Katalog

EV E K O N O M İ S İ Meral Tamer Firma adı, ne zaman açıklanmaz?, Dayanıklı tüketim malları piyasasında olduğu gibi, firma sayısının bir elin parmaklarını geçmediği sektörlerde biz, bilinçli olarak firma adı vermeyiz... Tüketicinin Sesi ETKİ AYAKKABIMAĞAZASI istanbul Göztepe'den yazan Nevin Yılmaz adh okurumuz Kadıköy'de Onur Pasajı'nda ETKİ ayakkabı mağazasından şikâyetçi: "6.8.1988 günü 16 bin 500 lira ödeyerek satın aldığım ayakkabının İki teki de üçüncü glyişimde her İki yanından açıldı. Tamir edilecek gibi değlldi. Ben de belki değiftirirler diye, terslenmeyl de göze alarak ayakkabıyı mağazaya götürdüm: 'Bu bizim hatamız değil, değiştiremeyiz', dediler. Ayrıca bir sürü de hakaret ettiler. Ben de kendllerlni şlkâyet edeceğimi bildirdim. Umursamaz bir halde nereye istersem şikâyet edeblleceğimi, ama onlara hiçbir şey yapamayacağımı söyledller. Ayakkabının içinde ne yapanın yeri, ne de adresi var. Onun için, imalatçısına da götüremedlm. Son çare olarak, 'Tuketici Köşesi'ne yazmaya karar verdim. Ben 100 bin lira aylıkla çalışan bir işçiyim. Bizler bir ayakkabıyı 23 yıl giyen Insanlarız. Bir ayakkabıyı 34 kez giydlkten sonra çöpe atacak lükse sahip değiliz. Bu durumda hakkımızı nereden arayacağız?" İZMİT'TEKİ ERSAÇAMAŞIR MAĞAZASI Izmıt'ten yazan Lalehan Kayalar adlı okurumuz da kalitesız çıkan mayodan şikâyetçi: "Geçen yaz sezonu sonunda tenzilatlı satış döneminde bir mayo aldım. Mayonun Nelson marka oluşu, ayrıca içinde, ithal kumaştan özel olarak ımal edılmiştir' şeklinde bir etiket bulunması nedeniyle pek ucuz olmamasına rağmen dayanıklı olacağını sandım ve aldım. Pek çok kişi gibi ben de bu mayoyu klaslk bir modelden seçmiş ve en az birkaç yaz giyebileceğlmi düşünmüştüm. Dediğim gibi yaz sezonunun sonu olduğundan mayoyu bu sezon başında kullanmaya başladım. Ne yazık ki ikinci glyişimde desenin bir parçası olan lame çizgller sillnlverdi; ama bunu pek önemsemedlm. Aslında mayolarımı, hele bu pahalılıkta çok titizlikle kullanır ve korurum. Her denlz banyosundan sonra mutlaka tatlı suyla durular, tersini çevirip kuruturum. Eğer uzun süre kullanmayacaksam lastiklerl bozulmasın diye pudralayarak saklarım. Tüm dikkatlme rağmen bir ay İçinde, mayonun desenlerlnln yanı sıra, dokusu da bozuldu, karın ve göğüs kısımlanyla askıları esnedi, inceldi, beyazlandı. Mayoyu aldığım yere geri götürdüm, ancak geçen yıl aldığım İçin degiştlrmedller. Bu yıl alsaydım, değlştirebilirlermiş. Aradan çok uzun zaman geçmiş. Ben üretici firmanın adreslni Istedlm. Onu da vermediler. Bu durumda kış gününde mayo giymemiz mümkün olamayacağına göre acaba yaz sonu Indlrlmlerinden mayo alamayacak mıyız?" D A ntalya'dan bize teleks notu gönderen Cumhuriyet DERGİ okurları, şöyle diyorlar: "Antalya'dan mayo alan bir tüketicinin sikâyetini, 'Ev Ekonomisi' köşesinde haklı olarak dile getirmişsiniz. Ancak aynı hafla, bu yazının hemen yanıhaşındaki tuketici mektubunda firma Lsmi belirtmenize rağmen bu yazıda sadece ihracat yapan ünlü mü unlü, büyiik mü buyuk gibi edebiyatımıza pek yakışmayan alaycı cuınlelerle bu firmanın ismini vermekten kaçınmışsınız. Cumhuriyet Gazetesi gibi halkın yanında olduğunıı bildiğimiz bu gazetenin sadece küçiik firmaları teşhir edip büyiik firma isimlcrini vermemesi gerçekten Uzücüdür. Lütfen tarafsız olarak üretici ve tuketici hakkını savunalım!" Antalyalı okurlarımızın bize yönelttiği suçlama, baştan sona haksız... Çünkü firma isminin verilmediği çok çeşitli durumlar ve nedenler vardır. Örneğin bize olayı aktaran okuyucumuz, firmanın isminin verilmesini özellikle istemeyebilir. Ya da okur, kendi isminin saklı tutulmasım ister. Biz, gazeteci olarak eğer karşımızdakinin isteğinin nedenini hak lı bulursak buna riayet ederiz. Söz konusu mayo olayında, satın aldığı kalitesiz mayoyu en sonunda Istanbul'daki fabrikada değiştirmeyi başaran okurumuz, firma adının verilmemesini bizden özellikle istemiştir. Çünkü mayoyu değiştirirken fabrikada kendisine muhatap olan kişiye böyle bir söz vermiştir. Kaldı ki, söz