Katalog

tikan Radyosu'nda yayımlanan ayin dinlenir. 25 aralık sabahı, daha şafak sokmeden, kiliseye gidilerek "Juloüa" ilahisi okunur... Daha çok kandil vc meşaleyle aydınlatılmış olan kilisenin org namelerine, dışarıda sabırsızlanıp şaha kalkarak yerdeki karları savuran atların zilleri eşlik cder... Kopenhag'ın havai flşeklerl Yerkürenin kuzeyinden biraz güncye kayıp Danimarka'daki Noel gecesine bir göz atmak istersek Kopenhag esnafının tüın aralık ayı boyunca Danimarkalılara beğendirmeye çalıştıkları hediyelerın bu gcce, son derece "ailevi", ayrıca dini havasını koruyan bir Noel yemeği ve dans arasında sahiplerini bulduğunu görürüz... Bir hafta sonra, yılbaşı akşamını ise Kopenhag, bambaşka bir havada karşılar. Yılbaşı gecesi, dini törenlerden ve "ailevi" havadan uzak partilerin gecesidir. Genclliklc evlerde, "yakın çevrede" yenilen bir yemekten sonra "dışarı" çıkılır. "Büyük partiler" yaşanır o gece... Kopenhag'da, tam geceyansı ve bir yarım saat sonrası, milyonlarca havai fişek patlatılır... Geceyansı, şampanyalarını patlatıp birbirlerinin yeni yıllarını kutlayan Kopenhaglılar, sokakları doldurduklarında, herkesin elinde havai fişekler vardır... Fişeklcrın ardından da sabahın ilk ışıklarına ve bclki de "içkl koması''na kadar sürecek saatler gelir... Şimdi gelin, biraz güneye inelim... ltalya ve lspanya Noelleri arasında büyük benzerlikler görülüyor. Bu iki ülkede, Isveç ve Norveç'e oranla hediye alışverişlerinde bir "Akdenizli" cömertliği vardır ve şans tanrıçasından yardım dilekleri yoğunluk kazamr. Aneak piyango konusunda ne Italyanlar ne de başka bir ulus îspanyollarla boy ölçüşemez. Ispanyollar, "EJgordo" olarak adlandırdıkları yılbaşı piyangosu için günler öncesinden para biriktirmeye başlıyorlar. Amaç, ikramıye dağıtılacak binlerce kişiden biri olmak. Herkesin gönlUnün gizlı köşesinde yatan aslan ise en büyuk ikramiye tabii ki!.. Çok pahalı olan bu piyango biletini alabilecek kadar para biriktiremeyenlerin hemen Uzüntüye kapılmaları da gerckmiyor. Belirli bilet numaraları için bankalarda açılan hesaba para yatırarak o biletin kazancına ortak olma şansı da var! Piyangonun çekileceği gün tspanyollar için San tldefonso Okulu'nun öksüz öğrencılerinin şans dağıtan cllerinden çıkan numaralar dışında, hemen hiçbir olayın önemi kalmıyor! dağlara koşuyorlar. Cortina, Courmayeur gibi gözde kayak merkezlerinde bir kişinin bir haftalık kayak tatili, yaklaşık 67 milyon TL'ye dek çıkabiliyor. Aileleriyle birlikte bir Noel ağacırun etrafında toplanan gelenekçı Italyanlar ise, bir yerlere gidememiş olmanın sıkıntısını Noel masalarından eksik olmayan şampanyalarına, yalnız bugünlerde yapılan "panettone" tatlısını katık edıyorlar... Fransızlar çok ünlü bir mutlağa sahip olmakla övünmelerine karşın, ülkede Noellerin özel mönüsü, içi kestaneyle doldurulmuş hindi dolmasından ibaret... Ancak birkaç yıldır, somon füme, havyar ve istridye gibi pahalı yiyecekler, klasik Noel yemeklerinin pabucunu dama atarcasına Fransızların Noel sofralanna yerleşmeve başladılar. Bu yıl Fransızlar "yUksck tüketim" sınırlarını zorlayabilecek bir Noel haftası yaşar gibılcr. Rengârenk ve ışıl ışıl vitrinler büyük ilgi uyandırıyor