Katalog

Değişimlerin aynası bir yüz Yarattığı kişiliklerle, toplum serüvenimiz içinde olduğu kadar sinema tarihimizde de yerini almış olan Şener Şen, "Muhsin Bey" ile San Sebastian, Kahire ve Yeni $k Delhi film festivallerine katılıyor. Sinemamızın gerçek talihi Şener Şen Ş Atlllâ Dorsay Şen, sinemanın yanı ısıra tıyatrolarda da rol "alıyor "Aslan Asker Şvayk" bunlardan bırı ener Şen, bence Turk "temaşa sanatı"nın bugüne dek yetıştirdiği en büyük gUldürü oyuncusudur. TUrk tiyatro ve sineması gibi sayısız güldüı ü ustası, sayısi7 "komedyen" yetiştirmiş bır alanda böylesine "büyük laf" etmek yanlış gözükebilir. Üstelik sahnemizin adları bırer efsane olarak günUmüze gelmiş, ancak yapıtları (rol aldıklan filmler veya sanatlar üzerine belgeseller) ne yazık ki korumasını, arşivlemesini bilmeyen toplumumuzda günümüze kalamamış nice ustalar var: Kel Naşit veya Büyük Hâzım gibi... Ama tam bir kıyaslama olanagı olmamasının getirebileceği belli bır abartma olasılığını da göz önüne alarak, yine de bu kanımda ısrar ediyorum: Şener Şen bence "temaşa" sanatlarınıızın,, özellikle de sinemamızın yetıştirdiği en büyük güldürü oyuncusudur. Yalnızca son dönemde TV'de gösterilmiş olan "Değırmen" ve "Züğürl Ağa" filmlerinin kimi sahnelerini anımsayınız... "Değirmen"de "makamına" kabul ettiği "Bulgar kızı" Naciye'nin "cilveleri" karşısında şaşkın, hem otoritesini korumaya çalışan, heın de kadının buram buram cinselliğine kayıtsız kalamayan kaymakam Halil Hilmi Efendi'nin yüzündeki anlam zenginliğini anımsayınız... Veya "Züğürt Ağa"da Haraptar ağasının ayna karşısında bıyığını, kaşlarını tarayarak güne hazırlanmasını, kente göç kaçınılmaz olduğunda birlikte götüremediği atına " v e d a " edişini veya tstanbul sokaklarında domates satmasını düşününüz... Bu sahnelerde, konunun, öykünün ve yönetmenin getirdiklerini de dışlamaksızın, en büyük başarı payının Şener Şen'de, onun kişiliğinde, oyun gücünde ve olağantlstU biçimde değerlendirdıği yüzünden olduğunu yadsıyabilir miyiz? 22 ajjustos Isvıçre'nın Vevey 'kentınde başlayacak olan Uluslararası Komedı Fılmlen Şenliöi'nln, "Komedınln Klasıklen" bölümünde bu yıl Şener Şen'ın ,fılmlerıne yer verılıyor Vevey'de gösterılecek Şen Fılmlerınden bırı de "Züöurt Afla " Son döneminde çok başarılı öykülerde, senaryolarda rol alma fırsatım bulmuş olması. Ama Şen'in bu ?ansını en iyi biçimde değerlendirdiği ve geçmiş oyunculara, bir noktada "fark attığı" söylenebilir.. Bu nokta da Şen'ın güldürü oyunculuğunun " t i p " çizgisini aşıp, "karakter" çizgisine ulaşrnış olmasıdır. GüldürU sinemasının ve oyunculuğunun tarihi, elbette kabaca özetlenmesi olanaksız zenginliği ve çeşitliliği içinde, bize genelde şunu gösteriyor: GüldürU oyuncuları, genelde "salak", "sakar", "beceriksiz" ve bir ölcüde "geri zekâh" olma olgusuna yaslanıyorlar. 