Katalog

G Ö K T U Ğ V E N S Ü R E L Bilgi çağında işyerleri yapılan ise uygun mu? G ünümüzün gelişmiş ülkelerinin birinde, mimar ya da tasarımcı olarak çalışıyorsanız, en çok karşılaşacağınız işlerden birinin büro tasarımı olacağından hiç kuşkunuz olmasın. Hcr türlü yaşam etkinliğinin "iş"e dönüştürüldüğü bu dünyada tasarımcının önündeki en canlı, en güncel konulardan biri, doğal olarak "büro" mekânıdır. Eski deyimiyle büro, yenilcrdemodaolanadıyla"office..." Büro kavramı, Ortaçağ'dan bu yana süre gelendevinimsi/konumunu,sanayi devrimine koşut olarak değiştirmeye başladı ve insan gücünden hız alan ü/etımin yanı başında 70'li yıllara ulaştı. Giderek sanayide üretımin otomasyona yönelmesi, üretim sektöründeki insan talebini sınırladı ve böylece büro ortamının oluşumunu da doğrudan etki altına aldı. Artık bol ve kaliteli ürün tasarlamak, üretimi güncelleştirmek ve oluşan sonuç ürünü hızla pazarlamak gerckiyordu. Bu gelişmeler, üretime fazla gelmeye başlayan insan gücünü bürolara aktarmaya yetmişti. Söz konusu devinimin en açık biçimde izlendiği OECD ülkelerinde 80'li yılların ortalarında yapılan bir araştırmaya göre her 100 çalışandan 10'u tarım, 33'ü endüstri, 57'si ise servis dalında yani bürolarda hizmet vermekteydi. Ancak insanların bürolarayönelmeleriyadaaktarılmaları, vcrimlilik açısından yeni problemler ortaya çıkardı. Bürolara elektronik aygıtların girmesinin hemen ardından, bunları kullanacak kişilerin de yetenek ve kapasite bakımından daha seçkin kîşiler olmaları gerektiği anlaşıldı. Günümüzün gelişmiş bürolarında otomasyonu yürüten ve sayılan tüm büro personel sayısının yarısına yaklaşmış bulunan bu elemanların, ücretleri de doğal olarak yüksekti. Bu yüzden çalışanlardan daha fazla verim almayı sağlamak kaçınılmaz oldu. Bu yeni özelliklı sınıf, ofıs hiyerarşisini de etktledi. Günümii/de birlikte çalışmak; birlikte düşünmck, biriikte planlamak ve birlikte sorumlu olmak anlamına gelmektedir. Artık bürolarımızda olabildiğınce demokratık ve kişiye "inisiyatif" veren bir ortamın gereğine inanmak durumundayız. Bu oluşum, büro tasanmına yeni bir gözlc bakmamızı zorunlu kılmaktadır. Büroları, mimari biçimlenmeleri açısından hücre sistemi, açık sistem ve grup sistemi olarak üç ana başlık altında toplayabiliriz. Hücre sistemi az sayıda (25) kişinin bulunduğu işyerleri için geçerlidir. Daha büyük ölçeklerde bürolar, hücre sisteminde direndiklerinde, işsel ve sosyal iletişimin kaybedilmeye başlandığı iri labirentlere dönüşürler. 60'lı yılların başlarında ortaya çıkan açık sistem büroların oluşturulma nedeniyse, bu sistemde çeşitli gruplar arasında iletişimin kopuksuz süregelmesi ve gerekli iş akışının, hücre sisteme kıyasla daha kolay işlemesıydi. Büro tasarımı nda üçüncü aşamayı "grup sistemleri" oluşturmaktadır . Bu, büro çalışanlarının, işin yapısına göre değişen, yarı bağımsız, belirgin gruplarda toplanmasıdır. Şimdilerde masadan hiç kalkmadanekranaAvukatlık, müf avirlik Işlerl glbl kurumlarda hücr* alsteml