Katalog

Tarlabaşı'ndaki yıkımlann gerekçesi, Anakent Belediyesi'nin uygulamaya koyacağı yeni ulaşım projesinin bir parçası olarak açıklanmıştı. Ama Mimarlar Odası burada genişletilecek caddenin bir bulvara dönüştürülmesinin trafik akışını rahatlatmayacağını, aksine, iki ucu daralmış bir sosis görüntüsu vereceğini söylüyordu. Bulvarın yapılabilmesi için Tarlabaşı Caddesi'nin Taksim'den aşağıya doğru sol tarafı, Galatasaray'daki lngiltere Başkonsolosluğu'na kadar şerit halinde yıkılıyor. Bu şeritte yer alan, çoğunluğu 19. yüzyılda yapılan 384 konut ve toplam olarak da 1.013 yapı yerle bir edilecekti. 1 milyar 464 Porselen dükkâmnda bir fil,•(!• ! Beyoğlu nasıl kurtulur? Kentin tüm bir semtini, küçük, sevimli pansiyonlara dönüştürmeyi duşünmeden, yok etmek ve onun yerine beş yıldızlı oteller, gökdelen işhanları inşa etmek yanlıştır. ATtLLÂ DORSAY. ve nispeten ucuz otellere, rekçeyi açıklamak için düzenlenen panele gelmemişti. Turizm Bakanhğı'nın temsilcisi, yabancı unsurların yarattığı bu özgün mimari semt dokusunu onarıp konaklama ve eğlence alanına çok uzun bir maliyelle kavuşturabileceklerini ve projesini gösterebileceklerini söyPeki ne olabilirdi bu evler? Bunun yanıtı dalerken, Mimar Sinan Üniversitesi'nden gelen milyon lira bankada bloke edilmişti. Beyoğ ha bir yıl önce Kültür ve Turizm Bakanhğı' ve yıkım planını öğrencîlerine hazırlatan pıonın tstanbul Planlama ve Proje Dairesi'nin halu'nun dar cepheli tarihi binalarının yerine ise fesör, "Proje daha tam bitmiş değil. Onu açık36 metre genişliğinde açılacak bulvar kenarın zırladığı projede vardı. Önce Galata bölgesin lamanın şimdilik bir anlamı yok" diyordu. da, cephesi lOmetreden dar olmamak koşulu den başlamak üzere tüm Beyoğlu'nun eski ev Tartışmanın dozu iyice yükseldi. Herkes proile 10 kata kadar inşaat izni verilecekti. Amaç, leri yabancı turistlerin kalabileceği birer pan jenin açıklanıp tartışılmasıru istiyordu. Emekli 36 metre genişliğindeki bulvarın bir iş merke siyon ve kültur merkezi olarak düzenlenebi bir profcsör yerindcn kalktı ve şöyle konuşzine dönuştürülmesiydi. Projeyi Mimar Sinan lirdi ve bu konuda detaylı bir restorasyon pro tu: "Beyoğlu, Beyoğlu diyorsunuz. Ben onun Üniversitesi üstlenmiş ve öğrencilerin katkıla jesi bile yapılmıştı. Ama nedense o da rafa en gii/el günlerini yaşadım ve bir mimar olakaldırılmışti şimdilik. rıyla 1 yılda hazırlanmıştı. rak ne olduğunu anladım. Orada okudum. BeBeyoğlu için bir yıl boyunca az mücadele Bir yıl boyunca tartışılan ve "olamaz" göyoglu'nda bir sokaktan baktınız mı sokagın edilmedi. Ancak hepsi akademik duzeyde tar ucunu göremezsiniz. Sokakların mimari açızüyle bakılan yıkım girişimine ilk tepki Mimarlar Odası'ndan geldi: "Beyoğlu ve bu cv tışmalardı. Son sözü yine Başkan Dalan söy dan son derece guzel kıvnmlan vardır. Beyogler TUrk ve dünya kültürune turizm yoluyla ledi: "Mimariar, mühendisler saııatçılar gel lu'nda hacimler hiçbir zaman büyük degildir. kazandırılabilirdi." tnşaat Mühendisleri Oda diler, benimlc de görüştuler. Açık söyleyeyim Buyürse Beyoğlu olmaz. Onun havası yaşansı'na göre de bu bir oldubittiydi ve lstanbul' tüm anlattıklan hayalci geldi bana, somııt bir maz. Her