Katalog

H AFTAN I N K O N U Ğ U 'Popüler olmak zorunda değiliz!' Basının toplumdaki rolünü değerlendiren Jutterström, "Biz gazetecilerin gömvi dostluklar geliştirmek değil. Görevimiz, içinde yaşadığımız toplumu eleştirel bir gözle incelemektir" diyor. Şahin Alpay / STOCKHOLM sveç dünyada basın özgürlüğünü kabul cden ilk ülke. Anayasasının bir parçası sayılan ilk Basın Özgürlügii Yasası, 1776 tarihini taşıyor. "Dünyanın en çok okuyan insanlarının bulundugu ülkelerden blri" olan 8 milyonhık tsveç'te, bir müyonu aşkın okıırıı olan Dagens Nyheter'i, 1982'den bu yana ilk kez bir kadın gazctcci yönetiyor. Chrislina Jutterström'ii Dagens Nyheter'in Stockholm'deki merkezinde ziyaret cttik ve Isveç'te gazetecilik ve politika konuları etrafında gelişen uzun bir sohbetimiz oldu... Konuşmamızın bir özeti şöyle: 0 Sayın Jutterström, Isveç Işçi Sendikalan Konfederasyonu (ILO) Başkanı Stig Maim geçenlerde, tsveçli gazetecilerin para işleriyle ve kişilerle fazlaca uğraştıklarını söyledi. tsveç'te gazeteciler kadar itibarsız başka bir meslek grubu butunmadığını, butun araştırmaların da bunu gösterdiğini sözlerine ekledi. Malm'ın bu sözleri hakkında ne diyorsunuz? • Gazetecilerin tılmü hakkında bunlan söylcmenin yanhş olduğu kanısındayım. Ama basının bir kesımi ıçin doğru olabilir. Ciddi gazeleleri cle alacak olursak, şimdilerde söz konusu olan yetkin gazetecilerin toplumu eskiden olduğundan daha eleştirel bir gözlc irdclemeleridir. özellikle toplumda güç sahibi olan kişileri... Gazelecilerin itıbarsızlığı konusuna gelince, biz gazetecilerin görevı, dostluklar geliştirmek değil, görevimi/ içinde yaşadığımız toplumu eleştirel bir gözle incelemektir. Elbetteki kamuoyunun güvenini kazanmak zorundayız; ama popüler olmak zorunda değiliz. 0 Kamuoyu araştırmalarına göre Isveç'te gazetecilerin en itibarsız meslek grubunu oluşturdukları doğru mu? B Evet, öteden beri öyle. 0 Basın özgıirlüğü açısından, tsveç'te uluslararası ölçülerle son derece liberal düzenlemeler var. Çalışmalarmızı güçleştiren düzenlemeler var mı? • Son yıllarda bizi epey uğraştıran bir koııu, yasalara göre yayınlarımızda devlet güvenliğini gözetmek zorunda oluşumuz. Çalışmalarımızı sınırlayan çok az sayıdaki hukuki düzenlemelerden biri bu. Bu konuda kanunun İsveç'in en çok satan sabah gazetesi genel yayın yönetmeni Christina Jutterström: I 0 Palme cinayeti Türk kamuoyunu yakından ilgılendiren bir konu oldu. Sizce fsveç polısı bu araştırmada neden başarısız kaldt? D Gördüğüm kadarıyla, lsvcç polisi cinayet üzerine büyük bir şaşkınlık yaşadı. Araştırmaya hemen girişemedi; ne olduğunu anlayamadı... Daha sonra yeterli bilgi toplayamadı, belki yeterli bir yönetime de sahip değildi. Geçenlerde cinayette "PKK izi" ile ilgili yayınımızın da gösterdiği gibı, polıslcrle savcılar arasında hayli büyük görüş ayrılıklan ortaya çıktığı anlaşılıyor. O zanıanki Emnıyct MUdürü Hans Holmer'in fazla bağımsız, kendı başına çahşma tarzının da işleri kolaylaştırmadığı düşünülebilir. öte yandan Isveç'te böyle bir olayın hıçbır zaman yaşanmamış olması nedeniyle, kimsc buna hazırlıklı değildi. Kimse ne yapılması gerektiğini bilemedi. 0 Yönetıcısi oldugunuz Dagens Nyheter ile akşam gazetesi Expresserı aynı sirket tarafından yayımlanıyor; sahıplen aynı aile. Expressen "liberal", Dagens Nyheter ise "bağımsız" olarak tammlanıyor. tki gazetenın politıkalarının farkı nedir? B Expressen'in liberalliğı daha ziyadc Liberal Partl (Folkpartiet) ile îlişkısını ifade cdıyoı. Dagens Nyheter'in genel yayın yönetmeninin sözleşmesınde de gazetenin "liberal" bir çızgı izleyeceğı belirtıliyor; ama bu daha genel anlamda "lıberal", farklı fikirlere saygılı anlanıına geliyor. Scçim zamanlannda Dagens Nyheter'in yorum sayfası genellikle sağ partileri destekler. Ama bunun dışında yorum sayfası yazarları lıer konuda kendi anlayışları ışığında yorum yaparlar 0 Dagens Nyheter'in anlama geliyor? "bağımsızlığı" ne 1940 yılında dogan Christina Jutterström, uzun yıllar Isveç Radyo ve Televlzyon Kunımu'nda slyasl muhablrilk ve sunuculuk yaptı. Daha son bir sfire Dagens Nyheter'in raklbl olan Svenska Dagbladet'ln Afrlka muhablrliğlnl yürüten Jutterström, 1981'de genel yayın yönetmeni yardımcısı olarak çalısmaya basladı. Ertesi yıl gazetenln genel yayın yönetmeni oldu. muğlak oluşu sorun yaratıyor. "Ülkenin güvenligi" ne dcmck? Bunun anlamını sınayarak bulnıak gerekıyor. Birkaç yıl önce Isveç kıyılarındaki Sovyet denızaltıları olayları sırasında, neyin yazılıp neyin yazılamayacağı konusunda bazı sorunlarla karşılaşıldı. Rakibimiz Svenska Dagbladet yargılandı, ama sonunda aklandı. Başka bir konu, şimdilerde çok tartışılan, ad yayımlama konusu. Isveç yayın organlarının bu konuda çok sınırlayıcı bir geleneği var. Suç işlcdığı öne sUrülen kişilcrin adlarını belirtmemek şeklinde... Bcn dahıl, birçok kişi bu konuda daha esnek olunmasından yana. • Bu gazete, partilerden, örgütlerden, şirketlerden bağımsızdır. Bu, Isveç ıçın haylı olağandışı bir durum. Zira bu Ulkede gazctclerin büyük çoğunluğunun partiler ve örgutlerle ilişkısi vardır. 0 Genel yayın yönetmeni olarak, Dagens Nyheter'in sahipleh ile ilışkıleriniz nasıldır? tşinizde tıimuyle özgür müsünüz, yoksa çalışmalarınıza müdahaleler olur mu? U Gazetecilikle, yazı işleriyle ilgili çalışmalarımıza hiçbir şekilde müdahale olmamıştır. Genel yayın yönetmeni bir kez tayin edildıkten sonra, onun işlerine hiçbir şekilde karışılmaması, bu kurumun belirleyici özelliklerinden biridir. Gazete ile yaptığırn sözleşmede de işimi nasıl yürüteccğime dair herhangi bir şey yazılı değildir. Eğer ben bu sözleşmeye nasıl çalışacağımı yazacak olsaydım, Dagens Nyheter gi