Katalog

Geçim sazdan, gelin ıraktan Eber Gölü civanndaki köylerin geçimi, SEKA 'ya sattıkları saz ve biraz da göl balığından. Böyle olunca, "başlık parası"na karşı, bu köylerin "gelin pazarı" Ağrı'ya doğru kaymış... Sorıı soınıaınıza lırsat bırakmadan Hasan Oylaıı, ycnıden alıvor sözu F vel evıi genı,leı de basladı Hele ışı, gu LU olaıı geiHİtrden vok cok a/ para alıyorlar Pekı, bi'iı gılscm... SLIUUII paıa almazlar Mııhıaı gıııyor arava Nt ıı MaıdınV gıı Maıdıııc f*ıı gü/cllcrı oıada Solıbtl, kovlıılcıın ı,ok lıo^una gıtını^tı Ama bı/, bu yandan "gelin pa/an"nın ,ıyımlılaımı ogıcıııiRVc calışırkcn bır yandan di hıı, luıkct bılniLMiı Agrı'dan kalkıp IHL ranımadığı bıı kı iiyı "V!f" olıııak ILIII, hn, tanımadığı bırıjlege leıı 17'sıııdc bıı gcııı, kızın ya>amını merak el ıııeyL ba^iamıijtık 10 sıl kaclaı onte vaslılarla baslajan bu gelenık, guıduğuınu/ kadarıyla gıtlıkçe yaygınlaşıyordu koylult'r sık sık, "Bu ış yalnız bı/ım ko>de degıl. <, evre ko)lerde, lıalta Llşak koylerınde dc yaygın" dıyoılardı SU'sındc, csını kaybetmış bır erkek 1 mılyoııa 15'ınde bır gcnı, kız getırebılıyordu kaıs'tan, Agıı'dan, Maı dın dın "Daınal" genose hele lıcle hıç evleııme ı,ok daha utuza mal edebılıyoıdu "golıYaşlı damallaı konuşmak ıstcmıyor, "Var gıt ı^ine evlal" dıye yaaıllıyoılar sorularımızı Mulı tarın da yardınııyla genı, bır <,ıft buluyoru/ Damlardan, kurekleıle atılan kar yığınlarıyia dolıı daı sokakları gecıp "yrafetlın Karaman'ın evıııt gelıyoruz Ev, tek gö7 bır oda kapının tam kaısısmdakı sandığın uzerınde yalak yoıgan var kaplan îileıııelı bır örtuyle kapatılmış Hemen yanındakı vıvılerde gıysıler asılı Yere serılen mındeılere bağdas kurup oturuyoruz Sırtımı/ı, duvaıa tıvılenmıs hasıra dayayıp Şerafettın'le s0vlcşıyoru7 Şerafettın bütün acıklığıyla anld lıyoı evlılıgı "Abı buralarda kı/ verınediler" de yıp eklıyor ley/Lm, "Yuru Ağn'ya gıdecegi/, sana oradan kı/ bulacaftız" dedı Gıttık rcyzem bura laıdan adrcs almış Flejkırt'ın Çatalkaya Kö yıı'nde bunu (eşını göslererek) bulduk Bırıkı gün kaldık Babası benı tuttu Ayıptır söylemesı vok para ısiedıler Pa/arlık edıp bıra/dusıırduk lste, sonra bunu alıp geldım Bı/ konuşuıkt.11 !jeraleltın'ın tsı Asıyr'nın ve mek ha/ııladıgıııı bıı süre sonra anlıyoıu/ Sofıa kurıılurkcıı Asıve'yc soıuvoıuz Buıalaıa alıslı nıı, lurkve'yı sokebıldı nıı' kcsık tunıcecikleılı. vanıllıyor sorııl.ıııını/ı Om.tlerı jabanulık ı,ek mış, ama gomıiKcsı c,ok vardımcı olmııs nııa Bıı tek bauamlaıı M>K ıı/ulıırmııs O /amaıılaı LOK üzkrmıs aıınc bihasııu kai(.kşkıını <\ma kendı kovuııdc dı. ols ı / ıkıı cvlıhk t\lılıkınıs TuıkLC nıı' "Sotra" "ekıııı'k" deıııcsıııı bılı\ur ya taıııam UVVIIOIILL IS'ınde Fbeı'egelen Ası ve yenı va^auııııı "kader" lıılmı^ Bıı an Agıı ılc Alyon'uıı haııtadakı yeıı gıl dı go/ıınuı/uıı oııüne lanı 1 120 kıloınelıt Avn bır dıl, a>rı kultuı, ayrı ınsanlar "MardıııMıınilı llaltı"nııı I ıırk damadıvla Almaıı gclı nı bclkı !>craİLitm'k Asıvt kadaı vabann değıl dıler bırbırkrıne Asıyı adına bık vabantıydı Babası ııutus tuzdanı çıkaı iıı kerı I ürkte ad /oııınlu olduğu K,ın kuluge "Asıje" dıye ya/dır nıı>tı Ama evde, koyııncle aıkadaşlaıı "ijırvan" dıye çağmyorlardı onu Asıve, yıı/une bır gülumk yeıksluınıj Ileı soıuyıı tunı dıskıını göstererek yanıtlıvoı Dalından kopaıılmı^ gııl gıbı bır başka saksıda kök tutnıaya valışıvor Ya şamak x,m kok lutnıak zorunda Geçenlerde resmı nıkâh da yapmıslar Annebabasının merak etmesıne gerek kalmamış artık Afyon ve Levresınde yuzleree Asıye vaı Frkeklcr hoşıuıt, "Bıınlar, daha valışkan, eşıne daha çok bağlı" dıyor Ama ya Asıyelcr önte kocasıyla anlaşabılmek ıcın Turkce öğrenmeye talı^ıyor Sonra çevresıne uyunı sağlamaya vabalıyor Kısatası, kendılerıne yepyenı bıı yaşam öınıek zorundalar Koyden ayrıluken bır merakımızı