sokak degişik bir maceradır. Yürüdaki tüm kentsel yatırımlar oldubittiye getiri şey değildi hiç biri. Pek soyut şeyler. Nasıl ger nen her caddenin sonunda yeni bir sürpriz karçekleştirilir diye duşunduler ıni hiç. Kâğıt ıısliyordu. "21 Temmuz 1983 kabul tarihli 2863 sayılı Kültür ve Tabial Varlıklannı tündeki proje guzel; ama uygulanabilirligi yok Koruma Yasası'nın 6/a maddesi, 19. yiiz onlann. Tarlabası'ndaki yıkımlar Beyoglu'nu yıl sonuna kadar yapılmış olan yapıların ko guzelleştirirken, birtakım pislikleri ve kotulükrunmasını amirdir. Yiiksek Kurulun izni ol leri de Haliç'te olduğu gibi temizleyeceğine madan yıkım kesinlikle yapılamaz. Yiiksek inanıyorum." Kurul lescili yaptınlması zorunludur. Bu yaYa Anıtlar Yuksek Kurulu'nun bağlayıcı pılmamıştır. Cezası 2 yıldan 5 yıla kadar da kararları ne olacaktı? 19. yuzyıl sonuna kaağır haplslir" denildi. Bu arada "sadece bir dar yapılan tum yapılar yıkılmadan önce Kurul'a başvurulup izin alınması gerekiyordu, alınmış mıydı? Bu konudaki son söz de Kurul'un tstanbul şılar sizi. Dar bir cadde inanılmaz güzellikte Bölge Müdürü Sema küçük bir meydana açılır, ferahlarsınız ama o meydan hiçbir zaman çok büyük değildir. vi Eyice'den geldı: Hiçbir yol Avrupa'daki geniş bulvarlara ben"Bize sorulmadan zemez. Beyoglu'nu geliştiriyorum diye o Bemaalesef yıkımlar olu yoglu'na bulvar yaparsanız inanın beyler ne yor. Cezai müeyyide" Beyoğlu kalır ortada ne de başka bir şey. Evsi var, ama benim de leri yıkmak cinayettir, cinayet." Yaşlı profcpolisim jandarmam sör alkışlarla yerine otururken çok ünlü bir yok ki onları takip . • profesör ayağa kalktı. Panelde konuşmacı olaedecek. 'Suç değil,, rak sırasını bekliyordu, ama sırasını beklememi?' diyorsunuz. Suç di. F'aneli izleyen mimarlık öğrencilerine döntabii, ama herkes suç dü ve "tşte bir mimar böyle gorür, çevresini işliyor. Suç işlemeyen ve böyle hisseder. Buna göre, bu dokuya göyok arlıt...." re binasını tasarlar. Çevresini tasarlar, gerisi Hukuk açısından lafı güzaftır" dedi sonra konuşmasını yapmakimin suçlu olduğu dan terketti paneli... ileriki yıllarda daha iyi Beyoğlu için kurulan ilk modern belediye ortaya çıkabilirdi ama örgütü 6. Dairc'nin hepsi birbirinden renkli ve mimari açıdan ne ola hepsi zorunlu olarak Beyoğlu'nda ikamet cağı Beyoğlu için meç eden Meclis üyclcri, 1863 yılında sultana bağlı huldü... Yıkıma baş Ebniyei Hassa Müdüriyeti tarafından çıkalanmadan bir yıl önce rılan "Turuk ve Ebniye Nizamatr'nı yani Beartık 5 yıldızlı otel ol yoğlu için ilk nâzım planını uygularlarken, içmaya hazırlanan Taş leri rahaltı. Çunkü 123 yıl sonra kurlarılmakışla'daki Mühendis ya muhtaç olacak Beyoğlu'nun özgün yapısılik Fakültesi'nin top nın, güzelliğinin özü olarak gösterilen düzenli lantı salonunda Be ama günumuze göre küçük tıacımlı meydanyoğlu için düşünen bi laı ve sokaklarının temcli, o zaman bu ilk nâlım adamlan, hocalar zım planıyla atılıyordu. Hazırlayıcılan arasmhararetle yıkım proje da Şurai Devlet Reisl Midhat Paşa'nın da busini tartıştılar. Mima lunduğu bu ilk nâzım planına göre Beyoğlu'ri açıdan, külturel açı ndaki sokak genişlikleri şöyle belirlendi: Bidan ve turizm açısın ri nci sınıf sokaklar 15 