ve Lafayette gibı büyük mağazalar, yıllık satış tutarlarının önemli bir kısmını bugünlerde yaptılar. Fransa'da 21 aralıktan 5 ocak gününe kadar süren Noel tatili, kimi dağınık ailelerin Noel gecesi bir araya gelmelerıne olanak sağlarken kış sporları tutkunları için de güzel bir "lalile kaçış" oluşturuyor. Kısacası, Fransızlar seksenli yılların geleneksel bir Noel'ınden sonra yine geleneksel bir yılbaşı gecesine hazırlanıyorlar... Oysa Fedenıl Almanya'da durum bambaşka... Fransa'da yuksek tüketim Almanya'nın Doğulu fakir akrabalan Federal Almanya'da bu yılın son haftalarında en büyük heyecan kaynağı, "Gorbi modası"... Kutupta bir aysberg; birden bu aysbergin ortasından fırlayıveren bir votka şişesi ve boğuk bir ses: "Votka Gorbaçov!.." lşte Federal Almanya'daki yeni Gorbi modasının TV'den yayılışının öyküsü. Ayrıca haftalardır her tarafta, "Rus Gellyor!" diye bir ilan ve merak içinde bekleyen Almanlar: Sonunda Rus geldi... Gelen, bir firmanın "TtttUn Tovariç" adlı sarma sigara tütünü idi. Aynca bugüne kadar, "Lohusa şerbeti ladında olduğu için", Gurmeler tarafından beğenılmeycn unlü Kınm Şampanyası da bu yıl Batı Avrupa'da, sek turleriyle piyasada ve yılbaşının bir numaralı favorisi... Yılbaşına yönelik olarak yeme içmenin dışında, Federal Alman vatandaşlarının temel sorunu, Doğu Almanya ve özellikle Doğu Alman akrabalar korkusu... Federal Almanya bu yıl lüks tüketımdc "hafif bir çekingenlik" içinde: "Noel görsünler", diye otellerc yerleştirilen 'Dogulu fakir akrabalar', adeta bir vicdan azabı New York'tan Calltornia'ya tüm Amerıka'da aralık ayı boyunca. "Noel Baba enflasyonu" yaşandı Büyük mağazalarm hemen hepsınde, Noel öncesi, binlerce ışsız Amenkahya "Noel Babacılık" görevı verılıyor ve sonuçta, alan da memnun satan da işte Beverly Hılls'te Noel Babalı gerçek bir Fın kayağı ve muşterısı' gibi, Noel ahşverişlerinin ifrata kaçmama freni... Ama yine de tüm aralık ayı boyunca, Bonn sokaklannda, ana caddelerde bile yürümeye imkân yok! Federal Almanya'da "VVelhnachtslleder" tngiltere'de "Christmas Carol" melodileri yükselirken, rengârenk ışıklandınlmış, şatafatlı caddeler ve olağanüstü bir hediye piyasası, New York Noellerininde değişmezolayı... Her yerde "Noel Baba" vardır. Babalar i; dönüşü çocuklarına en güzel hediyeyi alabılmek için vitrin önlerinde yoğun bir "kararaız yilz'Mer topluluğu oluşturmuş... Ünlü Beşind Cadde ve Broadway nezaket gösterilerine sahne olurken göçmenlerin yaşadığı mahallelerde çok daha samimi bir hava yaşanıyor ve eğlence dozu çok daha yüksek... de diğer ülke halklarının beklentilerinden çok daha özlü. Çünkü bugüne kadar Sovyetler'den sonra "Rejimine en çok bajlı ülke" olarak bilinen Bulgaristan, şu günlerde kabuk değiştirme sürecine girmis bulunuyor. Noel bayramında, Bulgaristan'ın Ortodoks kiliseleri, belki de en fazla dindarı bir araya toplayacak. 