Katalog

Kâğıtta gözyaşlarımı göreceksiniz îranlı karikatürist Bidjan, 1946 doğumlu ve 1969'dan bu yana çi'ziyor, ABD'de yaşıyor. Günde yirmi dört saatin yirmisini çalışarak, kalan dört saatte de "boşalan kalemine mürekkep doldurarak" yaşıyor. Sizi on yıl kadar önce Akşeh'r Nasreddin Hoca karikatıir yarışmalarındaki çizgileriniz ve aldığınız ödiillerle tanımıştık. Şimdl uzun yıllardır Amerika'da yaşıyorsunuz. O gunlerden bu yana neler yaptınız, neler yapıyorsunuz? lran'dayken eski Iran edebiyatını resimliyordum. Orada bu türden beş kitabım basıldı. lran'dan ayrıldığımda ise tamamianmamış beş kitabım daha vardı. Amerika'da da temelde yine aynı işleri yapıyorum. Ama bu kez insanların günlük yaşamdaki çabalarını ve karşılaştıkları zorluklan çiziyorum. lran'da tanıyor ve seviyorlardı. Orada "Giilsiim Nene" adlı bir kitabım yayımlandığı zaman, bir adam geldi bana, "Ben senln kitabım daha önceden de biliyordum" dedi, "Bu Ümmü Giilsiim, Mısır'da şarkı söyliiyor degil mi?" Baktım ki insanlar benim karikatürleri çok seviyorlar, ben de çok sıkı çalışmaya başladım. Günde yirmi dört saatin yirmisini çalışarak geçiriyorum. Kalan dört saatte de boşalan kalemime mürekkep dolduruyorum. Kendimi dünya çapında bir karikatürcü olarak düşunuyorum, ama i I Amerikalılan mı çiıiyorsunuz? Amerika'da otursam bile genelde çizdiğim yine insanlardır. Sanıyorum lran'da çizdikleriın beğeniliyordu. Bir gün bir adam gördum, lokantadan bir tabak sıcak yemek aldı. Yolda soğumasın diye tabağı sardığı kâğıtta kendi çizgilerimi gördüm. Eğer benim karikatürlerimi sevmiyor olsalardı, tabağı başka birinin karikatürlerine sararlardı. Mesela Tan Oral'ın karikatürlerinin sa ABD'de hâlâ adımı doğru dürüst söyleyerıldığını hiç görmedim! miyorlar. Çizdikleriniz ABD'de Amerika'daki giinluk nerelerde yayımlanıyor, yaşamı çizmeyi düşündünüz eleştiriler nasıl? mü, çizdiniz mi? lran dışında, yani Avrupa ve ABD'de Onların kültürü bana yabancı. Ben lranlıların yayımladığı çok sayıda dergi, galran kültürünü bilirim. Amerikalılar da zete var. Bcni lran'dan tanıyorlar, dolayısıyAmerika'yı çizsin. Dedim ya, kitaplarımı la da çizgilerimi istiyorlar. Nasıl olsa bu yayınları kimse satın almıyor. O yüzden de benim çizgilerin, satışı olumsuz etkilemesi düşünülmüyor olmalı. Ama yine de bu yayınlar bir gün iflas eder ya da kapanırlarsa, elleriııde bir gerekçeleri olacak. Bican'ın çizgileri yüzünden kapandık, diyecekler. Başka bir işiniz var mı orada? Hayır. Sanıyorum bana kimse iş vermez. Çünkü karikatürlerimı gördüler artık. ABD'de yaşıyor «e ylrmi saat tran'ı düşünüyorsunuz. Bu zor gelmiyor mu size? Orada yaşasam da, sokaktaki adamı bir îranlı gözü ile görüp, îranlı ıle oranlıyorum. Ve ne çizersem çizeyim bir îranlı tadı oluyor çizdiklerimde. Bİ7 "Bican"ın çizgilerinde bu Doğulu tadı görüyoruz. ABD'de Batı kiılturünün urunlerini de yakından gordunuı. Ne ayrım var? Bız Doğuda fa/laca ayrıntı ılc uğraşıyorıi7. Emekli olduğumda bir karikaturü üç ayda bitirebileceğim herhalde. Bu çizdıklerım ise bu gunden, benım ıçın ıyı bir pratık oluyor. Kısacası Doğu ve Batı ürünleri t'arklı Eğer çizdiklerime imza koymasam bile, onlar, yine de Doğulu biı sanatçının yapı tına baktıklarını anlayabiliyorlar. Bu ayrımı yapabilmeleri benim için çok iyi oluyor, çünkü imza atmaktan kurtuluyorum. Hemen tanıyorlar, bu Doğulu biri, diye... özetle söylersem bugünkü çizgimden çok mutluyum. llkokuldayken ödev verilir, sayılan yazmamız istenirdi. (l)'i, (2)'yi, (3)'ü yazar, (4)'ü yazamazdım, zor gelirdi. Bir gün komşumuz gelip elimi tuttu, (4)'ü çizdirdi bana. O gunden bu yana hâlâ (4)'ü yazamam. Ancak resmini yapa biliyorum. Şöyle: Ama bugünkü ge lişmeme baktığımda çok mutlu oluyorum Çünkü yalnız (4)'ün resmıni değil, artık her şeyi çizebiliyorum.Insanyuzlerivb. Son yayımlanan kitabımzdan söz eder misiniz? Adı, "Günlük Olaylar". Bu kitapta altıycdi yıldan bu yana tran halkının günlük yaşamda karşılaştığı zorluklar anlatılıyor. Kitap, kaligrafi ve çizimin birlikteliği ıle ortaya çıktı. Çizimlerin daha iyi anlaşılması için yer yer bilgi veriliyor. Kaç bastı? Kitabın ilk basımı yalnız eleştirmenler ve dunyadaki dostlanm içindi. O yüz den bin kadar basıldı. önümüzdeki günler de yeni baskıları yapılacak. Başka çalışmalarınız var mı? Evet var. "llareket ve Sakinlik" "Suratname" (portreler), "Dehşet Öykuleri", "Karanlık". Bu son kitap, ka.dınlar hakkında. tranlı kadınlar için ne duşunuyorsunuz? "Karanlık" demem benim göruşüm, benim yorumum. Nasıl bir karanlık? Hiçbir ışık yok yani! "Suratname" nasıl bir kitap. Kişileri nasıl seçtiniz? tngilizcesi "Faceclopedia". Bu kitap bir sözlük gibi. Sanat ve edebiyat adamlarının portrelerinden oluşan bir sözlük. Benim ilgı duyduğum insanlardan oluşuyor. A merika'da / \ yaşasam da, y 1 sokaktaki adamı bir îranlı gözü ile görüp, Îranlı ile oranlıyorum. Ve ne çizersem çizeyim bir îranlı tadı oluyor çizdiklerimde... Tüm dunyadan bin kadar kişi var. Kitapta Aziz Nesin ve Nâzım Hikmet'in de portıeleri yer alıyor. Bu soyleşi yayımlandıklan sonre çizgileriniz hıırada da yemeklere sanlacak mı dersiniz? Bu soyleşinin yayımlanacağı gunün Cumhuıiyet DERGl'leri lokantalarda çok popülcr olacaktır sanırım.