Katalog

Vietnam filmlerinin sağı solu Hollywood dışında gelişen Amehkan sinemasının sık sık gündeme getirdiği Vietnam filmlerinin Türkiye'de yorumlanışı, bu filmlerin taşıdığı iddiaların çok ötesinde. ismet Berkan merikan sinemasının durup durup el attığı Vietnam filmlerı, bırçok açıdan turnusol kağıdına benziyor. Filmler, Amerikan iç politikasının tartışmalarını o kadar ıyı yansıtıyor, nüansları o kadar rafine bır şekilde gözler önüne seriyor ki, bazen politikacıların açıklamalarını ya da meşhur entelektuellerin yazılarını okumak yerine, onların beğendiklerıni söyledıklerı filmlere gitmek, her şeyi öğrenmek için yeterlı oluyor. Bu dolaylı iletişim, özel simgeler kullanıyor elbet. Ve Türkiye'de bu simgeleri bilmeyen, bunları ızlemeyen film eleştirmeni de doğal olarak gcride kalıyor. Eskiden savaş aleyhtan olmak bıle, "ilericiligin" bir ölçüsü olarak kabul edilirken, bugun savaş aleyhtan, hele hele tum savaşların belkı de en çok tartışılanı olan Vıetnam'ın aleyhtan olmamak, insana tuhat bakılmasına neden oluyor. Rambo'nun bile savaş aleyhtan olduğu hatırlanırsa, Vietnam savaşı üzerınde yürutulen tartışmalarda, bu savaşın kötu bir şey olduğunu bastan veri olarak kabul etınemı? gerekiyor. Bır başka veri kabul edilmesi gereken durum, Amerika'ya binlerce kilometre uzaktakı bu savaşın Amerikan halkını hiç de ilgilendirmediği. Sağcısından solcusuna, bütün Amerikalılar bu konuda da fikir bırlığı içinde. Geriye ne kalıyor o halde? A Turk Sinema eleştirmenlerinin "solcu" bir film olarak nıtelendirdikleri "Coming Home" (Eve Dönüş), Türkiye'de çok tutulmuştu. Filmde, Jon Voight ve Jane Fonda. 1. Amerikan yeni sağının bakış açısıyla madem bu savaşa girıldi, kazanılmaltydı. Oysa Amerikan solu, savaşa girilmesini bile sacma buluyor. 2 . Amerikan sağı, savaş sırasında devlet yöneticilerinin ordunun başarısını sekteye uğrattığı göruşünde. Amerikan solu da, savaşın özellikle CIA'nın başarısızlığı nedeniyle kaybedildiğini düşünüyor. 3 . Sağcılara göre, savaş vatandaşlar ve savaşa katılanlar uzerinde yıkıcı bir etki yaptı, ama sağlam olanların ayakta kalmasını sağladı. Sol ıse, savaşın özellikle savaşanlara açtığı yaranın elde edilmesi muhtemel kazançlardan daha önemli olduğu fikrinde. 4 fllm, 4 bakış Hollyvvood dışında gelişen Amerikan entelektuel sıneması, ulkenın sıyasi tartışma ortamının bu canlı konusuna el atmakta gecik nıedi. Yukarıda verdiğimiz kurallar tabıı kı geçerliydi. Işte bırkaç Vietnam filmi. önce kaba örnek: Basrolunde Jane Fonda'nın oynadığı Hal Asby'nııf'Eve Donüş Comlng Home" Türkiye'de çok tutuldu. öncelikle 'solcu' bır filmdi eleştirmenlerımize göre 'Eve Dönuş'. Savaşın acımasızlığını ve amaçsızlığım, hatta saçmalığını anlatıyordu. Ne var ki filmi, Amerikan halkı da, entelektüeli de sevmedi. Nedenı çok basıt, 'Eve Dönüş' ele aldığı konuyu çok kaba bir şekilde ışliyordu (siyasi açıdan). Ancak Türkiye'de sinema eleştirmenleri filmi alkışladılar. Ardından, "The Deer HunterGeyik Avcısı" geldı. Film, Türkiye'de başka Amerika'da başka türlü anlaşıldı. Hetkes filmin gerçek bir sinema olayı olduğunda hemfikirdi. Zaten alınan 3 Oscar (kı bunların ikisi, En lyi Film ve En lyi Yönetmen Oscarlan) bunun kanıtı. Film, Amerikan sağının iyice toparlandığının ve kendine oldukça sağlam bir zemin hazırladığının kanıtı gibi dimdık ayakta duruyordu. Ne var ki, Türk solu ve TUrk sinema eleştirmenleri "Savaş aleyhtan olan herşey aynı zamanda solcudur da" diye düşundüklerınden olsa gerek, filmi göklere çıkardılar. "KıvametApocalypse Now" gösterinıe gırdığınde, Amerikan sağının en güçlü film