'Salak ve sakar biri, yaptıklarıyla kolayca güldürebiliyor. lnsanların oteden beri sakarlığa, düşüpkalkmaya, kendilerinden daha altdüzeyde bir zekânın işaretini veren kişilere gülme eğilimi vardır. Lui (Harold LJoyd)'den Jerry Lewis'e, LaurelHardy'den Danny Kaye'e, Malek (Buster Keaton)'ten "Pembe Panter" dizisinin veya "Tatlı Budala / Parti"nin Peter Sellers'ine dek, birçok güldürü ustası bu kişilik çizgisine sığınmışlardır. Elbette bu çizgi temeli üzerine örneğin Chaplin'in eklediği hümanizma, Marx kardeşleıin desteklcdıği boşanmış bır sözlü csprı yağmuru, W.C. Fields, Louis de Funes, Toto veya Mel Brooks gibi oyuncuların eklediği buyurgan ve küstah tavır, Harry Langdon veya Woody Allen gibi oyuncuların "sıkılgan", "kınlgan" nitelikleri, Malek (Buster Keaton) veya Jacques Tatl'nin "mekanik/geometrik" düzenlemeleri veya Alec Guinness'in en iyi temsil ettiği bir tngiliz güldürü geleneğinin kompozisyon özellikleri de dikkate alınmalı. Tip" değil, "karakter" Şener Şen komiğinde, işte bunların bir bölümünün ilginç bir bireşimi var. Şen, öncelikle, son dönemin örneğın Kemal Sunal gibi alabildiğine popüler olmuş ilginç bır oyuncusunun yaptığı gibi, her filminde aynı nitelikleri sürdüren bır " t ı p " yaratmayı reddediyor. "Tip"in kalıplarına sığınmayı reddettiği anda, kolayca, "spontane", görülür görulmez güldürme kolaylığına da sırt çevırmiş oluyor. Buna karşılık, en azından kımı öykülerin başında kendınden emin, otoriter,buyurgan,küstah ve "az sempatik" olma gibi bir "riski" yükleniyor. Tıpkı güldürü sinemasının gecmişindeki W.C. Fields, ArşakPalabıyıkyan (Grouche Marx), Fernandel.lToto, Luis de Punes, Mel Brooks' un yaptığı gibi. Ancak bu " k ü s t a h " ve "buyurgan" tavır, Şener Şen'de bu sanatçıların kimilerinde olduğu gibi, hep süregiden bir kişilik çizgisi oluşturmuyor. Tersine, bu tavır, öykünün gelişim çizgisi içinde gitgide değişecek ve bambaşka kutuplara kayacaktır. Bu değışımı örncklemeden önce, Şen'in bu kişilik özellığınin, günümüz Türk güldürüsünde bır ölçüde Metin Akpınar tarafından da kullanıldıgını belirtmek isterim. (Veya Zeki Alasya taraf'ından) Çünkü, sanatlarına ayrı bir yazıda eğilinmesini hak eden bu ikilinin özelliği, bılindiğı gibi, özellikle TV skeçlerinde, sinemanın ünlü ikililerinin tersine, sürekli kişilik değiştirmeleri, bir skeçte biri,. Zengin birlklmin son halkası "Zengin Mutfaj)ı"nın Lütfi Pehlıvanı Şener Şen Şener Şen, elbette zengin bir birikimin son halkası, bu birikimin içinden geliyor. Şadi Fikret Karagözoglu, Vasfi Rua Zobu, l.GaUp ArCSP. Behzat Butak, Hâzım, Naşit, Ferdi Tayfur, Muamft!? r Karaca, Hallde Pişkin, tsmail Dumbullu, \ıu Basmacı, Mıınir Ö/kul, Feridun Karakaya, Sadri Alışık, Ö^lurk Se rengil, Suphi Kaner, Vahi Öz, Mualla SUrer, Adile Naşit, Zeki Alasya, Metin Akpınar, Turgut Boralı, tsmet Ay, F.rol (.ıınaydın, Kemal Sunal, tlyas Salman vb. oyuncuların oluşturduğu, 3 çeyrek yüzyıllık zengin bir birikimin içinden ve babası, değerli oyuncu Ali Şen'in katılımından geliyor... Şen'in büyük bir yeteneğı ve belkı de saydığım tüm değerli oyuncuların sahıp olamadığı bir şansı var: 16