Katalog

A N T İ KA R A F F İ P O R T A K A L Gecmisi onaran laboratuvar estorasyon vc konservasyon: Bu iki sözcük son yıllarda sanat dünyasında çok sık kullanılır oldu. Gündemdeki bu iki konuyu konuşmak ü/ere Sayın Cllkü İzmirligil ile birlikleyiz. (Jlkü İ/mirligil, İstanbul Restorasyon vc Konservasyon Merkez Laboratuvar Müdürü. istanbul'daböyle bir merkezin varlığı, pek az sanatsever tarafından biliniyor. Esasında çok eski dc değil bu kuruluş. Sayın Mükerrem Taşçıoğlu'nun bakanlığı sırasında, 1984'lerdekurıılmuş, 1985'tedefaaliyete başlamış. Çoğu kişi, Topkapı Sarayı Müzesi'nin yanındaki Aya trini'den haberdardır; ama tam onun yanındaki Darphane'yi a/ insan bilir. Darphane, 17. yüzyılda Sultan II. Ahmed tarafından kurulmuştur. Şimdilerdc para değil de pul basan bu darphane kompleksinin bir bölümünde de restorasyon ve konservasyon laboratuvarları bulunuyor. Eski taşınabilir eserlerin restorasyonu (tamiri), serbest piyasada rahmetli Galip Usta ismiyle bütünleşmişti yıllardır. Bugün de onun çırakları, oğlu da dahil, bu mirası sürdürüyorlar. Biz şimdi Kültür Bakanlığı'na bağlı Restorasyon ve Konservasyon Laboratuvan'na yönelelim. Eski eser sevgisi sadece ona sahip olmakla gelişmez; kendini gerçekten bu işeadamışbırtutkunyadabirprofcsyoncl, başkasının elindeki bir eserden de zevk alır, bu esere mülkiyet duygusunun çok ötesinde bir ilgiyle yaklaşır, onun varlığından keyif duyar. Tabii ki bu keyifinahnabilmesiiçindeeski eserlerin (adı üzerinde, eski) günümü/c gelebilmiş olması gerekir. Eski eserlerin bu asırlık yolculuklarını katedebilmişolmaları için belirli şartlar gerekir: 1yi koruma,sahipçıkma vs. Ama restorasyon ve konservasyon da en az diğerleri kadar el/.emdir... Şimdi gelin gezimize başlayajım. İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkez Laboratuvar Müdürü Ülkü İ/mirligil, önce mimar, sonra arkeolog ve daha sonra ise Roma'da, lcrom'da restorasyon kursunu bitirmiş. İzmirligil'in kılavu/luğunda, laboratuvardaki çini atölyesine giriyoruz. Yani çini restorasyon ve konservasyon atölyesine. İçeride Fatih döneminden 16. yüzyıla, II. Selim Türbesi'nde bulunan Iznik çinilerine kadar, değişik devrelerinçinilerininrestoreedildiklerinigörüyoruz. Hep ayakta dikine seyretmeye alıştığım çiniler şimdi onarım masalarında R yatıyorlar. Ama bu hasta yatağından iKeramık atölyesinde ise esas itibarı ile yileşip kalkacaklar kuşkusu/... Atölyearkeolojik eserler onarılıyor.Gövdesinyi gezerken çinileri onaranların, Sayın den ayrılmı^ ba^lar gövdelerini buluyor Şenay Yılmaz ile Sayın Celalettin Küvebelkiderahalakavuijuyorlar. Kimbiçük'ün konuya hassas bakmalarından lir onları zamanında yaratan sanatkârbunu daha iyi anlıyorum. Bu çinilerin larda böylecerahataeriyorlardır. Keranasıl buraya geldiklcrini sorunca şu somik atölyesinde restorasyon ve onarım nuç çıkıyor ortaya: Onarılmak istencn çalışmalarım yapanlar, Sayın BukctGüçinilerin, öncelikle yerinde tedavi edilereli, Sayın Gülseren Dikilitaş ve Sayın Ebilmesi uygun görülüyor yani duvarınmine Gönüllü'dür. Bu bölümün, malzedan sökmeden, çıkarılmadan. Bu mümme konusunda dertli olduğu kesin. Pakün olmayınca, sökülüp atölyede onahalı malzemelerin, talebi az olduğu için rım ve koruma çalışmaları yapılıyor. ithal edilemediğini öğreniyoruz. BuraTabii ki 400500 yıllık çininin günümü dan ayrılırken tüm merkez laboratuvaze gelmesi kolay değil. Hem labiat şartları hem de ba/ı eli u'**"* zunlar onları yerinde rahat bırakmıyor. Çinilerin korunmasıyla ilgili şartların neler olduğuna göz atınca, öncelikle binaların sağlamlığının, su