Katalog

Ünlü zenci mahallesi Harlem'i de içeren Bronx, yıllardır New York'un "çıbanbaşı" olarak tanınıyor. Bronx'un nüfusunun buyük çoğunluğunu zenciler ve Hispanikler oluşturuyor. Nevv York'un çıbanbaşı Bronx Her New Yorklunun, yrtlarca ihmal edildiğinde hemfikir olduğu Bronx semti son günlerde, "iyiye doğru" bir kıpırdanma içinde; ama istatistiklerin kararlı rakamları ve semt sakinlerinin kendileri, gelişmelere pek de iyimser bir gözle bakmıyorlar. Leyla Tavşanoğlu/NEW YORK f f otoğrafımı çekemezsin!". " H a • • ^ ^ yır çekerim!"... "Çekemezsin, ^ ™ dedim."... "Burada fotoğraf • çekmeye yasak mı var?"... "Sen simdi yasak olup olmadığını görürsün..." Zenci, bu sozleri söyler söylemez çevrede bekleyen kendi gibi karadcrili uç beş arkadaşını toplayıp peşimden bir koşu tutturunca, arkama bakmadan kaçmaya başladım. Ve herhalde köşedeki bakkal dükkânının önunde ayakta çene çalan birkaç beyazı görmeselerdi, halim pek de hoş olmayacaktt. Neyse, hiç arkama bakrnadığım için, geride neler olup bittiğini görmedim, hiç de merak etmedim. Zenciyle bu sürtuşmemiz, Nevv York'un suç işlcme oranı en fazla olmakla tanınan Bronx kesimindeki 149. sokâğın sonlarında bir ara yolda patlak verdi. Bizim zenci, harap bir binanın kapısına çıkan basamaklara yatmış, şekerleme yapıyor görünüyordu. Ben de şunun fotoğrafını çekivereyim diye makineme davrandım. Ama yanılmışım, zenci uyunıuyormuş. Benim makineme davrandığıını gorunce ayağa fırlayıp bağırmaya başladı. Ne olduysa da ondan sofıra oldu zaten. Ünlü zenci mahallesi Harlem'i de içeıen Bronx, yıllardır Nevv York'un "çıbanbaşı" olarak tanınıyor. Bir milyon yüz bin kişinin yaşadığı Bronx'un ruıfusunun büyük çoğunluğunu zenciler ve Hispanikler (tspanyolca konuşan bölgclerden goç etmiş esıner ırk) oluşturuyor. Hispaniklerin önemli bir bölümü, lngilizce konuşmuyor. Bazı sokaklarda tspanyolca "İngilizce kurslan" yazılı tabelaîar gözüme çarpıyor. Bronx'u gezmek istediğimi söyledığimde, duyanların şaşkmlıktan da öte bir duyguyla yüzüme baktıkiarını farkettim. Batı 127. Sokak'tan başlayan Bronx ilçesi öyle kolay gezilecek bir yer değilmiş. Insanın başına güpegündüz "bir şeyler" gelirmiş. Hatta oraya giderken yanıma fazla para, pasaportumu ve benzeri kıymetli eşyamı almamam salık verildi. Sabahın erken saatinde New York'un göbeğindeki 42. sokaktan M l()4 otobüsüne biniyorum. Amacım yaklaşık bir saat suren bir yolculuktan sonra varacağım Bronx'ta birkaç sokak yüruyup fotoğraf çekmek ve anlatılan dehşet öykulerinin gerçek olup olmadığını kendi gözlerimle gorebilmek. Pek öyle abartılı olaylarla karşılaşmadım, çantam çarpılmadı; ama demin de anlattığım gibi, korkulu birkaç dakika yaşamadım değil... Bronx Belediye Başkanlığı Basın Sözculüğü'nden bir yetkiliyle konuşuyorum; ilçeyle ilgili fazla bilgi vermek istcr.