Katalog

lint Okyanusu'nda bir kargaşa adası Premadora parlamentoda yaptığı konuşmada, "Onlar kan ve öliim istiyorlar. Naınlulann ucunda siyasal bir çö/.üm kabul cdemeyiz" diyordu. Cumhurbaşkanı Jayevvardue gerçi mart ayında gerilla sorununa siyasal çözüm bulmayı önermiş, ancak temaslardan sonuç alınamamıştı. Hint Okyanusu'nun Lübnan'ına dönüşme yolunda olan Sri Lanka bugünlere nasıl geldi? Amerikan Newsweek dergisi, ülke 1948'de Ingiltere'den bağımsızlığını kazandığında, kimsenin Sri Lanka'nın gününün birinde bir saatli bombaya dönüşeccğini tahmin etmediğini belirtiyor. Gerçekten eski adı Seylan olan adada başlangıçta toplumlar arasında örnek bir uyum vardı. Nüfusun % 75'ini oluşturan Budist Sinhalizlerle °7o 18'ini oluşturan Hindu Tamiller ülkeyi ortak olarak eşit biçimde yönetiyorlardı. Okuma yazma oranı daha yüksek ve daha kültürlü olan Tamiller arasında önemli mevkilerde bulunan siyasetçiler ve başarılı işadamları bulunuyordu. Ama bir süre sonra bu eşitçi ve demokratik tablo değişmeye başladı. Tamiller hükümet görevlerinden tasfiye ediliyor, ekonomik olanakları sınirlanıyordu. Sinhaliz çoğunluk Ulkedeki tüm sosyal ve ekonomik ayrıcalıkları eline geçirmeye başlamıştı. Resmi görevlerde Tamillerin payı % 50'den % 10'a düşmüştü. 1956 yılında o zamana dek iki dilin kullanıldığı adada, Sinhaliz dili resmi dil olarak ilan edildi. Tamiller eğitim ve işe alınma konularında kendilerine karşı ayırım yapıldığından yakınıyorlardı. Giderek gerginleşen ortamda ilk ciddi çatışma 1977 yılında meydana geldi. Kanlı olaylarda iki toplumdan da düzinelerle insan yaşamını yilirdi. 200 bine yakın Tamil, adanın kuzeyine, Jaffna eyaletine kaçtı. Bundan sonra da ayrılıkçı gerillalar saldırılarını yoğunlaştırdılar. Baskınların çoğu askeri hedeflere karşı gerçekleştiriliyordu. Ama ara sıra Sinhaliz siviller de saldırılardan kurtulamıyorlardı. Gerillaların 1983'te kurdukları pusuda ise 13 Sinhaliz asker öldü. Ayrılıkçılar terör eylemlerini başkent Colombo'ya da yaydılar. Geçen yıl posta telefon binasmda bomba patlatan gerillalar, Colombo Havaalanı'nda da Sri Lanka Havayollan'na ait bir uçağı havaya uçurdular... İki olayda 28 kişi öldü, 150 kişi de yaralandı. Disiplinden yoksun ordu ile Sinhaliz halk, gerillaların eylemlerine karşı misillemelere başlayınca binlerce Tamil, Hindistan'ın güneyindeki Tamil Nadu eyaletine sığındı. partinin dağılması ile, hareketin önderliği genç radikal liderlere geçti. Bunlardan Velupillai Prabakaran, Tamil Elam Kurtuluş Kaplanları (LTTE) örgütünü kurdu. Prabakaran, çocukken Tamil aleyhtarı bir gösteride, amcasının yakalanarak öldürülmesine tanık olmuştu. Edvrard Ratnasabathy adlı Marksist de Elam Devrimci örgütii'nU (EROS) kurdu. İki örgüt de kuzeydeki Jaffna eyaleti ile Sri Lanka'nın doğusundaki Tamil bölgelerinde bağımsız bir Tamil devletinin kurulmasını istiyor. Böylece kısa