Katalog

Gerçekten de ilk parçalar 5 Mayıs 1886'da tstanbul'a vardı. Nordenfelt ise bir yandan Yunanlılara sattığı ilk denizaltının torpido atış tecrübelerini Salamis körfezinde yaparken, bir yandan da Osmanlı Bahriyesi'nin denizaltılarının montaj işlemlerini izliyordu. İlk Osmanlı denizaltısına "Abdülhamit" adı verildi. Taşkızak'da çeşitli sorunlara rağmen ve denizaltıya takılacak topların biçitn ve cephanesine ilişkin tartışmalar arasında, 6 Eylül 1886'da ilk denizaltı, Osmanlı ve tsveç bayraklarıyla donanmış bir şekilde deni ze indirildi. Kontrat gercği, denizaltının suüstü hızı 10 mil, sualtı hızı da 3 mil olacaktı. "Abdülhamit"in alabora oluşu "Abdülhamit"in ilk dalış denemesi 5 Şubat 1887'de Haliç'de tam bir fiyasko ile sonuçlandı. Gemi herkesin gözü önünde neredeyse alabora oldu. Denge diye bir şey yoktu. Mühendis Garrett, "Ailesinin rahatsızlıgını" bahanc ederek, derhal ortadan kaybolup Ingiltere'ye döndü. Osmanlı Hükümeti endişeliydi. Ikinci denizaltının da denize indirilmesine az bir süre kalmıştı. Garrett'in iş başına dönmesi gerekiyordu. Nitekinı Garrett, 2 Haziran 1887'de mecburen döndü. Yanında silah tüccarı Basil Zaharoff da vardı. Zaharoffun, hükümet yetkilileriyle görüşerek gemiler hakkında "garanti' verdiği anlaşılıyor... lkinci denizaltı "Abdülmecit" de, 4 Agustos 1887'de denize indirilir. Daha sonraki denemesi sırasında, bunun da su altında dengesinin bozulduğu görülür. Bir raporda, "Iki denizaltının da su altındayken, birer tahteravalliye benzedikleıinden" söz edilir. "Abdülmecil"in denenmesi sırasında bir torpido atnıa denemesi yapılır. Geminin kıçı ağırlaşarak dengesi bozulur. Daha sonra bir manevra ile bu diizeltüir. Bu kez de yanından geçen bir geminin dalgasından, sular kaportadan içeri dolar, gemi kurşun gibi dibe oturur. Sarnıçlardaki su tahliye edilmek suretiyle gemi su yüzune çıkabilir... Osmanlı Hükümeti bir işe yaramayacağı belli olan bu iki gemiyi her şeye rağmen kullanmakta kararlıydı.,1888 başında Izmit Körfezindeki denemelere iki denizaltı da katıldı. Istanbul'dan 53 millik yolu 6.5 saatte alabildiler. Denemelerde, sualtı seyir yeteneklerinin olmadığı iyice anlaşıldı... Nordenfelt ise, denizaltılarının satın alınarak bu işin bitmesini istemektedir. Bunun üzerine GaiTett, Bahriye Nazırı Hasan Paşa'ya 28 Şubat 1888'de bir mektup yazar. "Denizaltı gemileri, Tiirk liman, boğaz ve denizleıinin miidafaasında mühim bir rol oynayarak iyi bir hizmet ifasında bulunurlarsa, diinya iizerindeki büliin ecnebi devleller larafından rağbete mazhar ve herkesce kabul olunacaklardır" der. Denizaltılar varsın bir işe yaramasınlar. önemli olan Nordenfelt'in silah ticaretinin aksamamasıdır. Ve Osmanlı Hükümeti, 15 Mart 1888'de gemileri resmen satın alır. Hasan Paşa ile Nordenfelt'in vekili sıfatıyla Garrett arasında, "Tesellüm Protokolü" imzalanır. Garrett, "Fahri Binbaşı" olur; "Harb vukuunda, hükiimete, meccanen (parasız) hizmet etmeyi taahhül eder." Osmanlı Hükümeti'ne toplam 22.00 sterline mal olan iki denizaltı da Sütlüce'ye çevkilir. 