Katalog

E R D A L S A G L IK A T A B E K NASIL YENECEGIZ? Bahar geldi sayılır. Çoğumuz, ünlü bahar yorgunluğunu üstümiizde hissetmeye başladık. Yapılan araştırmalara göre de yorgunluk sendrotnu kendini en çok şubat ve mart aylarında hissettiriyor. Ama birçok insan için yorgunluk dört mevsim gündemde...Acaba yorgunluk, yaşam biçimimizin kaçınılmaz bir sonucu ımı? Yoksa bir hastalık ya da bir uyarı mı?.. Yorgunluğu nasıl yeneceğiz?.. YORGUNLUĞU V • Tunoay Akgun'Un Basgin Bafclr' I yalnuoa bahardad««ll, dörtmavsim yorgun tlplmin orgunluk, yaşama biçimimizin kaçınılma7 bir sonucu mudur, yoksa bir hastalık ya da bir uyarı mı? Bunların hepsi düşünülmüş, hepsi tartışılmıştır. Son zamanlarda "yorgunluk" olgusunun "özel bir virüs hastalığı" olduğu savı, tartışmalara ycni bir boyut kazandırdı. Ortaya atılan sava göre, "yorgunluk özel bir virüs tarafından oluşturulan bir hastalık"tı Eğer böyleyse, yorgunluğun tedavi edilmesi de söz konusuydu. "Yorgunluk aşısı"nın bulunmasını da bekleyebilirdik. Filadelfiya Vinston Enstitüsü'nden Dr. Elaine de Freitas ve ekibi, kontrol edilen "yorgunluk hastalan"nın yüzde 77'sinde bu virüse rastlandığını açıklıyorlar. Bir retrovirüs olan bu ajan, AIDS virüsüyle yakınlık gösteriyor. HTLV2 adını laşıyan vırüsün solunum yoluyla alındığı da açıklanan bilgilerin içinde. Diğer araştırmacılar ise, izole olan genin HTLV2"ye ilişkin olamayacağı, ancak i/ole edilmemiş başka bir virüsün sö/ konusu olabileceğı kanısını ileri sürüyorlar. Bir virüsün bulunması, yorgunluk sendromunun buna bağlanması için yeterli dcğildir. Bu tartışma sürerken, dikkatler yeniden "yorgunluk" olgusuna çevrildi. Günümü/dc yorgunluktan yakınmayan belki de kimse yok. "Günün yorgunluğu", "iş, yorgunluğu", "stres yorgunluğu" gibi çeşitli etiketler taktığımız yorgunluk, insanlan bırakmıyor. Yapılan araştırmalara göre, "yorgunluk sendromu" en çok mevsimin şubatmart aylarında çıkış gösteriyor. ünlü "bahar yorgunluğu" kendini mevsim değişmelerinde gösteriyor. Daha çok kadınlarda yorgunluk kendini gösteriyor. 10 vakadan 6'sı kadın. Yorgunluğun ortalama yaşı da 41.9 olarak bulundu (1987 yılında yapılan bir araştırma). AFP'nin yaptığı araştırmaya göre Nelson Mandela, Bayan Thatcher gibi ünlüler "aşırı çalışma" nedeniyle "yorgunluk hastalığf'na yakalandılar. Madonna ise örneğin "yorulmayan" ünlüler listesinde... Ancak, doktorları bunun sakıncalı olduğunu söylüyorlar. Yorgunluğa kulak asılmaması, dinlenmek için yapılan uyarılara aldırmamak, sonuçta da dinlenememek oluyor. Bunun da bir süre sonra nedeni anlaşılmayan bitkinliğe dönüşmesi olası. Gizli depresyon (masked depression) olaylarında da özellikle sabahları duyulan "bitkinlik duygusu" iyi biliniyor. Böyle kişiler ancak akşamüstleri (saat 17.00 dolaylarında) kendilerine geliyor, günün sonraki saatlerinde zindelik duyuyorlar. Önemli bir yorgunluk nedeni de, istenmeyen bir işi yapmak zorunda kalan kişinin duyduğu yorgunluktur. Sıkıcı olan, rahatsızlık veren her şey bir Y yorgunluk nedeni. Buna "gizli protesto yorgunluğu" da diyebiliriz. Günlük hayatta sevilmeyen işten, istenmeyen biriyle birlikte olmaya kadar gcniş bir alanda yaşanan türde yorgunluk duygusudur. 4 Günlük hayattaki deneylerimiz, "tekdüzelik", "hayal kırıklığı", "başarısızlık", "umutsuzluk" durumlarının "duygu yorgunluğu"na yol açacak biçimde etkili olduğunu göstermektedir. Buna karşılfk "heyecan", "başarı", "umut" gibi etkcnler de yorgunluğu önleyici etki yapmaktadır. Yorgunluk, daha çok kadınlarda yaygın... Kentlerin bozulan havası, kirlenen çevre, çeşitli gazların, sıvı ve katı cisimlerin solunum havasına katılarak insanlarda yorgunluk duygusu yaratan toksik etkiler yapması da üzerinde durulan faktörlerden birisi. Yeni bir "yorgunluk virüsü" bedenin bozulan dengesiyle oluşan mevsim yorgunluğu" ya da ruhsal tepkilerin yol açtığı yorgunluk sendromu bize eskiden bilinenleri de unutturmamalı. Bedensel hastalıklar bu açıdan her zaman gözden geçirilmeye değer. Yorgunluk nedeni olarak sık görülen hastalıklardan birisi "anemikansızlık". Beslenme yetersizliği, gizli kanamalar, bedenin demirden yararlanma eksikliği gibi nedenlere bağlı olan ve sanıldığından daha yaygın olan "demir eksikliği anetnisi", yorgunluk yapan hastalıklardan sadece birisi. Fokal enfeksiyonlar (kronik bir diş yangısı, safra kesesi yangısı, sinüzit vb.), tüberküloz, romatizma gibi hastalıklar kendini sadece yorgunlukla gösterebilir. SAYI 2(4 20 C U M H U R İ Y E T D E R I İ 31 M A R T 1991