süre önceye kadar 3. Dünya Ulkeleri için toplumlararası uyum konusunda bir örnek oluşturan Sri Lanka, günümüzde Hint Okyanusu'nun Lübnan'ına dönüştü... Newsweek, özellikle kuzeydeki Tamillerin büyük sorunları olduğunu, bu insanların merkezi hUkümet tarafından ihmal edildiğini yazıyor. Tarını için sulama kanallannın ve işsizliği emccek sanayi yatırımlarının bulunmadığı kuzeyde, halkın temel geçim kaynağını balıkçılık oluşturuyor. Genç Tamiller, kendilerine gelecek için hiçbir umut vermeyen rejime karşı büyük bir tepki duyuyor. Hindistan Başbakanı Rajiv Gandi'yi de çok güç durumda bıraktı. Gandi, bunaıma görüşmeler yoluyla çözum bulunması için yoğun çaba harcıyor. Hindistan Başbakanı, Sri Lanka'nın bölünmesinin kendi Ulkesi için de çok tehlikeli bir örnek oluşturucağından korkuyor. Bu nedenle, Tamil azınhğa özerklik verilmesini desteklemekle birlikte, bagımsız bir Tamil devleti kurulmasına karşı çıkıyor. Ancak bu tutumu, Sri Lanka'nın bölUnmesini isteyen Tamil Nadu eyaletinin yöneticilerini öfkelendiriyor. Hindistanlı Tamillerden oluşan 50 milyonluk Tamil Nadu eyaletüıde halkın bir bölümü Sri Lanka'da bagımsız bir Tamil devletinin kurulmasından yana. Rajiv Gandi, geçen yıl kasım ayında Sri Lanka Cumhurbaşkanı Junius Jayevvardueyle buluştuğunda, Colombo hükümetinin .Tamillere sınırlı özerklik verme planını desteklemişti. Ancak ayrılıkçılar planı yetersiz bularak, reddettiler. Ulkesi içinde ciddi sorunları olan Gandi, o tarihten sonra, Sri Lanka bunalımına fazla zaman ayıramadı. Bu durumda, bunalıma çözüm bulmak için en büyük sorumluluk Sri Lanka'nın 80 yaşındaki Cumhurbaşkanı Jayewardue'ye düşüyor. Jayewardue Tamillere sınırlı özerklik vermeye yanaşmakla birlikte bağırnsızlık isteğine kcsinlikle karşı çıkıyor. "Sri Lanka hiçbir zaman iki ayrı ulusa bölünmeyecektir" diyor, yaşlı devlet adamı. Sinhalizlerin çoğunlukta olduğu Sri Lanka hükümeti, dar ufuklu politika izlemenin ve Tamil halkının sorunlarına hiçbir zaman eğilmemiş olmanın yol açtığı sonuçlar karşısında şimdi şaşkın durumda. özerkliği yetersiz bulan ayrılıkçılar ise, gerçekçilikten yoksun katı bir tutum içinde, giderek daha kanlı yöntemlere başvuruyor. Bu ortamda bunalıma görüşmeler yolu ile çözüm bulma umutları hızla zayıflıyor. İki hafta önce ılımlı Tamil Kurtuluş Cephesl'nin lideri Appapillai Aminthalingam kanlı bir iç savaşı önlemek için görüşmeler yapılması çağrısında bulunarak şöyle demişti: "İki laraftan da yclerince insan öldü. Artık bu katliaınlar son bulsun. Hiç kiınse bu kanlı olaylardan memnunluk duyamaz." Muhalefet liderinin bu çağrısının etkili olduğuna ilişkin henüz ortada bir belirti yok.D Ayrılıkçıların geri üssü Tamil Nadu Hindistanlı Tamillerin yaşadığı 50 milyonluk Tamil Nadu eyaletinin yöneticileri, ayrılıkçı gerillalara her türlü yardımı yapıyorlar. Sri Lanka'da yürutülen ayrılıkçı • F savaş, aslında