1897 Osmanlı Yunan Savaşı'nda kullanılamadıkları gibi, Çanakkale Savaşlan'ndan çok önce hurda olurlar. Aynı şekilde Yunan denizaltısı da Salamis Körfezi'nde kahr. Temmuz 1909'da Times gazetesinde şu ölüm ilanı çıkar: "Osmanlı Hükümeti'nln elden çıkartacagı garabel arasında dünyanın en eski denizaltısı da bulunuyor. Bu denizaltı çeyrek yüzyılı aşkın bir siiredir Haliç'de çüriiyordu. Bakımsızlık ve pastan parça parça dökiilüyordu. Etrafında diz boyu otlar bitıniş durumda. Savaşa girmemiş bir denizaltıdır bu. Hiikiimetçe satın alınmasından sonra tek bir sefer yapmıştır. Denizaltı bu seferinde de çamura saplanarak pek de parlak olmayan bir gösteri yapmıstı. Osmanlı Bahriyesi, yeni denizaltının tehlikelerine göğiis gerecek miirettebatı da bir tiirlii bulamadı." II R A S G E L E Raif Ertem Doğayla sanayi.. nlü bir politikacıyi dinliyordum. Konuşma yöntemine gerçekten hayran kalmıştım. Kendimden geçmiştim. Sözcükler su gibi akıyordu. Bir cümle asıldı kaldı. Havada ya da beynimde: "Biz sanayileşmek zorunda olan bir iilkeyiz. Doğa korumacılıgının bir öncdigi olamaz. Yeşiller olayı tuzu kuru Avrupa'nın fantastlk olaylandır" dcdi. Ya da belliğitnde öylc kaldı. Anlamı buydu. Sanayileşmek ve doğa korumacılığı. Birbirine karşıt iki kavram, iki olgu olarak ele alınıyor. Yanılgı bu! Doğacılar sanayileşmeye tümden karşı değiller. Sanayi icin doğanın elden çıkarılmasına karşılaı. Doğa tanımaz sanayinin karşısındalaı! Doğaya karşı sanayi değil, doğayla bırliktc sanayi... Orneklemesi kolay. Kuruluşundan başlayalım. Bursa'da, meyvesuyu sıkarı fabrikalar meyve bahçeleri kesilmiş, içirıe kurulmuş! Ege'de zeytinlikler kesilmiş, yağ fabrikaları yapılmış! Ucuz düşünce. İşleme yeri üretimin içinde olsun. Olsun, ama olmuyor işte... Meyve olacak ki, meyvesuyu sıkılsın. Zeytin olacak ki zeytinyağı yapılsın. Ham maddesini kendi eliyle kurutuyor. Fabrikalar! Oysa iki kilometre gerilerde, kırsal alan. , Ot bitmez, taşhk. Fabrikalar buralara kay • dırılsa, ckili alanlardan daha çok ürün elde edilir. Yıkıp kaydırmak çok zor. İlk kuruluşta düşünülmesi gerekir. Aslında plaıılanması... Bunu söylemek sanayileşmeye karşı olmak mıdır? Yine fabrikalar! Deniz kıyılarına, göl kıyılarına, en güzel koylara kurulmaktadır. Halikurnas Balıkvısı'ndan diıüemişler. Ünlü bir işadanıını, Gökova Körfe/.i'ne götürmüş. Körttve hayran kalmış işadamı. Dayanamamış: "Buraya ne giizel fabrika kurulur!" dcmiş. Bahkçı ne demiş? Bileıniyoruz. Götürdüğüne pişman olduğunu sanıyoruz... lşadamının yapamadığını şimdi devlet yapıyor... Işler karıştt! Işte bu fabrikalar! Sıvı artıklarını körfezlere, göllere, derelere antmadan bırakıveriyorlar. Zehirli! Sıılar kirleniyor, içindeki canlılar ölüyor. Yaşanı bitiyoı! Şimdi fabrikalar doğal güzcllikleri, birikimleri olan yerlere kurulmasın, aı tıkları arıtılmadan sulara salınmasın demek, sanayileşmeye karşı olmak mıdır? Bacalara filitre takılsın, zehirli dumanlar ağaçları kuruımasın, tarlaları verimden düşürmesin, insan ciğerlerini söndürmesin demek, sanayileşmeye karşı olmak mıdır? lşıe Izmit, lzmir körfezleri! Sonradan