Katalog

Yourcenar'ın ölümsüzlük yolculuğu Kısa bir süre önce yaşamı noktalanan Fransız yazarı Marguerite Yourcenar, Fransız Akademisi'ne seçilmiş ilk ve tek kadındı. Otman S»n*moğlu Gerçekten kurguya, kurgudan gerçeğe Z aman içinde yolculuk yapmasını seven bir yazardı Marguerite Yourcenar. On bir yaşına geldikten sonra babasıyla birlikte çıktnaya basladıjb. yolculuklar ve hiç okula gitmeden özel bir eğitim görerek yetişmesi ona, özgürce duşunme yctisini geliştirme olanağı vcrdi. Yapıtlannda, geçmiş uygarhklan, özgün bir siirsellikle yeniden kurup, kimi romanlaruıdaki v«hr«ı«nbın gerçek tarihsel bağlamlarda yaşatan yazar, kendi gerçek adındaki harflerin yerlerini değiştirerek Crayencour'u, Yourcenar'a dönüstürdü ve kurmaca bir adla ün yaptı. Sağlam tarih blllncl 1903 yıhnda, kızı doğduktan birkaç gttn sonra Belçikalı kansını yitiren Bay Crayencour, küçflk Marguerite'i yatüı okullara göndermeye kıyamaz. Kuzey Fransa'nın köklu bir ailesinden olmasına karşın, kentsoylu geleneklerden uzak, serüvcn ve kumarla dolu bir yaşamı yeğleyen genç baba, kızına özel eğiticiler tutar ve böylece onun Latin ve eski Yunan uygarlıklaruu öğrcnmesini, sagJam bir tarih bilinci kazanmasını ve yazın evreniyle tanışmasını sağlar. Yazınsal alandaki ilk adımlannı, 1920'lerde şiirle atan Yourcenar, daha yirmi yaşına varmadan Imparator Hadrianus'la hekimdüsünür Zcnon'a ilişlrin romanlar yazmayı kwfa<"" koyar. Ancak, hemen işe girişmez: Hadrianus ve Zenon, kendisine uzun yülar eşlik edecek iki düssel dost olarak kalır. Çunktl, ilk csinin verdiği coşkuyla kaleme sanlan biri değildir Yourcenar. Kafasındaki kahramanlarla birlikte deneyim ve bilgilerini arttınr. Yapıt iyice olgunlaşınca ortaya çıkar; gene de bitmiş görmez, yeterli bulmaz hiçbir çalışmasını. Ne kitaplanna ilişkin övücü eteştiriler, ne de geniş okur topluluklannm beğenisini kazanma doyurucu bir ölçüttür onun için. "Bir yazar, Idtabına karsı yargıçlanııdaa daha ıcrt davranmaudır" der. Ne yapmak istediğini, nasıl yapılması gerektiğini yazardan başka kimse bilemeyeceğinden, yapıtlarının her yeni baskısında özgün metni değistirir. Tüm yaşamıru yapıtlanna adamıştır Yourcenar. Bu nedenle roman kahramanlannı kendi deneyimleriyle donatır: Her olay, her bilgi gerçeğe uygundur. 1929 ve 1931 yıllannda yayımlanan ilk romanlannda islediği özgürlük ve doğruluk temalan, kimi eleştirmenlere Andre Gide'i anunsatır. örneğin Atads'te eşcinsel koca, terk edeceği karısından özur dıler. Araa bu özür dileyişin nedeni, kadından ayrılmak zorunda oluşu değil, uzun yülar birlikte yaşamış olmalarıdır... "Negro Spirituals"dan Kavafis, V. Woolf, H.James ve Mişima'ya değin uzanan çeşitli kaynaklardan yaptığı çeviriler, değişik konularda denemeler, eleştirel nitelikli sunuş yazılarıyla yabancı sanat Urünlerini ve ilginç güzellik arayışlannı Fransız okurlanna tanıtma girişimleri, tiyatro yapıtlan yaz mak için, ancak zonınlu durumlarda aynlır bu çevreden. 1951'de, bir Roma imparatorunun uydurma özyaşamöyküsü niteliğindeki Hadriaau'uı AMdan, uzun bir kuluçka suresinin ardından yayımlanınca Yourcenar'ın yazınsal yaşamında da yeni ve parlak bir dönem başlar. Tarihte iz bırakmif gerçek bir imparatordan, Hadrianus"tan yola çıkarak, ozgür bir yaratımla yeni bir kisih'k ortaya koyarken belgdere bağh kalmayan yazar, kurmaca kahramanı Zcnon'a gerçeklik kazandırmak amaayla, tarihsel kanıtlardan yararlanır. Çelisik gibi görtinen bu iki yaklaşımı, özgttl olaylardan yoksun "tarihsel romanın", basanh ya da başansız maskeli bir balodan öte bir anlam tasımayacağını belirtmek gerekçelendirir. 