Hindistan'ın Tamil Nadu eyaletinden yönetiliyor. Hindistanlı Tamillerin yaşadığı 50 milyonluk Tamil Nadu eyaletinin yöneticileri ayrılıkçı gerillalara her türlü yardımı saglıyorlar 1983'te Sinhalizlerle Tamiller arasında çıkan kanlı olaylardan sonra ayrılıkçı gerillalar Tamil Nadu'da bir dizi kentte "Siyasal Errformasyon Merkszlert" adı altında usler kurdular. Bu merkezlerde propaganda yayımları, dergiler ve broşürler hazırlanıp dağıtılıyor. N«wsw*«k dergisi son zamanlara kadar ayrılıkçı gerillaların ellerinde otomatik tüfekler olduğu halde ciplerin içinde çekinmeden sokaklarda gezdiğini bildiriyor. Tamil Nadu eyaletınde halen 5 bin dolayında gerillanın bulunduğu tahmin ediliyor. Güçlü Tamil Eelam Kaplanları (LTTE) örgütü ile beş dlğer gerilla örgütünun, eyalette karargahları var. Eyaletln ıssız plajlarında ise geçen yılın sonlarına kadar gerillaların askeri kampları bulunuyordu. Bu gerillalar yetiştikten sonra 35 kilometrelık Palka Boğazı'nı motorlarla aşarak, Sri Lanka'ya girlyorlar. 1983 yılından bu yana Sri Lanka'dan kaçan 130 bın dolayında Tamil, Tamil Nadu eyaletine sığınmış durumda. Bu halk, gerillalar için önemli insan kaynağı oluşturuyor. Güneydoğu Asya ulkeleri, Batı Avrupa ve ABD'de yaşayan Tamil'ler İse gerillalara her yıl yüzbinlerce dolarhk yardım gönderiyor. Ama gerillalara en önemli destek, Tamil Nadu eyalet hükümetinden geliyor. Nitekim Tamil Nadu eyalet hükümeti Başkanı M. G. Ramachandrau, zaman zaman Yeni Delhl hükümetini de ölkelendiren biçimde ayrılıkçı hareketi açıkça destekllyor. Ramachandrau, Hindistan yasalarının yasaklamasına rağmen gerillaların silah tasımasına izin veriyor. Ayrıca eyaletin gümrük yetkilılerı Tamil Nadu'dan Sri Lanka'daki gerillalara günderllen silah ve cephaneyi de, her nasılsa (I) bir türlü göremiyorlar. Bengal Körtezı'ne Hong Kong, Bangkok, Batı Avrupa ve ABD'den gönderilen silahlar daha sonra ufak motorlarla Sri Lanka'nın kuzey sahillerine taşınıyor. Ancak gerillaların Tamil Nadu'dakl hareket özgürlükleri eskiye kıyasla biraz kısıtlanmış durumda. Rakıp gerilla örgütleri arasındakı çatışmalar, yerli halkı giderek tedırgın ederken, genç gerillalar tarafından işlenen hırsızlık ve yaralama gibi suçların da halkın tepkisine yol açtığı bildlriliyor. Bu arada, Yeni Delhi hükümeti de gerilla faaliyetlerinln kısıtlanması için yerel hükümete baskıyı arttırmış durumda. Nitekim geçen yıl kasım ayında, Yeni Delhi'den kesin talimat alan Tamil Nadu yöneticileri, yüzlerce mllitanı tutuklayıp, büyük bir silah deposuna el koydular. Ancak, yerel hükümet başkanı Ramachandrau, birkaç gün sonra tutuklanan gerillalan serbest bıraktı. Bu olgu da, Yeni Delhı İle yerel yönetim arasında clddl bir sürtüşmeye neden oldu. Yine de Yeni Delhl hükümetinin ısrarlı baskıları sonucu bırçok askeri kamp kapatıldı. Tamil Eelam Kaplanları (LTTE) örgütünun lideri Valuplllal