Katalog

Amerika dünyanın en miyop politikasını uyguluyor! I0 MİGUEL ANGEL MARTtNEZ: İspanya İç Savaşı'nda Cumhuriyetçiler safında çarpışmış bir babanın oğlu olan Martinez, 1940 yılında Madrid'de doğmuş. İşçi kökenli ve sosyalist bir sendikacı olan babası, Frankocular tarafından ölüm cezasına çarptınlmışsa da hapishaneden kaçıp kurtulmuş. Küçük Martinez, öğrenimini Fransız Lisesi'nde. siyasi mahkumların çocukları için verilen burstan yararlanarak sürdürmüş. Madrid Üniversitesi T\p Fakültesi'nde öğrenci iken, 1959'da tutuklanmış. O da babası gibi hapisten kaçıp 14 yıl Fransa, Avusturya ve Belçika'da sürgün hayatı yaşamış. Şimdi, İspanyol Sosyalist Partisi milletvekillerinden. Daha önceki yıllarda da parti gençlik örgütünde yönetici kademelerde çalışmış. ir insan uzun yıllar demokrasi için savaşım verirse, babası aynı uğurda idam cezasına bile çarptınlmışsa, kendisi de siyasi tutuklu olarak kalmış, sonra 14 yıl süreyle ülke dışında sürgün hayatı yaşamışsa ve bütün bu acıların üstüne ülkesinde yavaş yavaş demokrasinin kurulduğunu görmüş, kendisi de bu ortamda milletvckili olmuşsa, bir gün yolu "demokrasiyi yeniden kurma" sürecinde olan bir ülkeye düşerse acaba neler hisseder dersiniz? Ben bu soruyu sordum Miguel Angel Martinez'e, Türkiye'ye gelmek onda nasıl bir duygu uyandırıyordu? Türkiye izlenimleri nelerdi? "Yaşadıklarımızı yeniden anımsıyorum. Bu filmi daha önce görmüştüm gibi bir duyguyla kapılıyor insan" diyor ve devam ediyor. "Türkiye insanı çarpan bir ülke. Sistemınden bağımsız olarak insanların yakınlığı, sıcaklığı, yardımseverliği ve sevimliliği ilc harikulâde bir ülke..." tspanya'yı çok andırıyor mıı? Ekonomik ve politik sistem bakımından lspanya'yı andırıyor. Görünen o ki, endüstri yerinı almaya başlamış ve ülke ekonomisi artık kalkışa, "takoff'a geçme aşamasına gelmiş ya da gelmek üzere... Politik durum da tspanya'ya daha doğrusu 1976 lspanya'sına berıziyor. Yani bir demokrasi, var ama sınırlı özgürlükler de öyle. Buna karşılık geri dönülmez bir surecin de içine girilmiş, demokrasiye doğru yol alınıyor. Benim izlenimlerim bunlar. 1976 tspanya'sında durum neydi? 1976 lspanya'sında politik partilerin bir bolümü hâlâ yasaktı. Sosyalist parti yasa dışıydı, tabii komünistler de. özgürlükler sı Eğer Amerikalı akıllı olsaydı, İspanya'da, Yunanistan'da ve Türkiye'de hep demokrasiden yana oynardı... Zaten gelişmeleri görünce durumu biraz olsun kavrar gibi oldular ve karşı koymaktan vazgeçtiler. B nı hemen varlığıyla doldurması gerekiyordu ki, tspanyol halkı da bunu yaptı. Yoksa bu yapılmamış olsaydı elde edilen kazanımlar fazla bir şeye yaramazdı. Bu savaşımımzda size yardım eden başka ctkenler de oldu ınu? Oldu tabii, her şeyden önce içinde yaşadığımız çağ önemli bir etkendi. Bunun yani sıra, Kral çok önemli ve olumlu bir etken olarak rol oynadı. O, tacın geleceğini ancak demokrasiyle kurtaracağını görüp anladı ve o doğrultuda davrandı. Doğrusu başarılı da oldu. Bakın bir Cumhuriyetçi olan ben bile, demokrasinin güveneesi olan anayasa çerçevcsi içinde, bir krallığı kabul eder oldum. Siyasal partilerin üstünde hakem