yönet menlerinden biri olan Frands Ford Coppola'nın yıldızı da, Türkiye'de yükselmeye başlamıştı. Amerikahlar için çok önemli şey ler ifade eden film öyküsu, Türkiye'de biraz yım, açıklama yapmam gerekmez" bile dedi. "uçuk" bulundu. Oysa filmin öyküsü, ortalama bir Amerikan entelektüeli için bıraz "kaba" bile sayılırdı. Coppola, filme bu yanından eleştırı getirenlere karşı kendını savunmak zorunda kaldı: "Ben sanalcı Vietnam'da ilgili olarak gördüğümüz son film, meşhur "PlatoonMüfreze". Filmin yönetmeni OUver Stonc'u daha önce yazdığı senaryolardan ve "El Salvador" isımlı filmınden tanıyoruz. Senaryolar, "Scarface" ve "The Year of Dragon" epey vahşı filmlerdı. Seyırcı adeta kan banyosu yapıyordu. El Salvador ıse, oldukça cesur ve "radikal sol" diye nitelenebılecek bir fılmdi. Biraz "Lnder Fire"ı andırıyordu ve yerde yatan binlerce ölü vardı. Platoon, bu açıdan bakıldığında yönetmenın katkısı bulunan diğer filmleriyle bır devamlılık arzediyor. El Salvador ile Platoon arasındaki ilişki ise daha da güçlü. Ama konumuz bu değil. Platoon, Amerıka'da büyük övgülere mazhar oldu. Kolayca tahmin edilebıleceği gibi film Amerıkahların vıcdanlanna hitap ediyordu. lçindeki ınsanlar, her şeylerıyle halktan ınsanlardı. Konuşulan dılı anlamak imkânsıza yakındı. Ama Amerikan orta ve alt sınıf halkının diliydı. lnsan ihşkilcrı ve sahip olunan küçük iktidarlar (Çavuş I ynes ıle Bıırnes örneğin) ve bu "Platoon" (Müfreze) fılminin 'genç yıldızı' Charlie Shetn, filmin hareketli bir sahnesinde. iktidarların kullanımı, eğıtımı yüksek olmayan alt sınıf insanlarına özgüydü. Filmin bir başka değışık tarafı, özellikle Avcı vc Kıyamet'in yanmda hıç de edebi derinliği olan ya da rafine bir örnek gıbı durmamasıydı Fve Dönüş, rafine olmak ısteyen bır kaba fılmken, Platoon özellikle rafîne olmamayı seçen, simgelere pek yer vermeyen, gerçekçi olma ıddıasında bir filmdi ve bunu başarmıştı. Ama hepsı bu kadar. Film, Amerikan sağına da soluna da hitap etmiyordu Filmin kamuoyu, doğrudan doğruya Amerikan halkıydı. Bi/irn eleştirmenlenmızın yazdığı gibi, ne filmdeki çavuşlardan bıri sağcı diğerı solcuydu, ne de filmin kcndısı bu ıddialardan herhangı birinı laşıyordu Yalnızca yönetnıeni, bir "Holl>wood solcusu"ydu, o kadar. D İ N Cİ R FİKRİ SAĞLAR SHP Genel Sekraterı CEKİRDEĞİ Enflasyon hedefı ıçın rakam veremeyız.Çünkü daha once bu rakamları biz vermedığımız halde scnradan bu rakarnlar başımıza bır ış açmaktadır. MEHMET KEÇECİLER ANAP Genel Başkan Başyardımcısı BÜLENT AKARCALI ANAP Genel Başkan Yardımcısı Piyangoda 5 mılyarı kazanırsam partiye bağışlarım. Eğer 5 mılyar lıra bana çıkarsa bol bol Toto ve Loto oynar, bu arada bir de ışyerı açardım. ERDANAY ÖFLAS Spor Toto Teşkılat Muduru Çağ atlamaya Meclıs'ten başlamalıyız. Kastelli halkını yaşatmtştır. CEVHER ÖZDEN Kastelli" Mılletın hukukunu koruyan bır muhalefet ızlenımını vermek lazımdır SULEYMAN DEMİREL DYP Genel Beşkanı Sanatçıya kız vermem. İBRAHİM TATLISES Turkucu Bu saatten sonra Türklş'in eylem yapıp yapmamasını sağlamak hükümetin elındedır.MUSTAFA BAŞOÖLU Turklf Genel Sekreten Ucretlere zam zaten partı tuzuğünde vardı KAYA EROEM Başbakan Yardımcısı Işgal ettiğim koltuk ıkıncı adamlıgımın kanıtıdır MEHMET KEÇECİLER ANAP Genel Başkan Başyardımcısı 5 milyar bana çıksa dul kadınlara yardım ederdım MUŞERREF AKAY Şarkıcı Stokçuluk bır suçlama olmamalı ÖMER DİNÇKÖK TUSIAD Başkanı Devlet memura fazla ödemeyaptı. A.KURTCEBE ALPTEMOÇİN Malıye ve Gumrük Bakanı Fakirlik ve muhtaçlık artık kader olmaktan çıkmış, fakaralığın beli kırılmıştır AHMET KARAEVÜ Devlet Bakanı 9