Prabakaran da karargahını Tamil Nadu'dan Sri Lanka'da Jaffna'ya taşımak zorunda kaldı. Ama gözlemciler bu önlemlere rağmen, Tamil Nadu'dan gerillalara önemli ölçüde yardım gelmeye devam ettiğini belirtiyorlar. G Ekmeğine yağ sürüyor Disiplinden yoksun ordunun gaddarlığı ise ayrılıkçı örgütlerin ekmeğine yağ sürüyor. Tamil aydınları, askerlerin çatışmada ölen arkadaşlarının intikamını almak için Tamil köylerini bastığını ve suçsuz köylüleri öldürdüklerini öne sürüyorlar. Yine bu çevrelere göre halen cezaevlerinde 2800 Tamil, siyasal suçlu olarak tutuluyor ve sık sık işkence görüyor. Şiddet olaylarının yayılması iki toplumun orta sınıflarını da karşı karşıya getirdiğinden, ekonomik yaşam önemli ölçüde felç olmuş durumda. Ayrılıkçı örgütlere karşı, Sinhaliz gençlerin kurduğu Halk Kurtuluş Cephesi adlı terör Örgütü ise kutuplaşmayı daha da arttırıyor. 1983 yılında Tamillere karşı girişilen kanlı misillemelerin gerisinde bu örgütün bulunduğu sanılıyor. t Ekonomik bunalım 16.5 milyon nüfuslu adadaki kaos, ekonomiyi de altüst etmiş durumda. Ülkenin başlıca ihraç ürünleri olan çay, kauçuk, hindistan cevizi gibi maddelerin dünya pazarlarında fiyatlarının düşmesi, dışsatım gelirlerine ağır bir darbe vurmuş. Geçen yılki kuraklık ise pirinç ürününe büyük zarar vermiş. Kanlı olaylardan korkan turistler bir zamanlar çok rağbet ettikleri şirin adaya artık uğramıyorlar. Halen işsizlik oranının °?o 20 dolayında olduğu Sri Lanka'da, enflasyon da % 40 dolayında seyrediyor. Ayrılıkçı gerillaların eylemlerini yoğunlaştırması üzerine siİahlı kuvvetlerin sayısının 15 binden 75 bine çıkartılması da Ulke ekonomisi için ağır bir yük oluşturuyor. HUkUmet gerillalara karşı askeri çözümde kararlı görünüyor. Ancak sadece askeri önlemlerin isyaru bastırmaya yetip yetmeyeceği tartışmalı. Bir Tamil aydını Newsweek. muhabirine şöyle diyor: "Hava bombardımanlan, gerillalann misillemelerini artırmaktan başka işc yaramayacak. Böylece terör daha da yayüacak." Bazı ayrılıkçı liderlerin Marksist olduklarını öne sürmelerine rağmen, yabancı gözlemciler gerillalann somut bir siyasal ideolojileri olduğuna pek emin degiller. Şimdilik kesin olan ba Dönüm noktası 1983'te Sinhalizlerin, Tamillere karşı giriştiği ve 1000 Tamilin öldüğü kanlı misillemeler ayrılıkçı harekette bir dönüm noktası oluşturdu. Hükümet, parlamentodaki 16 Tamil milletvekilinin (llımlı Tamil Kurtuluş Cephesi üyeleri) ayrılıkçı eğilimleri resmen kınamalarını istedi. Ancak bazı Tamil milletvekilleri bu isteği kabul etmeyerek meclisi terk ettiler. Uımlı muhalefeti temsil eden bu ğımsız bir devlet kurmak is T a m i | g e r i n a | a r , n a e n büyük mali ve askeri destek Hindistan'daki Tamil temelerı. y | j j geliyor Bunun dışında Güneydoğu Asya, Batı Avrupa Na()u e a e t n ( e n Sri Lanka'daki bunalım ve ABD'de yaşayan Tamiller de gerillalara yardım gönderiyor.