rolü yüklenmiş, demokrasiye bağlı bir tahtın varlığına karşı çıkmıyoruz artık. Peki ya karşıt güçler hangileriydi? Demokrasiye geçilmesiyle etkinliği azalacak güçlerin hepsi bu gelişmeye karşı çıktılar. Tabii bunlann başında ordu geliyordu. Toplumun demilitarize edilmesinde, sivilleştirilmesinde askerler doğal olarak güç yitirirler. Sivil olmayan bir toplumda ordu ıktidardır, iktidarın tek sahibi olmaktan çıkıp, iktidarın ortaklarından biri olurlar, toplum tümüyle sivilleştiği zaman ise anayasanın emrınde bir güçtcn baska bir şey değillerdir. Ordunun bu direnci nasıl kırıldı ve artık Silahlı Kuvvetler İspanya'da anayasanın emrinde bir guvlen başka bir şey degildir diyebilir raiyiz? Bu direniş güç kırıldı. Başkaldıran generaller teker teker emekli edildi. BugUn ordu anayasanın emrinde bir güçtür diyebiliriz. Bu gelişmeyi sağlayan en önemli etkenlerden biri, Silahlı Kuvvetler reformu yasasıdır. Bu yasa ile ordu her şeyden önce, diktatoryanm halkına karşı kullandığı bir güç olmaktan çıkarıldı. Bu da "iç düşman" kavramının ortadan kaldırılmasıyla yapıldı. Eskiden ordu diktanın "iç düşmana" karşı kullandığı bir güçtu; bugün ise ordu dışarıya dönük bir güçtür. Bu arada, biz iktidar olur olmaz, askerlerin özel lojmanlarını kaldırdık, maaşlarını arttırdık, onları bir "kast" olmaktan çıkardık. Artık asker işini bitirince, üniformasını çıkanyor, köşedeki meyhanede içki içmeye sivil elbisesiyle gidiyor. Artık askerin uniforması, doktorun beyaz görnleği gibi, görev dışında kullanılmıyor. • Peki İspanya'mn demokrasiye geçişinde sermayenin lııtıımu ne oldu? Onlar da büyük bir direniş gösterdilcr mi? Hayır, onlardan büyük bir direniş görmedik. Çünkü İspanyol sermayesi her şeye karşın, Avrupa'ya ınuhtaç olduğunu anlamıştı. Bu durum onların tam olarak demokrasiye geçişine destek olmasalar bile, hiç değilse karşı çıkmamalarına neden oldu. Belki demokrasiye geçişte itici güç olmadılar, ama ordu ve ABD gibi şiddetle karşı da koymadılar. ABD'yi de İspanya'mn demokrasiye geçişine karşı çıkan güçler arasında sayabilir miyiz? Hiç kuşkusuz. İspanya'mn demokrasiye geçişinin karşısındaki en büyük dış güç ABD oldu. ABD hep tutucu bir politika izlemektedir ve kendi stratejik çıkarları açı nırlıydı. Ama 1976 yıhnda İspanyol toplumunda öyle gelişmeler oldu ki, sonunda 1977 seçimleri yapıldı ve 1977'de olağanüstü şeyler oldu. 1978'e gelindiğinde ise Avrupa'dakilerle aynı standartta bir demokrasimiz vardı artık. Burada ben Türkiye'nin bugünkü durumu ile o günler tspanya'sı arasında büyük bir paralellik görüyorum. Yani nasıl bir yul izlemiştiniz siz geçmişte? Sözünü ettigim dönemde, Sosyalist Parti demokrasiye doğru geçışte, kendisine ıki önemli görevin düştüğünü gördü. Bunlardan birincisi, özgürlükler yolunda halkın elde ettiği kazanımlarm, eline geçirdiği alanın hemen kurumlaştırılması için çalışmaktı. Ikincisi ise bunlarla yetinmeyip, özgürlükler yolunda yeni alanlar elde etmek, yeni kazanımlar sağlamaktı. Siyasal partiler ve güçler bir kez bu kazanımları elde ettikten sonra, halk, sendikalar ve basının da bu kazanımları koruması elde edilen yeni ala 6