konusu firma, birkaç hafta önce "Ev Ekonomisi" köşesinde, adıyla sanıyla başka bir tuketici şikâyeti nedeniyle yer almıştır. Dolayısıyla okurumuz firma adının saklı kalmasıru istememiş olsaydı da belki biz yine yayımlamazdık. Çünkü aksi halde, Türİciye'nin her yerinde yüzlerce binlerce firma tuketici şikâyetlerine duyarsız kahrken kalkıp da aynı firmayı haftalık bir dergide bir ay içinde iki kez teşhir etmek, sanırız insaf ölçülerini aşabilirdi. Bu arada, Antalyalı okurlarımızın, "küçiik firmaları teşhir ediyorsunuz, büyiik firmaları n ismini vermiyorsunuz" şeklindeki ifadclerine vereceğim yanıt ise şöyle: Biz, rekabet koşullarının tam olarak bulunmadığı, bir sektörde çok az sayıda firmanın at koşturduğu durumlarda, firma adlarıııı özellikle vermiyoruz. Diyelim ki bir sektör de yalnızca iki firma pazarı paylaşmış: Birine kalitesİ7 deseniz, tüketiciyi öbür firmaya yöneltmiş olursunuz. Pazarda, alternatif üçüncü firma yok ki!.. Kaldı ki biz gazeteci olarak gerekli laboratuvar analizlerini yaptırıp hangi malın daha kaliteli olduğunu saptayabiiecek olanaklara da sahip değiliz. Bu köşeye aktardıklarımız, Cumhuriyet DERGİ okurlarının kendi deneyimlerinden yola çıkarak biraz da el yordamıyla doğruyla eğriyi birbirinden ayırmaktır. Firma isimlerinin yayımlanmasının üç amacı vardır: 1. Tüketiciyi yokuşa süren firmaların teşhir edilmesi; 2. Basında yayımlanır kaygısıyla, satıcının tüketiciyi istismar etmemesi; 3. Tuketici haklarına saygı gösteren satıcıların ilan edilerek teşvik edilmesi. Firma ismi yayımlarken ya da yayımlamazken en ufak bir art niyetimiz yoktur ve olmamıştır. Okurlarımızın bize eleştiri yönelticken "öküz altında buzagı aramak" yerine, DERGl'nin geçmiş sayılarını karıştırarak bu köşeyi bir bütünlük içinde izlemelerini salık veririz. D Hangisi daha kârlıysa... zmir'den yazan Kifayet Yİjjil adh okurumuz, "Ev Ekonomisi" köşesini izleyen dîğer Cumhuriyet DERGl okurlarına, kendi deneyimlerinden yola çıkarak bazı küçük ipuçlan veriyor. Kendi ağzından dinleyelim: "İzmir'dc Kemeraltı'nda toptancı buharatçıdnn dolma içinc koymak üzere, 100 gram çamfıstıgı aldım w 1400 lira odedlm. Daha sonra giinlük alışveriş için gittiğun süpermarkette, ambalajı kalem gibi olan jelatin kagıdına sarılı çamfıstıklarının gramına ve fiyatına bakacak oldum. 15 gratnı 750 liraydı. Bcn bu auşverişi yapmakla 60 gramlık fıstık kazundım. Bir başka ornek daha vermek istiyorum: Küçiik kızım, Karşıyaka'daki bir magazadan oyuncak piyano almak istedi. Fiyatuu sorduk, 8 bin lira dediler. Aynı oyuncağı KemenüU'ndaki satıcı 5000 lirudan satmak istedi; pazarlık edince de 3500 Hraya kadar indi. Blraz daha pazariık etsem, belkl 3 bln liraya da bırakacaktı. Buradan yola çıkarak hen, özellikle scyyar satıcılardan vc küçük dııkkânlardan alışveriş ederken tüketicinin mutlaka pazariık yapması, dükkân sahibinin ya da tezgahtann ilk söyledigi flyat üzcrine çıkanp da parayı vermemesi gerekti0ne I Inanıyorum. Açık deterjanlar konusunda İse bir sorum var: Aınbalajlı deterjan aldıgım zaman, gerçekten reklama ve kartona mı para ödüyorum? Voksa açık salılan deterjanlar başlı başına bir aldatmaca mı? Zaman zaman kiloyla OMO, ALO, FAB gibi dcterjanlar Hullanıyorum. Epey üenza geliyor. Acaba bilmeden dogru bir iş rni yapıyorum. Eger öyleyse ekonoml yapmak isleyen biitiin hanımlara bunu önerebUirim." Kifayet Ylglfin mektubu bu kadar. Mektubun ilk bölümündeki pazariık usuMlnü ve toptancıdan ahşverişi biz de okurlarımıza hararetle önercbiliriz. Deterjan konusuna gelince... Deterjan ureticilerinden ftğrenebildiğimiz kadanyla OMO, ALO ve FAB gibi deterjanların pazar yerinde kiloyla açık olarak satılabilmeleri nıümkün değil. Dolayısıyla üzerlerinde OMO ya da ALO yazsa bile pazarcıdan satın alınan açık deterjanlar OMO, ALO falan degil. Bence okurumuzun yapması gereken aynı tür çamaşın bir seferinde açık deterjanla, diğerinde de ambalajh deterjanla yıkamak (ama ikisinde de aynı miktarda deterjan kullanarak). Hangİsi daha temiz okıyorsa onda karar kılmak. 20