anlıyoruz, temizlemeye uğ^aşıyoruz. Haliç örneği. Bu önce öldürüp sonra diriltnıek denıektir. ölü dirilrnez!.. öldurmcyelim! Fabrikaları dağların yamaçlarına kuımak, sularını arıtmak. bacalara filitre ırkmak giderlerı çoğalıacaktır. Doğru. Sanayi insan yaşamını koLıvlaştırmak için değil mi? Insanoğluıuı öl1 nit götürüyorsa neye yarar? Tarını da farklı dcgildir. Doğayla ııyum içinde olmayan, doguya karşı yapılan tarım da felak'et getiıir. Büyük köklü ağaçlar kcsilir; verine l'ındık, lahana, çay dikilirsc Çatak olayı mcydana gelir. Yol yapımı da etkili. Doğaya karşı ne tarım olur ne dc sanayi. Söylemesi doğacılardan. inanmayanlara... Rasgele!.. f] U •• i test: Kaç yaşı ndası n ız ? Bu haftaki testimizin konusu sizirf yaşınız. Evet, yanlış okumadınız!.. Siz aşağıdaki soruları cevaplandıracaksınız; biz size, kaç yaşında olduğunuzu söyleyeceğiz. Aşağıdaki soruları cevaplandırırken, iyi düşünün ve parantez içindeki puanların toplamını alın... Okuyabiliyorsunuz (0), gazeteyi biraz uzaklaştırıyorsunuz (1), gazeteyi 50 santime götürdüğünüz halde okuyamıyorsunuz (2), gölgede gözlüğünüzle de okuyamıyorsunuz ya güçlü bir lambaya ya da bir büyütece ihtiyacınız var (3). • Yerde bağdaş kurup oturdunuz. Ellerinizin yardımı olmadan kalkabllir mislnlz? Hayır (3), bazen (2), çoğu zaman (1), her zaman (0). 1 J Ayaklarınızı bltlştirln ve dizlerlnlzl büküp çömelln. Bu sekllde topuklarınızın poponuza rahatlıkla değebllmesl gerekiyor. Bu konumdan kolayca doğrulablllr mlslnlz? Evet (0), eh, biraz uğraşınca (1), zorlanarak (2), hayır (3). • Dlyellm ki mutfakta parmağınızı kestiniz. Ama fazla derin olmayan bir yara (korkmayın testl cevaplandırmak Içln parmağınızı kesmenlzl Istemiyoruz). Yaranız ne kadar zamanda kapanır? 48 saat sürmez (0), 48 saatten fazla sürer (1), 3 günden fazla (2), 4 günden fazla sürer (3). (50 yaşından gençseniz ve yaranızın iyileşmesi 3 günden fazla sürüyorsa, bir doktora danışmanız gerekebilir.) t Derln bir nefes aldınız. Nefeslnlzl zorlanmadan kaç sanlye tutabillrslnlz? 30'dan fazla (0), 2530 (1), 2024 (2), 20'den az (3). * # • Oölgelik bir ortamda bir gazetenln en ufak yazılarını okumaya çalışın. Yalnız, gözlüğünüz varsa; lütfen önce onu çıkann. Gazeteyi 20 santlm uzaklıkta tutun. > Bugünkü kilonuz 20 yasınızdakl kilonuza eslt ml? Evet, aynı (0), 12 kilo fazla (1), 35 kilo fazla (2), 5ten çok daha fazla (3). • Hazırlayan: Erol Özbek • Üç kat merdlven çıktınız ve arada soluklanmak Içln durmadınız. Nefes alısınız ne kadar zamanda normallne döner? 1 dakikadan az (0), 23 dakika (1), 45 dakika (2), uzun sürer (3). 06 puam 30 yaşından gençseniz, bu puanlar normaldir. 30'un çok üstündeyseniz soruları cevaplandırırken mızıkçılık yaptınız ya da çok dinç birisiniz... 7 1 3 p u a n : 30 İle 50 yaş Değeriendirme: arasındasınız. Eğer daha genç olduğunuzu iddla ediyorsanız, üzgünüz, ama elimizden bir şey gelmez... 1421 p u a n : Yaşınız ellinln üzerinde. Aksini iddia ediyorsanız bir an önce ya doktora görünün ya da annenize, siz küçükken yaşınızı küçültüp m küçültmediklerini sorun. D H 17