Katalog

SÂ6 İTK Erdal Atabek Genel sağlık kontrolü yaptırdınız mı? Genel sağlık kontrolü ya da İngilizce CheckUp (ÇekAp) deyimi insanın bedensel işlevlerinin araştırılması, ruhsal durumunun değerlendirilmesi, dokularında bir bozukluk olup olmadığının anlaşılması, işlev bütünlüğünün gözden geçirilmesi demektir. kenel sağlık kontrolü". lngili/ee I "checkup" deyiminin anlamı bu. Iinsanın kendi sağlık durumunu merak etmesi doğru bir şeydir. Durumunu kontrol ettirmesi de çağdaş bir davranış. Anıa, bu çağdaş davranışın bcdeli dc giderek yükseliyor. lşin içine gelişmiş tıp teknolojisınin dc gırmcsıylc standan checkup'ların faturaları milyon liranın üstüne çıkar oldu. Bu da ancak en üst ekonomik gelir düzeyindekilerin göze alabileceği bir şey. Peki, ne yapalım? "Ballı balık yan gider" mi diyelim? "Şimdi kalkıp da haşımıza iş çıkarmayalım" mı diyelim? Nasıl davranalım? Aslında, insanın kendi sağlığını kontrol etme isteğinin kendi ekonomik gucüne bırakılması sağlık hizmetlerimizin temel yanlışıdır. Ülkemizde sağlığın gündeme gelmesi ya bir hastalıkla ya da bir hastalık kuşkusuyla başlar. Oysa, her ailenin bir "aile hekimi" olsa, bu hekim iyi yetişmiş bir pratisyen hekim olsa, ailenin bireylerini, yapısını, aile içi ilişkilerini, sorunlarını bilse, o ailenin sağlığı sürekli kontrol altında olurdu. Sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesindekı hizrneı modclı bu amaca çok uygundu. Ama Türkiye'nin seçilen ekonomik modeli bu sistemi yurütmeye değil, yürütmemeye dönük olduğu için bu hizmet modeli uygulanamadı. Her konuda olduğu gibi sağlık konusunda da "kendi Iraşının çaresine bak" dendi. Bu durumda nc yapılabilir? "Genel sağlık kontrolü", sanıldığı gibi, bir analiz listesinin yaptırılması, bunun sonucuna bakılıp "sağlıklısınız" ya da "şunlara dikkal edin" denilnıesi değildir. "Genel sağlık kontrolü", insanın bedensel işlevlerinin araştırılması, ruhsal durumunun değerlendirilmesi, dokularında bir bozukluk olup olmadığının anlaşılması, işlev bütünlüğünün gözden geçirilmesi demektir. Bunların anlaşılabilmesi için de dolaşım, sindirim, solıınum, üretim, boşaltım ve diğer sistemlerinin gerekli laboratuvar incelemelerinin de yardımıyla bir hekim tarafından değerlendirilmesi gerekir. Yani. "chfekup" bir laboratuvar ya da bilgisayar tarafından değil, bir hekim tarafından yapılır. Unutmayalım kı sağlık, insanın bedensel durumunun bir kesiti değildir. Sağlık, insanın bedensel ruhsal işlevlerini dengeli olarak başarabilmesidir. Burada önemli olan da "damarların durumu", "yapılmak istenen işlevlerin yapılabilınesi", "potansiyel risklerin ortaya çıkarılabilmesi"dir. tnsan organizması doğumundan başlayarak yıpranır. Bu yıpranmaların bir bölümü giderilir, bir bölümü onarılır, bir bölümüyle de yaşamanın yeni dengeleri kurulur. İnsan hayatında karşılaşılan "yüklenme" lere nasıl karşılık verildiği, bu "yiik"lerin taşınıp taşınamadığı, nerelerde "z.ayıflamalar" olduğu "insanın yıpranması"nı açıklayan, buna karşın saptanması güç olgulardır. Onun için de "genel sağlık kontrolü" sanıldığından daha güç, çeşitli karmaşık oluşumların birbiriyle ilişkilerini kavramaya yönelik bir araştırmadır. Tıpta uygulanan "durum saptaması" yöntenıi bir kesit almadır. Daha da önemlisi, "yuklenme"lerc karşı organizmanın nasıl yanıt verdiğinin anlaşılma.sıdır. Buysa, daha karmaşık, bir süre izleyip değerlendirmeye dayalı yöntemler gereİairir. Onun ıçın dc "checkup" bir hekim taralından yapılabilir Doğrusu, sizi hayatınızda bir kez görecek hekinıin değil, sizi bilen, tanıyan, çevre ilişkilerinizi anlayabilen, yaşama bicımınizi dcğerlendirebilen, tepkilerinizi ölçebilen, yüklenmelerinizi kestirebilen bir hekimin, aile hekıminızin bu kontrolü yapmasıdır. Bu hekim, sızin "organik" durumunuzu değil, "işlevsel" durumunuzu bilme şansına daha çok sahiptir. Kendi durumunuzu da size hekiminiz söyleyecektir. Yoksa, sizin elinizdeki "tahlil" kâğıtlarına bakıp da analiz bulgularınızı yanlarına yazılmış normal değerlerle karşılaştırmanız, röntgen filmlerinizi evirip çevirmeniz fazla bir şey belirtmeyecektir. Belki, ruhsal bir rahatlama? Aslında, "genel sağlık kontrolü", etkin bir sağlık hizmetinde sürckli olmalıdır. İnsanın