uygulanıyor. racılığıyla her bilgiye ve her istediğiniz kişiye tılaşmak olasıdır. Bu kolaylık artık her üç sistemin iç içe kullamlabilme şansını getirmiştir. Bugün çalışma ortamımızı etkileyen ekonomik güçler büro strüktürünü de oldukça kararsız bir konuma itmiştir. Bunedenle büro tasanmında, her son duruma göre en kısa /amanda, en az para ile yeni mekânlar oluşturmanıngerekliliğigündeme gelmiş ve BUrolar, htlor* alateml, açık alatam v« grup alatoml olarak amrftanböylece yeni bir dınlıyor. Folosraftakl Amarikan ornagl, har 3 alataml blrl*ftirlyor. büro mobilyası anlayış ve tasarımı düşüncesi ortaya mından çok önemlidir. çıkmıştır. Bu mobilyanın sökülüp takıBüro hacimlarinin doğa ile bütünleşlabilir (demontabl) olması, değişikliklemesi için olabildiğince doğal yeşilliğe rin kolayca, hatta uzman olmayan kişiyerverilmelidir. lerce yapılabilmesi, toplanma ve kurulTüm bu ve benzeri teknik ağırlıklı soma işinin, topluca yararlanılan sistemrunların çözümünde en öncelikli konu lere (aydınlatma, havalandırma gibi) ise, bütünü oluşturacak her elemanın dokunmadan bitirilebilmesi çok önemergonometrik kurallara koşulsuz uyumlu lidir. Artık tüm dünyada, bir "üçüncü olmasıdır.Bir de her ne kadar yapı tasanesil büro mobilyası" gereksinimi gözrımcılarının işi gibi görünüyorsa da delenmektedir. ğinmeden geçemeyeceğim bir konu var. Söz konusu mobilya sistemleri, bir diÇalışanların göz ve ruh sağlığı açısınzi eski / yeni kritere göre değerlendiriledan, doğal renk veparlaklığını korudubilir; örneğin, ğuna hâlâ inanmak istediğimiz dış dünBelirli bir işlevsel esneklik sağlanmalıya ile gün boyu iletışimi sağlayan pencedır. re camlarının kesinlikle saydam ve renkÇalışma yüzeyleri, yapılan her türlü siz olması gerekmektedir. büro işine uygun olmalı, düşey elemanSonuç olarak bütün bunlar, çağdaş lar depolama olanağı vermelidir. büro tasanmının ne denli karmaşık bir Çevre ile iletişim olanağı yok edilmeproblematik oluşturduğunu açıkça gösden, ctkin ses kontrolü ve Kişisel dokuteriyor. Batı ülkelerinde bu yönde çok nulmazlık sağlanması önemlidir. mesafe alındığını gözleyebiliyoruz. Ülkemizdeyse bu konu yeni yeni gündeme Kullanılan ve kullanılması olası aygıtgeliyor. Yanında tüm alt yapı ve üretim lara gerekli enerjiyi ve bilgi iletişimini sorunlarını da birlikte getiriyor. Tasasağlayacak, yaratmayan bir kablo dürımda Batı standartlarına ulaşmak pek zeninin oluşturulması, genel / kişisel ayzor gibi görünmüyor. Ancak bu tasarıdınlatma sisteminin psikolojik, fizyolomın gerçekleştirilmesinde karşılaşılan jik ve işlevsel rahatlık sağlayacak nitezorluklar, bambaşka bir üretim sorunliklerde olması, son derecegereklidir. lan dizisinin çözümüne yakından ve sıkı Malzeme ve renk seçiminin doğru yasıkıya bağlı. Ve sanırım bu aşama tasapılması, büro çalışanlarının moral ve rımcılann ilgi alanından çok sanayicilebedensel sağlıklarına olduğu kadar firrinilgialanınagiriyor. < manın "kurum kimliği"ne katkısı bakıC U M H U R İ Y E T D E R O I 1 7K A S I M 1 9 9 1 S A Y I 2 9 7 24