20'den fazla örgUt, birlık, dernek belki de yasallaşacak. Koraünisl Parti ile adeta bir konfederasyon şeklindc çalışan Tanm Partisi, bağımsızlığını kazanacak. Bulgaristan'da yaşayan MUslüman TUrk azınlığı, yeni yönetimden daha fazla hak tanımasını bekleyecek. Tüm bu siyasi ve sosyal beklentilerin içinde bulunan Bulgaristan halkı, bu yılki "Noel Baba"nın getireceği bu gibı özlü hediyelere umut bagMamış bulunuyor. Yeni yılın olağan hediye alışverişi ise o denli önem taşımıyor bu yıl. Ancak Sofya'nın lüks otelleri, şimdiden süslenmiş yeni yılı beklerken, Noel günlerinde Yunanlı turistten geçilmiyor... Yunan halkı ise her yılın son ayında olduğu gibi, bu aralıkta da alışveri^ yaparak yeni yıla girmeye hazırlanıyor. Bütün partilerin desteğindeki Yunan hükümetinin almış olduğu bir dizi sert ekonomik önlemlere karşın, tüketiciliğini unutmayan Yunan halkı bu "kutsal günlerc", büyük bir hızla hazırlanıyor. tlk öncc Noel, sonra yeni yıl kuılamalarını bugünlerde ön plana alan halk, evinı süslemeye, üstbaş almaya ve kutsal Noel ve yılbaşı akşamlarımn geleneksel ycmeklerine ö/en gösteriyor. Aralık ayındaki bu yortular nedeniyle çift maaş alan Yunanlılar, özel harcamalarını yaptıktan sonra geleneksel "kumar masalan" için de belirli bir bütçe ayırıyor. Bütün Yunanistan'da salgın bir hastalık gibi bu yılın sonunda da yayılacak olan kumar masalarında, süslü çam ağaçlarının altında, milyarlarca drahmi yineeldeğiştirecek... Polonya vc Çekoslovakya'da da Noellcr dini hayram özcllığını taşıyor ve insanlar kiliseleri doldurarak ayınlere katılıyorlar. Varçova'da ise bu durum hemen her gün yaşanandan pek farklı dcğildir. Varşova'nın Noel yemeği sazan balığı ve kaldırımlarda canlı sazanlar satan güler yüzlü balıkçılarca paylaşılmış. Atıştırma türü yiyecekler ve kâğıt poşetlerde hamburgere benzer sosisli sandviçlerin satıldığı büfelerin sahiplerı de günün mutlu esnafları arasında... Ve sonunda hemen her ülkede hep aynı şey söylenecek: "Bir yıl daha gecli..." D Balkanlar'da Noel Bu arada, Bulgarislan da 1990 yılına umutla bakıyor. Ama Bulgar halkının beklentileri, bclki Roma'da Noel Baba ile futbol atbaşı Roma ise bu yıl, Noel arifesindekı Unlü süslenme saltanatını futbolla paylaştı. Aslında Mussolini'nin söylevlerini verdiği Venezia Meydam'ndaki dev çam ağacı her yıl olduğu gibi bu yıl da göz kamaştırıyor. Ne var ki bu yıl Italyan başkenti yalnu klasik Noel süsleriyle donanmış değil. Yılın en büyük süsü şımdiden 1990 Dunya Fulbol Şampiyonası tinallerinin heyecanını yaşayan Roma .sokaklarını süsleyen Dünya Kupası ülkelerinin rengârenk bayrakları... Dünya Kupası için boyanan, tcnuzlenen tarilıi binaların etrafında kurulu iskeleler ve altyapıyı güçlendirmek için delık deşik edilen sokaklar Noel öncesi tralık anarşisini büsbütün arttırıyor. Her yıl Noel nedeniyle aldıkları "13. Ay Ikramiyesi"ni ceplcrine ındiren ttalyanlar, bu paranın tamarmnı tüketen bir "harcama krizl"ne, bu yıl da kendilcrini kaptırmış durumdalar. Gcleneksel "aile bayramı" havasından giderek uzaklaşan Noel tatillerinde, tatil beldelerini seçenler yine bu yıl televizyon ekranlarından tanışıklık kazandıkları Berlin, Prag ya da Budapeşte gibı Dogu Avrupa ulkelerini yeğlıyorlar. Egzotizmin dayanılmaz büyüsüne karşı koyamayanların ajandasında ise Kenya, Madagaskar, Seyyeller ve Yemen gibi sıcak iklimler var... italya'da kalanlar ise bu mevsımde genellikle suni karla tatmin edilen bir kayak tutkusuyla Ugartdalı çocukların Londra mağazalarındakı Noel armağanları heyecanı 13