Katalog

'temsilci" sayısı ise sadece 4'tür. Bunlarian birini Milli Birlik Komitesi atamış, kisi de devlet başkanının bileti ile Mecis'e girmiştir. Bunlardan biri de Ermeni /atandaşlarımızdan Hermine Agavni Kaustyan'dır. Sadece bir kadın temsilci se;imle Kurucu Meclis'e gelebilmiştir. Aynı yılın yaz aylarında üç siyasal liJer idam edilmişti. Bu ortam içinde yaaılan seçimlere "gözü ya$lı analar"ın se;im alanlannda "Gözlerime bakın, ne demek istediğimi anlarsınu" sloganı egecnen olur. "Soyadı" ve "intikam" duyguları ile Melahal Gedik ve Neriman Ağaoğlu temsilciliklerini iki dönem sürdürürler. lkinci dönemde kendilerine sakıt Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın kızı Nilüfer Giirsoy da katılır. Bu arada yeni oluşan scnatoda ikisi cumhurbaşkanhğı kontenjanından gelen beş kadın senatör görürüz. Ancak hiçbir zaman 1980yılına kadar senatoda bu rakam aşılmayacak ve cumhurbaşkanları tnutlaka "süresi dolan kadının yerine bir başka kadın" ilkesini, "Salı Kadın" simgesinde olduğu gibi atama yöntemiyle sürdürecektir. Bunlardan biri de daha sonra bir terör kurbanı olacak Prof. Bahriye Üçok'tur. Üçüncü dönemde bir "soyadı" da Bayan Suna Tural'dır ve görevi uzatılmayan, eşi Genelkurmay Başkanı Cemal Tural'ın "hakkının aranması" peşindedir. Demokrat Parti döneminde bir başka general eşi de TBMM'ye girmiştir. Ancak bu olayda bir "hesap sorma" değil, bir " ö d ü l " vardır. Hava Kuvvetleri Komutanı'nın eşi Perihan Anburnu milletvekili yapılmıştır. 12 Eylül'Un yarattığı 1980'in Danışma Meclisi'nde Uçü Milli Güvenlik Konseyi'nce atanmış bunlardan biri bugunkü Çalışma Bakanı tmren Aykut olmak Uzerebeş kadın temsilci vardır. 1984'teki seçim 11 kadını parlamentoya getirir. lmren Aykut bu kez "seçim" le yerini korur. Bir başka ilginç isim 1960 öncesinin parlamenteri Necla Tekinel uzun bir aradan sonra yeniden secilmiştir. Şu anda TUrk parlamentosunda sadece 6 kadın milletvekili var. Bu milletvekilleri ile ilgili bazı gözlemleri şöyle özetleyebiliriz: 1. Üçü lzmir, ikisi lstanbul ve biri Ankara'dan seçilmiştir. lzmir genellikle "kadın" seçen aydın bir il olarak tanınmaktadır. Türkiye'nin öteki kentlerinden parlamentoya "kadın" seçilmemiştir. 2. 4S0 kişilik Türk parlamentosunda "kadın" milletvekili oranı yüzde 1.33'tür. 3. Türkiye'de yaklaşık her 650 bin erkeğe bir erkek milletvekili, her 4.5 milyon kadına bir kadın milletvekili dUşmektedir. Bu verileri dünyanın öteki ülkeleri ile özellikle Avrupa Toplulugu ve ABD'nin rakamları ile yandaki tabloda kıyasladığımızda şu sonuca ulaşıyoruz: 1. Türk parlamentosu bir "erkek" parlamentodur. 2. Toplam milletvekili sayısına kıyasla en çok kadın milletvekili (yüzde 31.3) Danimarka'da, en az kadın oranı ise (yüzde 1.3) Türkiye'dedir. AT ortalaması ise yüzde 12.2'dir. Güney Amerika'da geçen yıl yapılan tısından dönüşte New York'ta Türk toplumuna bir konuşma yapan Çalışma Bakanı İmren Aykut, dünyada en az kadın milletvekilinin Türkiye'de oluşundan dolayı "utanıyorum" demişti. 3. Türkiye'den sonra gelen Yunanistan'daki oran dadüşüktür. Ancak Yunanistan'da her kadın milletvekili 360 bin kadını temsil ederken Türkiye'de her kadın milletvekili 4.5 milyon kadını temsil etmektedir. Bir başka deyişle Türkiye'de 9.3 milyon vatandaşa bir kadın, Yunanistan'da ise 720 bin nüfusa bir kadın temsilci düşmektedir. Bu arada Avrupa'nın doğusunda yer alan, Asya'ya komşu Yunanistan'da da "soyadı" ve "intikam" olgusu geçerlidir. Bunun son örneği milletvekili Başbakan Konstantîn Mitsotakis'in kızı Dora'nın eşi Pavlos Bakoyanis'in öldürülmesinden sonra "Gözlerime bakın ne dedigimi SAYI270 Imalda Marcos, Ulkasln* g«ri dönttp kocaaının 'Intlkamını' almak Için yanıp tutuşuyor... anlarsınız" benzeri bir kampanya ile son seçimde parlamentoya girişinde görülür. Eşi öldürülmese bile Dora yine Mitsotakis soyadı ile parlamentoya rahatlıkla girebilecek akla, kültüre ve yeteneğe sahipti. Yunanistan için "soyadı" kavramı konusunda başka örnekler de verilebilir. 4. Tabloda en ters gelen durum ise tngiltere ile Fransa'dır. Bu iki ülkede kadın parlamenterlerin oranı öteki Avrupa Ulkelerine kıyasla oldukça düşüktür. Bu nedenle lngiltere'de İşçi Partisi ilk aşamada parti içindeki yapılaşmada kadınlara beş yıl içinde yüzde 40'lık koltuk verecek bir program peşinde. Tarihinin en uzun ÜLKELER Oanimarka Hollanda Almanya Italya Ispanya Lüksemburg Portekiz Belçika Irlanda Ingiltere Fransa Yunanistan ABD Türkiye AT TOPLAM MİLLETVEKİLİ 179 150 662 630 346 64 250 212 166 650 576 300 başbakanlık olanağını bir "kadın"a veren Muhafazakârlar'da ise benzeri bir gelişmenin beklenmediği, bugünkü Başbakan John Major'ın alışılmışın dışında kabinesine hiç bayan bakan almayışıyla anlaşılıyor. 5. ABD'de ise tngiltere'ye eşit bir orana (yüzde 6.7) rastlanıyor. Nüfusun yüzde 98'i Müslüman olan laik Türkiye Cumhuriyeti'nde "kadın seçimi", Doğu'nun "soyadı", hesap sorma, intikam, sivasal boşluk doldurma ve atama alışkanhğı ile Batı'mn kadını demokrasinin ayrılmaz parçası olarak görmesi arasında gidip gelir. 4 KADINLARIN YÜZDESİ 31.3 25.3 20.3 13.0 13.0 12.5 10.0 KADIN MİLLETVEKİLİ 56 38 135 82 45 8 25 18 13 44 33 14 29 6 511 SEÇİM YILI 1988 1989 1990 1987 1989 1989 1987 1987 1989 1987 1988 1989 1989 1988 Uluslararası Parlamentolar Birliği toplan 8.5 7,8 6.7 5.7 4.7 6.7 1.3 12.2 435 450 4185 Yıl 1086: Corazon Aquino iktldarda... DERSİ 1 2 MAYIS 1991 CUMHURİYET 13