almaması gerektiğinin, rutubet oranının öncmini kavrıyoruz. Çünkü bir binaya su girerse nem oranı artar, bu da tuzlanmaya, çinilerin hastalanmasına, harçların dökülmesinenedenolur. Eskitürbelerin çatılarının bakımı bu yü/den zamanında yapılmalıdır. Bina sağlam olursa içindeki mal/eme de kolay kolay etkilenmez. Çini atölyesinde bütün çiniler fotoğraflarıyla bclgeleniyor... Gönül ister ki Türkiye'deki tüm türbeler veya diğer eserler de böy le belgelensin... Atölyedeki çinilerin restorasyonunda geriye dönüşümlü malzeme kullanılıyor, planlar çiziliyor. Sö/ konusu geriye dönüşümlü malzeme kavramı üze Organlk Konsarvasyon Laboratuvan'nda S*rda Kantarcıoğlu, bir ahşap yapıt iizarlnda çahfiyor. rindedurmak gerek: Teknoloji o kadar çabuk ilerliyor ki bugün doğru rına gelen eserlerin, Topkapı Sarayı Mü Restauro'dan mczun) gibi uzmanlar iilbilinen, yarın yanlış oluyor. O yüzden zesi, Türk İslam Eserleri Müzesi ve Arkemizde bu konuyu kökleştirccek, belki geriye dönüşümlü mal/eme, her zaman keoloji Müzesi'ndcn geldiğini biliyoruz de kendilerinden sonra gelenlere yol sökülebileceği için hiç olma/sa esere zaartık. gösterecektir. Bu arada izinli olduklarar vermez. Çini atölyesinden biraz da Şimdi önümüzdeOrganik Konservasrından kendileriyle görüşemediğimiz, istemeyerek ayrılıyorum. yon Laboratuvarı var. Burada ahşap, ama övgü dolu sözcüklerin 2025 yıldır kâğıt, kumaş, deri ve kemikten üretilen onları takip ettiğini anladığımız Sayın Önümdeki pirinçplakada, Aletli Anaeserler restoreedilipkorunuyor. BuaraRevza Ozil ile Behçct Erdal'ın Institutc liz Laboratuvarı yazıyor. Burada taşında restorasyon (onarım) kavramının Of Archeology'den mezun olduklarını maz eserlerle ilgili sıva ve harç analizledaha çok, estetige yönelik olduğunu, öğreniyoruz. rinin, kantitatif analizlerin yapıldığını konservasyonun ise sıhhat kazandırma anlatıyorlar. Aletlerin UNESCO kanalı Dokümantasyon ve diğer restorasgibi bir içerik taşıdığını belirtip devam ile de zenginleştiğini görüp, bu bilgisayon ve konservasyon çalışmalarının da edelim... Ahşap deyince ilk önce akla yarla donanmış laboratuvardan ayrılıyapıldığı Merkez Laboratuvarı'ndan kurt (böcek) gelir. "Ahşap kurdu"nun yorum. Laboratuvarı yönetenler Tekayrılırken, buraya gelen tüm eserlerin halk arasında çok ürkütücü olduğunu nik Üniversite'nin kimya mühendisleri nüfus kâğıtlarının tam olduğunu bildibildiğimizden konuya biraz daha ağırSayın Ismet Ok, Güven Gökçe, kımyağimizden, kendi cebimi/deki trafik ehlilık vermek istiyoruz: öncelikle ahşap ger Ahmet Güleç ve jeolog Mehmet Oyetini kontrol ediyoruz. O da yerli yerinkurdunun bir eşyadan diğerine geçme cakçıidi. de duruyor. M ihtimali olduğunu söyleyelim. Çünkü bu kurtçukların yumurta zamanları olduğu gibi uçma dönemleri de vardır. Bu yü/den bir yerden bir yere sıçrayabılirler. Kurdun (böceğın) ınıhası içm de yaşının, einsınm tespit edilmesi ve ona göre ilaç verilmesi gerektığini bilmeliyi/. İşte tüm bu bilgileri ve daha nıcelerıni laboratuvardan edinmek mümkün. İyi bir konservatörün nitelikleri neler olmalıdır sorusunun yanıtı da şöyle: Konservatör bilgili olmalı, kimya. biyoloji, sanat tarihi bilmelı, yoksa belki onarılan bir gövdenin kendine ait olnıayan bir baş taşıması mümkün olabilir. Tcknolojiyi, deği^en şartları lakip edebilmeli, mcslcki kurslara katılmalı, yabancı yayınları takip etmeli, yetenekli olmalı... Yetenek, herhalde iyi bir konservatörün en belirli ö/elliğıdir. Zannediyorum ki Sayın Scrda Kanlarcıoğlu (Floransa'daki Instituto DePArte Cil CUMHURİYET0ER8İ7TEMMUZ1991SAYI27I 15