Katalog

Kundertmn gizli ağırlığı ıltün bir sınema se/onu boyunca, Hollyvvood'un yapay cennetler sunan melodramlarını ya da bol kro^clı, tekmelı avantürlerını seyretmeyc ha/ırlanan sınemaseverlere, yedıncı sanatın unuttukları tadını anımsatan Avrupai Amerikan fıjmlcrınden "Vurolmıının Dayanılına/ Ilafifliği", bır yıt gecıkmeyle ülkemızde gösterıme gırdı Kundera hayranlarının merakla bekledıkleıı fılmın tn bııyılk rizellığı, 8O'lı yıllarda çektığı masal fılmlerle Hollywood'u ıhya eden, tazla duşunmeden ve sanat endışesı duymadan lılm yaptığını soyleyen Spielberg'ın hegemonyası surerkcn Amerıkalı yönetmen Philip Kaııfman'ın (53) kalkıp Avrupa sınemasına yonelmesı Oerçı Spıelberg de "Guneş tmparatorluğu"nda bır tuiuııı uddı oğeyle drama bulaşıp ağlatnıayı, yüreklerı sızlatmayı denıyor, ama Kaııfman'ın fılmı tıcarı endışeyc yenık du^meyip dramı yalnızca kaşıyor, kanatmıyor. Fılmin Avrupa kokmasında, Kundera'mn gulı ağırlığı sezıliyor. Ünlü yazar açıklamalatında surekli yoğun ıletı^ım ıçınde yaşayan Amerikan toplumuna ısınamudığını; kultürun, yanıtı belirsız sorular ureten bır olgu olduğunu, oysa ıletışım araçlarının ve sınemanın hızlı, basıt ve ka'ıplaşmış yanıtlarla tam bır "kont'eksiyon kultur" yarattığını söylüyor. Fılm, polıtık bır trajedının anılması mı ya da eıotı/m ıle aşk arasında bır yolculuk mu? "Varolmanın Dayanılmaz Hafıflığı", 21 Ağustos 1968'de Prag sokaklarını cığneyen Sovyet tanklarının göruntülerıyle; ıkı genç ka 'Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği"nde... B Mılan Kundera'mn romanından uyarlanan "Varolmanın Dayanılmaz Hafıflığı 'nde, Tereza rolundekı Julıette Bınoche ıle Sablna'yı oynayan Lena Olln fılmın bır sahnesınde dının, "Ieresa"nın studyosunda yaşadıkları ılgınç sahnelere şahıt olan scyırcılerı, bır bakıma röntgencı durumuna sokan karclerıylc; bır "eroli/m cenneti" dedığı Prag'ı bırakıp "sosyal cennet" olduğuna ınandığı Fransa'ya govup hayal kırıklığına uğrayan Kundera'mn duygularıyla, bızı var olmanın anlamım aramaya davet eden bir fılm. D Filmden kısa kısa... •Tam 18 mılyon dolara mal olan fılm, polıtık nedenlerden dolayı Çekoslovakya., Yu goslavya (Kızıl Ordu'/u kırmak ıstemedıler) ve Macarıstan'da çekılemeyınce Prag'dakı özgun makânların kopyaları, Fransa' nın Lyone kentınde ve İsviçre'de kuruldu • "Varolmanın Dayanılmaz Hafifliğl"ndekı ışgal sahnelerı, Iskandinav ulkelerı ve Fransa'dan sağlanan televızyon haberlerı ve belgesel fılmlerle Kaufman'ın çektığı goruntulerden oluşturuldu • işgale katılan Sovyet tankları Amerıka'da bulunamadı Israil'dekı orıjınal Sovyet tanklarının Lyon'a kadar getırılmesı pahalıya patlayacağından, Avrupa'da bu tanklardan aranmaya başlandı Sonunda Saumur Fransız Askerl Müzesl'nden temın edılen tankları, çekımlerde Fransız askerlerı kullandı. • Filmde unlu Çek kompozıtörlerden Leos Janacek'ın (18541928) muzıklerının kullanılmasını Mllan Kundera ıstedı • Fransız oyuncu Jullette Binoche (Teresa) Çek aksanıyla Inglızce konuşabılmek amacıyla, 20 yıl önce Batı'ya göç eden Çeklerle uzun sure beraber oldu ^ F ı l m ı n erkek oyuncusu Danlel DayLewis (31) "Varolmanın Dayanılmaz Hafıflığı"nden once "Gandhı" (1982), "The Bounty" (1984), "Benım Guzel ÇamaşırhanemMy Beautıful Launr'rette" (1985) ve "Manzaralı OdaA Room Wıth a Vıew" da (1986) rol aldı • 160 dakıka suren fılmın göruntu yonetmenlığını Sven Nykvist, sanat yönetmenlığını Pierre Guffroy ve kostumlerıni Ann Roth yaptı Amerikalı yönetmen Philip Kaufman Filmde, romanın ırzına geçtik' M ılan Kundera'mn "Varolmanın Dayanılmaz Haflflığı" adlı romanını unlu senarıst JeanClaude Carrıöre ıle beraber senaryolaştıran ve yoneten Phılıp Kaufman fılmını şoyle anlattı • Mllyonlarca satan bbyle bir bestsellerı beyazperdeye aktarırken zorluk çektiniz mi? • Romanı pıyasaya çıktığı gunlerde okumuş, Mllan'ın blçemının beyazperdeye kolay kolay aktarılamayacağını duşunmuştum Yapıtın her sayfası yoğun duygu ve felsefeyle doluydu Fılmı çekmem teklıf edıldığınde, bır haylı huzursuz oldum Carrıere ıle ılk sahneyı Kundera'ya gosterıp "Başardınızl" sözlennı duyunca, moralım duzeldı Kundera açık açık uyduramadığımız bolumlerı atmamızı soylemıştı Sonuçta, Kundera'mn dedığı gıbı, "Varolmanın Dayanılmaz Hafıflığı"nın kardeşı doğdu • Onun mudahalesı olumluydu Başımız sıkıştığında yardımımıza koştu Daha once senarısthk yaptığından, sınemanın kurallarını bılıyordu Mılan senaryoyu gördukten sonra yapıtının mahvedıldığını ıddıa eden yazarlardan değıl Ongoruşmemızde, romana ne kadar sadık kalnıayı duşunduğumuzu sordu, "Tam anlamıyla ırzına geçeceğım" dedım Itıraz etmedı ve bıze yardımcı oldu • Filmdeki erotik sahnelerin yer yer pornografiye donuştuğu soylendi... • Filmde erotızmın olduğunu kabul edıyorum, ama yalnız bır sahnede porno var Sovyet ışgalı l} mi? • Kundera senaryoya mudahale etti 1 Kaufman (solda), Lena 01ın ve Danıel DayLewıs Ile Danlel DayLewıs ve Julıette Bınoche, "Varolmanın Dayanılmaz Hafıflığı"nde