Katalog

T E K S T İ L F E R Y A L R E Z Doç Aylâ Salman Görüney anlatıyor: Dokumada resim tadını seviyonum Tekstilde, bir plastik hava, bir resimsel tat oluşturmayı sevdiğini dile getiren Görüney, kişisel atölye çalışmalarında, "tekstil sıcaklığı" duygusunu, geçmişten günümüze uzanan teknik anlayışları geliştirerek sürdürüyor. Kafftan, işleme ve çiniden faydalanıyor. oç. Aylâ Salman Görüney ilc söyleşimizi öncc evinde, (seramik sanatçısı Giingör Güner'in tasarımı olan fıncanlarda) kahvelerimizi yudumlarken, sonra da atölyesinde sürdürdük. I97()'ten bu yana Marmara Üniversitesi (lü/.cl Sanatlar Fakültesi'nde dokuma tasarımı dalında öğrelim üyeliğijıi sürdüren, eğitimciliğin yanı sıra kişisel atölyesinde, çeşitli tekniklerdc sanatsal tekstil üreten Salman, yüksek eğitimi sırasında ressam Edip H. KöseoğlıTndan suluboya, Zeki Faik İzer'den de espri kopyası dersleri almış. 1967 68 Kanada Winnipeg'de elek baskı, 196870 Amsterdam Gcrritt Rietveld Akadcmisi'nde Holianda hükümeti bursuyla endüstriyel dokuma öğrenimi gören sanatçının çeşitli sergileri, ödülleri ve de bilimselçalışmaları mevcut... Büyük boy çalıştığı lapestrilerinde teknikte Batı'yı, özde Doğu'yu birleştiren Aylâ Salman'ın en büyük arzusu, yapıtlarının kamuya açık yerlerde değerlendirilip her kesimden insanın bunları rahatlıkla izlemeolanağı bulması... Aylâ Hanım, siz Batı'da modern tapestrilerde çok kullanılan "sizal" malzemesini ülkemizde tanıtan ilk sanatçımızsınız ve hatta 1970'lerde bu isin öncülüğünü de yaptınız "Sizal" ve "tapestri" uygulamalarımzdan bahseder misiniz? •• "Sizal", Afrika'da yetişen bir bitkinin çok sağlam lifleridir. Bunlar uzun ve parlak elyaflardır. Ülkeme döndükten sonra 1974'teBatı tekstil deneyimlerimi o yıl İstanbul Shcraton OtelPnde açılan bir yanşma sonucu 8.5x3 boyutunda bir tapestri çulısmasıyla gerçekleştirme olanuğım oldu. Şimdi, aynı birimde çalışan değerli hocalarımızdan Doç. Şahin Yağan'ın tezgâh tasarımıyla, 8.5 D m.eninde ve 3m. boyunda döner leventli özel bir tezgâh oluşturduk ve şahsımın denetiminde on öğrencimi/. ile bu dokumayı gerçekleştirdik. 1975'te de Sheraton Oteli'nin lobisine bu dokumayı yerleştirdik. Dokumalarımda büyük boyut çalışma, si/al gibi iri doku yapıları eldeedilenmalzemeyikullanma, tekstilde bir plastik, resimsel tat oluşturmayı seviyorum. "Tapestri" dokumalarım içinTürkçekarşılığı olarak'duvarkilimleri' sözcüğünü kullanıyorum. Ancak buradaki "kilim" tanımlaması geleneksel kavramdan, doğal olarak hem dcscn hem de kullanım açısından çok farklı, çünkü yapılış ve işlevlerinin yaşamdaki konumları çok ayrı, ama 'tekstil sıcaklığı' duygusu geçmişten günümü/e aynı, ortaksanırım... Dokumalarımzda bir doğa sevgisi, yaşam sevinci var. Bunun kaynağı nedir? " İlk çocukluk anılarım Manyas gölüne yakın, doğaca zengin Deydin köyüne ve ona yakın, bazı hafta sonları /iyaret ettiğimiz bir Ka/.ak köyüne ait. Bir de Manyas kazasındaki bir Çerkez düğününü danslarıyla hiç unutamıyorum. İlk çocukluk anılarımı oluşturan, belki de kişiliğimi ve beğenilerimi yönlcndiren bu üç değişik kültürü bir bütün olarak algılayışımla başlamış olabilir. Anne ve babam cumhuriyet kuşağı idealist ilkokul öğretmeniydiler. İlk kalem, kâğıt, boyama, resim zevkini ailemden aldığımı ve sürekli desteklerini gördüğümüsöyleyebilirim. Dokumalarımda yaşam sevincini izleyiciye hep iletmek isterim. Desenlerimi yaratırken doğa görünümlerinden ve ulusal geleneksel değerlerimizden yararlanıyorum. Estetik olarak çok beğendiğim "nar motilini" kullanıyorum. Halk sanatında yazmalardan, Kenan özbcl Koleksiyonu'ndan, 2 9 7 Taaarımlannda nar motlfln» sık sık y«r v*r*n Ottriinay, g«l«n*kaol ögeleri benimslyor. 'Saray Sanatı'nda kaftan, işleme ve çini örneklerinden çalıştım. Giderek Türkiyeli bir sanatçıya has vc dolayısıyla kişiliğimedeözgüdesenlerimoluştu. İşlevsel yönii ağır basan seramik sanatı dünyada ve ülkemizde plastik sanatlar icinde yer almakta. Tekstil sanalının plastik değer olarak dünyada ve ülkemizde konumu nedir? •aı Lozan'daki eski ve çağdaş tapestri müzesi dünyaca ünlü tapestri bienalleri düzenler. Bu ve benzeri bienaller Fransa'dan Japonya'ya dek yer alır, sadece bu alana has yanşma ve sergiler yapılır. Tekstil sanatının ülkemizde plastik sanatlar kapsamında yer alamayışı sanıyorum bu dalda en azından seramik sanatı alanındaki kadar sanatçının olmayışı, bu daldaki sayılı sanatçının sürekli kişisel ve grup sergileri açıp kendini tanttamayışı, öte yandan sanat yarışması düzenleyicilerinin bu dalı yeterince tanımayıp sanat yarışmalarında yer veremeyişleri olabilir. Gelecekteki çalısmalarımz, planlarınız nelerdir? aai Öğrencilerimden istekli birkaç kişi sömestr ve ya/ tatillerinde atölyemde staj yapma olanağı buluyor. Gerck büyük boy çalışmalar için bir ekip gereksinmesinden, gerekse atelyemin gelecek nesillere gelişerek kalıcı bir biçim almasını arzuladığundan, iki yıldan bu yana iki öğrencimle kalıcı bir ekip çckirdcği oluşturmaya çalışıyorum. Ayrıca bu alanda oluşturacağımız ekip üyelerinin teknik ve estetik açıdan gelişip kendilerine has tapestri tasarımları ve iç mimar, dekoratörlerin isteklerini yerine getirebilecek çeşitli teknikte özel el dokumaları örneklerinden oluşacak ortak karma sergilerle bu sanatı tanıtıp sevdirmek ve yaygınlaşmasını sağlamayı amaçlıyorum. Ülkemizin otelcilik alanında uzmanlaşmış değerli mimarlarından sayın Ertem Ertunga'nın çalışmalarımı tanıması, uygulayacakları projelerinde yapıtlarıma yer ayırmayı düşünmeleri, hem şahsım, hem de bu alanda yetişen genç sanatçı arkadaşlarım adına mulluluğumubelirtmekisterim. ^ C U M H U R İ Y E T D E R G I 1 7K A S I M 1 9 9 1 S A Y I 15