daha gıdermek ıstıyoru/ Herkes, duğün hartamalarının, çerçevelı altının, bılezığın çok pahalı olmasını gerckçe gösterını$tı Doğuda "gelin pa7arı"nın olusmasına Ataba bu gelenek cskıdcn de yok nıuydu9 Muhtar Ali Kaçnıaz vözüyor düğümü Vardı beyım vardı, amaeskıden 7 altın 5 bılezık, 5 kal urba, bır oda dolusu e>ya vok gelme7dı kımseye. fazla para değıldı bunlar Ama şımdı öyle nıı' Düğün yapmak cesaret ışı oldu Her yığıdın haaı değıl artık • Eber koylulerı tongarto adını verdıklerı ılkel sandallarda gulden kesıp SEKAya sattıkları sazların parasıyla surduru yorlar yaşamlarını SEKA grevı onların da durumunu etkılemış Alım az olunca onlar da kesımı azaltmışlar Mustafa Balbay/AFYON çektık Oluı ya bu yola başvuranları koylıileı S ıradan, olagan scyler anlatır gıbı ralıal konuşuyordu Hasan Ceylan, kendı adını verdığı kahvehanesındc "Yaşlı erkekler ycnıden evlenemıyor, ne yapsınlar, baslırıp parayı dogudan kıı getınyorlar. Uuğunden daha ucu/ olunca şımdı genvlerımıı de bu yola başvuruyor. Agrı'dan Afyon'a gelin getiriyor." Sonra da altın dışlerını gostere göstere kahkahayı basıyordu Ebei Gölıi bu/ tutmus Nc balık avlamak ola sı, ne saz kesmek Dışarda dız boyu kar, burun sızlatan bır soğuk Gölün hemcn yanına kuru lu Eber Köyu'nde, Hasan Ccylan'ın kahvehane sınde köylülerle söyleşıyoruz Hasır tavanlı, top rak zemınlı köy kahvesının ılgı odağı vıdeoda kı dansöz Konu öncc SEKA'dan acılıyor Köylülcr ışlcvlerının bılınundc, şöyle konusuyorlaı "SFKA'nın buradakı selıılo/ fabrıkasımn haınmaddesı sa/ Onu da bı/ goturuyoruı. t»oturmesek uretım durur. Ama sa/ı venrken kırk dereden sıı geürlıyorlar. Yuk bavalelı, pıılıs ceza ya/ar. Fabnka gorevliM bugun gıl varııı boşallacagı/ drr Nc yapaıagımızı şaşırdık. Bıınları ya/ bır bır." Eber Gölu Levresındekı köylulcrın tcmcl ge gm kaynağı saz SFKA'nın kılosu 55 lıradan sa lın aldığı saza gore bıçımlendınyoılaı yasamlarını Ikınu eayların ardından konuyu, Afyon vı Uşak yoresınde son yıllarda gıttıkçe yaygınla şan bır geleneğe gelırıyoruz Yaşı bıra/ gecmı> "ihlıyar delikanlılar" köyden cvlenemeyıiKe do ğudan kendı deyıınlerıyle "kız oglan kız" gelin getırıyorlardı Once konuya gırmckte güçluk dışlayabılırdı Geleııeklerımıze uymaz dıyebılıı dı Ama hıt de öyle olniddı Sözü ılk Hasan Cey lan aldı Evet beyım, karısını kaybedıp dc buralar dan evlenemeycn bastırıyor paıayı doğudan ge lın getiriyor Ne kadar yaşlı olursan o kadar <,ok para ıstıyor kız babası, (gulerek) tabıı kızına gdre de para değısıyor, 5 mılyon veren var Affeder sııı lıayvan alır gıbı Pckı, nasıl buluyorlar doguda kı/ını parayla verecck adamı? Bu ışın de pıyasası var Buradan tek başı na gıdersen bulama/sın tabıı Zaten onlann dı lınden dc anlanıazsın Bı/ım koydc, çevre köy lcrde ycrleşmış Kurtler vaı Oııların sclamıyla AğrVya gıdeceksın Orda bu ışten gevınenler varmıs Bu piyasa nasıl çalışıyor? Buradan doğulu bırını alıp beıaber gıder sen o vakın akrabalarına gotıırıır senı Mutla ka bırınde olmasa, dığerınde kı/ bulursun Babasıyla anlasıısın, alır getırırsın Anıa araulaıı kullaııırsaıı ısııı ııskı de var Llındekı bııtun pa rayı kaplıııı, geiıusız de dönebılırsın Anuıları nasıl buluyorsunu7? AJrı'yı gıılıtıtt onlar senı bulur konuya nıuhiar da gıııvoı Bu gcleneğın gcnc, kr arasında da yaygınlasınaya basladığını be lırtıp devam edıyor Uüğıın etmck cesaret ısıer S 6 mılyoııa <,ıkartabılııstn öp basına koy 5 dovme altın 2 ııııl yon edeı bııııun bılezığı var, kat kat ıırbası var Ben oğlıımu evlendırdım, 10 mılyon gıttı Şım dı fakır aıleleıııı vocukları dadoğudan, ozellıkle Agrı'dan gelin getıııyor Tabıı danıat genç oluıı ca kız babası da çok az para ıstıyor Eberde ve çevre köylerde "Ağrıdan gelin getırme" geleneğı 10 yıl kadar önce başlamış Bugun koydekı çocuklarda bu karışımın ızlerı goruluyor 12