doğumundan hayatının sonuna kadar düzcnli bir sağlık kontrolünün içinde olması gerekir. Ama sistem buna elvermediği zaman, kontrol nasıl yapılmalıdır. "Kırk yaşından sonra", "elli yaşından sonra" gibi sınırlar doğru sınırlar mıdır? Yıpranmanın böyle kesin sırurları yoktur. Yıpranma bir süreçtir, birliktc onarmayı da kapsayan bir süreç. Değişik organlarımızın "kontrolü" ve buna bağlı "bakımı" yaş sınırlarıyla ölçülemez. Orneğin, dişlerımızin "chcckup"ı böylc bir sınıra bağlı olmaksızın yapılmalıdır. Ancak "genel sağlık kontrolü"nün olası hedeflerinden "dolaşım sistemlnin potansiyel hastalıkları" farkedilmeyen "(iimöral bir gelişme", sinsi bir "enfeksiyon", gizli kalmış bir "melabolizma hastalığı" yaşııı ilerlemesiyle "olabilirligi artan" ya da "belirtileri degişen" hastalıklar olduğımdan, yaşın ilerlemesiyle "genel sağlık kontrolü"nün önemi de artar. Kişisel kanım, "kırk yaş"ın gerçekten de bir dönemeç olduğudur. Kuşkusuz, kırk yaş, yaşlılık falan değil. Ancak, gelenekscl bir dikkatin de işaret ettiği "kııkına varmak", belirli bir dönemin geride bırakılıp, yeni bir döneme girildiğinin göstergesi sayılabilir. Hiçbir hastalık yakınması olmayan insanın da "kırk yaşı"nda bir "genel sağlık kontroIü"nden geçmesini yararlı buluyorum. Daha sonraki kontıol için, hekimin düşüncesi asıl olmalıdır. Kırk yaşından sonra, her yıl, çok ayrıntılı olmayan bir "genel sağlık kontrolü" kuşkusuz yararhdır. Ama elli yaş, "genel sağlık kontrolü" için daha önem taşıyan bir dönemeç. Bu yaş, yarım yüzyılın geride bırakıldığını gösterir ki yaşama dıızeni, yaşama ritmi, yaşama temposu artık daha fazla önem taşıyacaktır. Elli yaştan sonra, her yıl "genel sağlık kontrolü"nü yaptırmak doğrudur. Altmış yaş, bugün artık "yaşlılık" değil, orta yaşın olgunluğu sayılıyor, organizmanın yıpranmışlığına da dikkatimizi çekiyor. Damarlar, tansiyonun durunuı, gerek koroner arterler gerekse diğeı organ arterleri, şeker metaboli/.masının duruınu, kan kolcsterolü ve diğeı lipid fraksiyonları, sistemik bulgular, efor kapasitesi gibi organik ve işIevsel sağlık denetimi altmış yaşlarından sonra daha önemlidir. Unutmayalım ki, "genel sağlık kontrolü", belirtileri ortaya çıkmış hastalıkların sağaltımı değil, hiçbir hastalık belirtisi olmadan "hastalık riskleri"ni ortaya çıkarmak, bedensel ruhsal işlev bütünlüğünün sağlıklı sürmesini sağlamaktır. Kullandığımız eşyalara gösterdiğimiz dikkati kendimizden esirgemek pek doğru olmasa gerek. L ] Neler okuyalım? Saym Dr. Atabek 14 Ağiıstos 1988 tarıhll Cumhunyet Dergı'do, aynı sçrunları paylaştığım okurunuza aşağıda ısımlarlnı çıkardtğım kitapları okumasını tavsiye etmişsinız. Bana, bu kltaplan nerede bulabileceğimı ve yazarlarının ısımlerim bıldırırseniz cok rnomnun okırum Kıtaplac ~~ Insan Nasıl insan Oldu7 ~ insanın Yücellşl, Tarlhte Ndlet Oldu? •• Sosyal Mucadelelerin Tarıhi. Aynı konulan ıçeren baslıca kitapları tavsiye otmenız de yararlı olacaktır. tNot Levent Alp Kanat Ankaralı okururnuzun meraKına sevındim. Çünkü, ınsanlığın kültür bırikiminı bîlmeden sosyal kışıliğımızi geliştiremeyiz. insanlığm küllür blrikıminl bilırnsanat çerçevesmde paylaşmak zorundayız. Blreysel gelişmemlzin toplumsal kaynaklarını bîlmeden. dünya üzerindeki yerimizi, hayatımızın anlamtnı yeterince kavramamız olanaksızdır. Birey olarak kışıliğımız hem kendi hayat çizgimlzin hem de sosyal gellşmeler çızgismın keslşmelerınde gelişir Bu bakımdan, insanlığm tarihini, insanın insan olmak içın yaptığı mücadeleyı, geleceğimizi kurabllmek ıçin yapmamız gereken işlevleri dğrenmeliyiz. Bllimsel gelişmeler, kulturel ufuklar, sanat etklnlikleri (edebiyat, müzık, resım. tiyatro, sınema vb. sanat dalları) kişilığimızl zengınleştirecek, yaşama güCümüzü pekiştirecektlr. Sıze ayrıca, aylık dergiler olan BILİM VE SANAT, YENİ DÜŞÜN, VARLIK dergilerinı izlemenızı onerırim. Kıtaplar İNSAN NASIL İNSAN OLDU J Bronovskl. TARİHTE NELER OLDU? Gordon Child. SOSYAL MÛCADELELERİN TARİHİ Max Beer. FİZİK TEDAVİ VE AKAPUNKTUR KLİNİĞİ Fızık Tedavi ve Rehabilitasyon Mütehassısı Akapunkturıst Akapunktur Derneğı Bşk Yrd Mustafa Kemal Paşa Cad Bulvar Pasa|i Kat 3 AksarayIST Tel 585 52 81 (Saat 10 0015 00) 166 18 14 (15.00 19 00) Dr. BAHA ÇELIK 15