Katalog

B A Ş K E N T G Ü N L E R İ Muşerref Hekimoğlu Kızıl Ordu'yu dinlerken toşku ve anılar bir yana, beni en çok savaş şarkılan elkiliyor Askere giden bir delikanlının sevgilisinden ayrılışı, dönuş umuduyla söylenen şarkılar. O şarkılar yarım kaldı kuşkusuz. Kı/ılordu Korosu'nu dinlerken, 1970'li yıllarda Sovyetler Birliği'ne gidişimi anımsadım. Yevtuçenko'nun şiiri Yetmışlerde Sovyetler Bırlıgı Başbakanı olan Kosıgın, Turkıye zıyaretı sırasında onuruna verılen akşam yemeğınde. Soldan sajja Dunemın Senalo Başkanı Ibrahım Şevkı Atasagun, Nazmıye Oemırel, Kosıgın ye AP hukumetinın başbakanı Suleyman Demırel... Kosigın'ın arkasındakı kışi Moskova radyosunun Turkçe yayınlan bfllümünden şe( spiker Mustafeyev ıllar önce, Sovyet devlet adamı Kosigin Ankara'ya geldiği zaman soğuk rü/gârlaı da esti. Ankara Palas'taki bir öğle yemeğinde tçişleri Bakanı Faruk Siikan geldi. O yemekte uygulanan protokol doğrultusunda, tnasada yeri yoktu; yalnız Başbakan, Dışişleri Dakanı, Sovyet konuklar için ayrılmıştı. Dışişleri Genel Sekreteri Zekl Kuneralp, Sükan'a yerini vermek için ayağa kalktı; ama boşuna! O zamanki adıyla "Zehlr Haflye" öfkeyie çekti gitti. üysa ötcki bakanlar büyük salondaydılar. Sükan'ın tcpkisı siyasaldı bclki de, Bu olaydan birkaç gün sonra Dcvlcl Operası'nda bir gala, Faruk SUkan ve eşi de konuklar aıasında. O da, başka AP'li bakanlar da Sovyet tenoru hara relle alkışladılaı. Bir sanatçı soğuk rüzgârları da ısıtıyoı biranda. Tıpkileı geride kalıyor. (Jlkeler, uluslararasında, en güzel köprüleri sanatçılar kuruyor hcr zaman ABD ile Küba arasında diplomatik ilişkilcr yok; ama Alicla Alonse dansettiği zaman, kıyametler kopuyordu Nevv York'ıa... Kızılordu Korosu ve dans grubu da büyük coşkuyla sclamladı başkentte. Ankara Sanal Feslivali'nin büyük olaylarından biri yaşandı. Cumhurbaşkanı Kvrcn, komutanlar, binlcrcc baikentli coşkuyla alkışladı koıo ve dans grubuıııı. Istikhıl Marşı'nıı/ıvne guzel söylediler! Ya o galinkalar, eski savaş şaıkıları, gençliğimi/de dinleğimi/ "Siyah Gö/lcr"... Y laykalar, golinkalar. 1968 yılında bir gccc Cüneyl Gökçer ile söyledik galinkayı o bodrum restoranda. Rus kökenli bir şarkıcı Cüneyt Gökçer'in sesine hayıan oldu. O bodrum katına Ferit Apaydın ile gittim ilk kez. Cumhuriyet hükümetinin ilk bakanlarından Zekai Apaydın'ın oğlu, babası Moskova'ya elçi gidiyor, sonra Ferit Apaydın'ın delikanlılık yıllarında galinkalarla doluyor kulakları; her zaman coşkuyla dinler vc de söyler. Hâlâ söylüyor mu bilmem? Elbet Kızılordu Korosu'nun söylemesi ayrı bir olay. Erkek sesinin renkleri, dalgalarıyla güzel titreşimler, çağrışımlar oluşuyor. Dans grubu da gökkuşağı gibi renk renk giysileriyle Sovyet halk danslarının güzelliğini vc zenginliğini sergiliyor. O düzcye varmak için nasıl çalışıyorlar ve nasıl bir seçim ve eğitimden sonra bu güzelliği ürctıyorlar kimbilir! Volgagrad'a Mamayev anıtına tırmandığım bir pazar sabahını. Mamayev, dünyanın en yüksck savaş anılı, bir barış özlcmiyle gökyüzüne uzanır gibi. Anıta ulaşmak için bir dağa tırmanıyoruz, Volgagrad'dan ya da başka kentlerden gclcn bu kalabalık, çocuklar, gençler, orta ve yaşlı kuşaklar, ellerinde çiçekler savaşta yitirdikleri bir sevgiliyi selamlamaya geliyorlar. Yol boyunca marşlar, şarkılar geliyor uzaktan, dağın içinden gelir gibi, sonra dağ yarılıyor kocaman bir alana giriliyor; dağ oyulmuş, duvarlara savaşta ölenlerin adı yazılmış boydan boya... Kimbilir kaç kişi yaşamını yitirmiş, na.sıl savaşmışlar, nasıl ölmüşler! Volgagrad Sovyetler Rirliği'nin kahraman kentlerinden biri. Aşağıda tvan Çavuş'un evi önündc duyduğum bir konuşma çınlıyor kulağımda. ivan Çavuş, son ana kadar dircncn bir savaş kahramanı. Evi anıt gibi bugün. Kızılordu Korosu'ndan Unlü Sovyet ozan Yevtuçenko'nun bir şiirini dinlerken o pazar sabahı İvan Çavuş'un evi Oııunde dinledıklerim de çınladı kulağımda: "Savuşı kim ister, Aııam, bacım, sevgilim, Sovyet halkından kim ister savaşı, kimsc Istimez", diye uzuyor şarkı. Belki hatırlarsınız Yevtuçenko ükemize de geldi. 