşmaları dolay ısıyla iyi göremiyoruz.AmaNeptünheykeli,Medid'lerden birinci Kozma'nın heykeli C U M H U R İ Y E T 0 E R 6 İ 4 A Ğ U S T O S 1991 SAYI 282