1968'de yayımlanan bu romanın gelijim sürcci de Hadrianus'unkine benzer. Ancak metnin kesin biçimini almasından yaklasık otuz yıl önce, bir kez yayımlanması ona ayn bir özellik kazandınr. Birisi Latin uygaruğı, öteki de XVI. yuzyıl Avrupa'sını irdeleyen bu iki roman, insanın degısen çevre koşullanna ve gecen zamana karşın degısmeyen ozelliklerini ve sorunlanm ele aurken, gttnumuzde unutulmaya yüz tutmuş önlemleri, tüm canlıhgjyla ve çarpıa bir biçimde gözler önune serer. Yazarın temelleri saglam bilgi birikimi ve usta anlatımı bu etkinin ve uyandırdıgı genis ilginin baslıca nedenidir. Yaşartcen "ölümsuz" Yourcenar 1971'de Belçika Krallık Akademisi'ne seçilmesiyle baslayan yeni dönemde Yourcenar, bu kcz kendi gecmişini incelemeye yöneür. "Oeçen zamanın peşinde" koşarken, ailesinin kökenlerini anlatan yapıtlar verir. 1980'de Mathieu Galey'in yapügı sOyleside, verdiji yanıtlarla kendi portresini çizer. Aynı yıl Fransız Akademisi'ne secilmesi (hem de kurulduğundan beri bu kuruma gjren ilk kadın olması), Yourcenar'ı yaşarken "ölumsüzlcr" arasına sokar. Oeniş yankı uyandıran bu olay, değişik yorumlara da yol açar: Kimileri böyle bir scçimin yerinde olduğunu, Yourcenar'ın yüzyıllardır süren bir geleneği, üstün sanatçı kişiliğiyle yıkmayı başardığı için kutlanması gerektiğini söyler; kimileri de, artık onun kadına benzer bir yanı kalmadığından bu seçimde şaşırtıcı bir yan bulmadıklannı belirtir. 1984 yıhnda yayımlanan denemelerine koydugu başlık gibi, "Büyük bir heykeltras olan zaman", bir yandan olaylan ve insanlan biçimlendirirkcn, bir yandan da sadık yoldaş ve dost bildiğimiz bedenimizin "sahibini yutarak ölume sürükleyebilecek kurnaz bir canavar olabileceğini" gösterir bizlere. Bu kez sectigi örnek Marguerite Yourcenar'dı: 2^aman usta, seksen dört yıldır yoğurup biçimlcndirdiği bu değerli ürunünu, 18 Aralık 1987'de yok etti! Ne var ki, Yourcenar'ı yaşatacak olan, yalnızca Fransız Akademi üyelerinin kendilerine yakıştırdığı "ölümsüzler" nitelemesi değil, insana insanı ve dünyayı daha iyi vc bılinçli bir biçimde tanıma olanağı vcren ustun değerli yapıtlandır da. D Yıl 1979: Yourcenar ABD'de Maıne'dekı evınde daktılosu başında ma Yourcenar'ın ilgi alanına giren çauşmalardır. lnsanı boyundunığuna alan tutkulan da inceler ve gözlemlerini şiirsel bir dille aktanr okurlarına. Bu arada, 1940'lara doğru Hadrianıu'an Amlan'na ilk biçimini verir, ama yayımlamaz; henuz olgunla$mamı$tır roman. Insanın değlşmeyen özelllkleri peşlnde II. Dünya Savaşı'nda Almanlar, Fransa'ya girince, Yourcenar da ABO'ye yerleşir. On altı yaşında, dışandan sınavlara girip liseyi bitirdikten sonra yüksekögrenim yapmayan Yourcenar'ın yeni geldigi bu ulkede, kolejlerde öğretmen olarak çahştıguu yazar edebiyat tarihlcri. 19S0'de MountDesert adasına yerleşir. Artık aradığı ortamı bulmuştur. Adada, bir kadın arkadası ve kopekleriyle geçirdigı mutlu günleri uzat İNCİR CEKİRDEĞİ Ben otelcilik mezunuyum. Bu işleri biraz bilirim. Bir homoseksüel, sabahakşam soğan yemez. Csernai ise sürekli soğan yiyor. ÖMERKANCR Fpneıbahçe Timlk DtmktörO Otmal'nln antmnOru Sporun kime bağlı olduğunu henüz anlayamadım. HA8ANCELAL OÜZEL Mllll Cğltim, Oençllk v» Spor Bakanı Hava kirliliğini temizledim. MEHMET ALTINSOY Ankara Antktnt Bohdtye Başkanı Siyaset sahnesi bana dar gelir ağabeyciğim. FATMA OİRİK Sintma oyuncuau Assalar da, kesseler de partinln başına gelmeyeceğlm. BULENTECEVtT DSP Oenul Bafkanı Türkiye nüfusunun yüzde 99'unun Müslüman olduğu bir ülkede şeriat devleti kurulmasına nasıl karşı çıkılır? Şeriat demek hukuk demektir. ABOURRAHMAN DİÜPAK Mm Oazato yazun Yapılanlan karalamayı büyüklük, entelektüellik sayıyorlar. Ek zamma Ihtiyaç vardır, lafı yanlıştır. Ek zamma ıhtiyaç lafı zaten hepslnden büyük yanlıştır. HALtTNARİN Hastanede Karl Marks'ın Kapital'ini devi'dim. Pek tabiı adamcağız bayağı emek vermis, ama kısaca anlatılacak bir konuyu çok uzatmış. ADNANOKTAR "Adrmn Hbca" Ben siyaset gütme hastalığında olan bir insanım. MURAT BAYRAK SlyulmOlfcl Millet, Fenerbahçe'de sandalye sahlbi olmak için g.. atıyor. CEVHER ÖZDEN I BEDRETTİN DALAN latanbul Anaktnt Bahdly Ba&anı Başbakanımız sürprizi seviyor biliyorsunuz. 8ABİHA DİNÇCRLEfl V»hbt Unçfhr'ln a* Birinci Özal hükümeti, ekonomik alanda enkaz devretseydi, bir ikinci özal hukumetinl kurmazdım. TUROUT ÖZAL Bmşbukan