arşın, ikinci sınıf sokakdan yapılabilecekler lar 12 arşın, üçüncü sınıf sokaklar 10 arşın, dökülJü ortaya. llginç dörduncü sınıf sokaklar 8 arşın, dar ve çıkfıkirler ve projeler maz sokaklar 6 arşın... vardı. Ama ne yazık 123 yıl sonra ise lstanbul'un Belediye Başkibelediyeden tek bir kanı Beyoglu'nu kurtarmak için, Beyoğlu'nun konuşmacı yıkımları Tarlabaşı Caddesi için yadırgatıcı bir karar Çoğunluğu 19. yüzyılda yapılmış 384 konut ve toplam 1.013 yapı zorunlu kılacak ge vermişti: "Elli iki arşın" H yerle bir edllecek. şerit yıkıyoruz" dcnilen tarihi evlerin hemen ardında kalan "yıkılmayacak" eski evlerin, bu iş merkeziyle birden değeri yuz kat fırlayacağından semtte daha ne kadar dayanabileceği soruluyordu. Anakent Belediyesi'nin projesi, bulvar üzerinde, büyük bir iş merkezi kurmak T Beyoğlu'nda hacimler hiçbir zaman büyük değildir. Büyürse Beyoğlu olmaz. Onun havası yaşanmaz. arlabaşı yıkılıyor. Veya yıkılmak üzere... Bu ve benzeri haberler gün geçmiyor ki gazeteiere yansımasın, bu kentı, eskıyi ve tarihi sevenlerin gönlünü karartmasın. 6u tür olaylara çok yönlü olarak bakrnak gerektiğı kuşkusuzdur Öncelikle şu kabul edilmeli: Hepimizin istediği, özlediği yönde yerel yönetirnlerin merkezi yönetımın aleyhine olarak kazandığı güç, her ne kadar ilke olarak olumlu bir gelişme ise de, yerel yöneticiler ve özellikle büyük kentlerin ilçe belediye başkanları kamuoyuna gerekli güveni yermekten uzak kalmışlardır Özellikle istanbul gibı dünyamn gözbebeği tarihsel bir merkezin en eski semtlerinın yönetımini ele geçiren ilçe belediye başkanları, gazeteiere her gün bir yenisi yansıyan çeşitli olayları; tarihsel eser, yapı ve kalıntılara sorumsuzca saldırrrîalarıyla bu kenti sevenlere gerçekten korl^ulu anlar yaşatmaktadırlar. "İş bitırici" bir zihnıyetin, her biri öbiırüyle yarış içinde bulunan bu cygulayıcılarının elinde şüphe yok ki önemli bazı işler ve hizmetler de başarılmakta, ama bu arada kentin tarihsel dokusu ciddi ve onarılmaz biçimde hasara gğramaktadır. Bu durumda tarihsel lstanbul'un da işi kısa sürede bitirilecek gibi gözüküyor. Diğer yandan, Tarlabaşı örneğınde en açık biçimde belirdığı gıbı, yapılan işler şehircılığe, ekonomiye ve tarıhselkülturel olgulara da hiç uygun değil. Yalnızca beş yıidızh otellere dayartdırılmak istenen bir turizm anfayışının iflas ettiğı, bu mevsım sonunda Turizm Bakanı'nın da itiraf ettiği biçimde açıkça ortaya çıkmışken, kentin tüm bir semtini Paris'te, Londra'da ve tüm Avrupa kentlerinde olduğu gibi insan ölçeğinde, küçük, sevımlı ve nispeten ucuz otellere, pansiyonlara dönüşturmek yerine yok etmek ve onun yerine beş yıldızlı oteller, gökdelen ış hanları ınşa etmek düşüncesi yanlış bir düşüncedir. Çağdaş şehircilik, hele tarihsel kentlerin merkezlerınde, yıkmayı değil korumayı, ıslah etmeyi ve var olana yenı fonksiyonlar kazandırmayı öngörüyor. Beyoğlu gibi bir semti oldukça sağlam yapı rnalzemesiyle korumak, ona yeni ve zengin turistik ve külturel işlevler yükleyerek yapı adlarını birer ikişer restore ederek korumak, akla en yakın yoldur. Oysa Beyoğlu Beledıyesı bu tarihsel dokuya, porselen dükkânına giren bir fıl zarafetıyle, öncelikle yıkım düşüncesiyle yaklaşıyor. D 19