ıiycr. Şu günlerde Bronx'un 22.8 milyar dolarlık bütçesi için belediye meclisinde sürekli toplantılar yapıldığını söylüyor. (Bütçe daha sonra meclısten geçti) Bütçeden aslan payının nereye gideceğini soruyorum. Hanını yetkili, "egUime" yanıtını veriyor. Biraz daha usteliyorum ve Bronx'un suç işleme durumunu soruyorum. Bunun, yetkılileri çok kaygılandırdığım, suç oranının çok yüksek olduğunu vurguluyor. Daha sonra Bronx'un nüfusunun üçte birinin Hispanik olduğunu, çoğunun sadece lspanyolca konuştuğunu resmi ağızdan öğreniyorum. Bronx'un benim girmeye gerçekten "korktuğum" güney bölgesi, esas Hispaniklerin yajadıkları yer. Burası ilçenin suç oranının en yüksek olduğu bolge. Zenci mahalleleı'i artık fazla korkulu yerler olmaktan çıkmı$. Çünkü zencilerin ekonomik durumlaıı, şimdilerde Hispanıkler'den daha iyi. BroiiAİuların Nevv Yorklulara kıyasla kişi başına yılda ne kadar kazançları olduğunu merak edince, ortaya çarpıcı bir gerçek çıktı. New Yorklıı yılda on bin dolar gibi ortalama bir kazanca sahipken Bronxlunun eline iki bin dolar taş çatlasa dört bin dolar geçiyor. Yani Bronx New York kenti içinde bir yana itilmiş, bugüne kadar unutulmuş, hep Nevv York'un dışında bir yer olarak görülmüş. Ancak yeni yeni bazı çalışmalar yapılıyor, ilçenin bütçesi arttırıldığı gibi, halkının eğitimine de önem veriliyor; fare yuvası haline gclmiş, birer "yangın tuzağı" durumundaki binalar onarılmaya başlanıyor. Bronx'ta restorasyon ve yenileştirme çalışmaları başlarken ilçenin nüfusu hoşnutsuz. Bazı yıkılmaması gereken bınaların bile yerle bir edildiğini, belediyenin bunu kasıtlı yaptığını söylüyorlar. 1985'in haziran ayından bu yana, Bronx'ta belediye, 442 yapıyı yıkmış. Ancak yıkılanların çoğunun yerlerine yeni inşaatlar başlanmamış. ilçenin gözü açık sakinleri, belediyenin yani Nevv York Belediyesı'nin Bronx'ta 1.000 kadar boş, 674 de meskun binası bulunduğunu söylüyorlar. Bunlar boş binaların ısrarla kiraya verilmediklerini, bu arada da eski binaları restore etmek yerine, yenilerini yapmanın çok daha pahalı olduğunu anlatıyorlar ve ekliyorlar: "Binalar yıkıidıkca yıkılır ve yerlerine de yenileri yapılma/sa, bi/iın haliıni/ ne olacak? Bu durumda arlık buralarda kesemize gore ev de bulamayacağız." Bu arada belediyenin yeni yaptırmaya başladığı ve yüzyıl sonunda 3.400'ü bitirilecek olan yeni konut örnekleri, yepyeni bir Bron\lu sınıfa hitap ediyor. Kazançları yılda ancak 25 ile 48 bin dolar olanlar, bu konutiarı satın alabilecekler. Oysa Bronxlunun yıllık geliri ortada. Bu arada yoksul Bronxlu daha yoksullaşıyor. "Yangın tuzağı" durumundaki bu eski binalarda büyüyen yeni bir kuşak da türemiş. Bunlar pek az eğitim alan, çok küçük yaşta uyuşturucu maddelere alışan, sadece annelerı larafından buyütulmuş gençler. Son sayımlara göre, 1970'lerde çocuklarını büyütmeye çalışan evlenmemiş kadınların oranı, Bronx'ta yüzde 20 iken, 1980'de bu oran birden yüzde 35'e fırlamış. Norrisania ve Mott Havcn gibi en yoksul mahallelerde yeni doğan bebeklerin annelerinin yuzde 20'si 20 yaşına gelmemis, henüz çocukluk çajından kurtulamamış küçuk kadınlar. Bronx'un durumu şimdilik böyle... Nevv York'un dığer bölgeleıiyle, hatta en lüks semtleriyle bile, tek "ortak noktası" ise, pisliği. Sokakları çöpten geçilmiyor. Gerçekten Nevv York, gökdelenleri kadar çöpleriyle de ün salmıştır. Ll "Yangın tuzağı" binaları ve babasız büyüyen gençleriyle 12