80'li yılların başında. Devlet Konukevi'nde bir öğle yemeğinde yan yana oturduk, konuştuk. Sonra elçilikte bir t'ilmıni seyrettik Yevtuçenko'nun. Adı "Kindcr Garden", Yevtuçenko'nun anılarından oluşaıı bir filnı, çok şiirsel yanları var, aeı ve tatlı sahneler, kan ve gözyaşı, bir Sovyet subayıyla bir Nazi subayının karşılaşması, ikisinin de oğlu var, aynı yaşlarda, iki çocuk da keman çalıyor, belki de aynı melodiyi. Fılmin sonunda da yüzlerce, binlerce genç keman çalıyor bir arada. Kara Afrikalı lar, çekik gözlü sarı delikanlılaı, Sovyet çocukları, Alman, Fransız tlım çocuklar bir arada. Ycvtuçcnko'dan bir barıs çağrısı bu sahnc. ü zaman Gorbacov vc de "(ilasnosl" yoklu. Dunyamızın gündemındc silahsı/lanma göı uşmelcrı bu düzeye varmamıştı. Daha ılgıncı, Yevtuçenko ABD'de bir siır turunda saldırıya uğruyor, Ukrayna kökenli bir grupıaıı; lıasiunede bir doktorla koııuşuıken çocukluk anılaıı la/eleııiyor. Sovyetler Biıliği'nde savaşı yaşayan çocukların acı öyküsü ABD'Iİ doktoru hayİi elkiliyor. "Ben de savaşa katıldım; ama ülkemizde bunlar yaşanmadı, öykünüzün filmini yapın herkesseyretsin", diyor. "Kinder Garden" filmi bu olaydan esinleniyor işte. Yevtuçenko'nun şiirini Kolmanovsky bestelcmiş, şarkıyı Kızılordu Korosu'ndan dinlerken Mamayev anıtından "Kinder Garden" filminc kadar uzandı anılarım. Istiklal Marşımız ve söyleşiler Kızılordu Korosu'nun söyleclığı Istiklal Marşı da güzel çağrışımlara, söyleşilere yol açtı başkent çevrelerinde. Orta ve yaşlı kuşaklar Jstiklal Marşımızın büyük coşkuyla söylendiği dönemleri anımsadılar. Her satırını, her sözcüğünü iliklerine kadar hissederek, ciğerleri delinircesine söylenen marşların özlcmini duydular. "Türklye'nin Kalbi Ankara" filminin çevrildiği dönemieri. Kimi söylcşilcrdc, anılar daha da geriye gidiyor. Benim gözlerimde de babacığımın kalpaklı bir resmi canlanıyor, sonra da Kurluluş Savaşımıza dönük öyküler. Uemokrak Parli'nin ilk Sinop milletvekillerinden Yusuf Kemal Tengirşenk'ten dinlediklerim. Rahmetli eniştem F.nver Kök, Galatasaraylı ağabeylerinden Suphi Balur'da vardı o söyleşide. Cumhuriyetimizin Moskova'ya giden ilk delegelerinden biri Tengirşenk. I^nin ile konuşmalarını anlatırken Türk dış politikasının barışçı niteliğini'de vurguluyordu. Kimi zaman çok üzülürünı, genç kuşaklar bu tür söyleşilere hayli uzak. Belki dc bu nedenle Ulusal Marşımızı bile yanlışsız söyleyemiyorlar. Kızılordu Korosu söylerken, güzelliğini yeniden duydular belki de. U Evren ile söyleşiler Tünel'dc Mazarik diye bir yer canlandı gözümde. Sonra Istiklal C'addesi'ndeki pasajlardan birinde Rejans Lokantası, Tamara Nemli canlanıyor gözümde. Sıraselviler'de bir ev; güzel sofralar, şıklık ve zerafet. Elbet bugünkünden çok başka dıizeyde. Bir de Sıraselviler'de bir bodrum katı. Küçük, güzel bir restoran; bala Geçmiş yıllara doğru Cumhurbaşkanı Evren dc ilgiyle izledi komşu Ulkenin asker sanatçılarını. Sovyet Büyukelçisi Çerniçev'c izlcnimlerini aktardı; koro yöneticilcrini övgüyle kutladı, ilginç söyleşiler yaptı. Üniformalı koronun şapkalarıyla eğilerek selam vermclerini yadırgıyor Sayın Evren. Biraz askerce bir eleştiri. Ancak Kızılordu Korosu'nun askcr değil, sanat ağırlığı var. O guzel şarkıları ve dansları ureten bir topluluğıı askerlik kurallarıyla düşünmek olanağı yok, uniformalan bile siliniyor gözden. Sovyet Elçiliğf ndeki kuçük gösteride çok yakından gördüm, Kızılordu solistleri dinleyicileriyle sıcak diyaloglar kuruyorlar. Gülüşleriyle sclamlarıyla asker çizgisi taşımıyorlar hiç. Kimi şarkılan dinlerken son dftnemde çok sevilen Italyan tenoru Pavarotli'yi anımsayanlar var. Sonra da soruyorlar: Bu koroda kaç Pavarotti var acaba? Galinkalar, Siyah Gözler, onlarla tazelenen Altmışlı yıllarda istanbul'un Sıraselvıler'inde. bir bodrum kalında balalaykalar çalıyor Dönemın zant Istanbullularından Muaz2BZ Ipar. Cüneyt Gökcer. Muşerref Hekimofllu ve Yenig Galas (ayakta). hep bırlıkte şarkı söyiuyorlar