Katalog

Dünyanın her yerinde ailenin bir değeri vardır ama Türkiye'deki bana çok enteresan geldi. 3040 kişi, gelin, damat, dede, anne, baba, çocuklar bir ara da yaşıyorlar. Böyle bir aile içinde yaşamak insan kişiliğinde ne gibi etkiler yapar, bunu da ayrıca inceieyeceğim. * ft cağımm anlatıyorum. Cüzdanından 60'a yakın kartvizıt çıkartıp, "tşte sosyal yaşam. Insanlaıla konuşup tartışmak en guzelı Ben bundan hoşlamyorum" dıyor 200 sayfalık kitap yaptığı, 10 ay yaşadığı Salıyurt koyunu anlatmasını rica ediyorum. Bir sure "nereden başlasam" gibileı den düşünüp, anlaiıyor: "Köyde 1500 kişi yaşıyor. Bunlardan SOO'unu 300 yıl önce köye gelıp yerleşmış ıki büyük aile, Gül ve Kiper aıleleri oluşturuyor. Gerı kalan bın kişi ise, 35 yıl once Doğıı Pontus'tan gelmişler. Ama 300 yıl önce gelıp yerleşmiş insanlarla 35 yıl sonra gelenler kaynaşmışlar, bu çok önemli. Sonra kımse kımseden üstün değıldı. Herkesın böyle eşıı bir durumda olması, cşıt bir yaşam kurulması kitabımın esasını oluşturdu zaten. Fum topraklar ıkı ailenin ıken, en verımlı olan toprakları tutun yetıştırnıek için kendileııne alıkoymuşlar, geri kalan buğday, ınısır yetışen toprakları ise sonradan gelenlere vermışlcr. Ramazandan sonraki Şeker Bayramında ben oradaydım. Adetmiş, her yıl o ikı aileden bın camı avlusunda tepsılerle namazdan çıkanlara baklava ıkram cdermış. Ben gavur olduğum halde bana da verdıler. Oysa gavur camıye gitmez, gene verdıler. Çok guzel bir adet, çok ılgınç geldı." Turkiye'ye ilk geldığınde nasıl bir duygu ve izlenim edındiğini sorııyorum. Gülmekle gulmemek arasında bir hareketten sonra anlatıyor: "Turkiye'ye alışmak, bazı şeyleri anlamak çok zor. Kendı ıçınde mutlaka bir mantığı vardır, ama gene de zor. İlk ayak bastığımda gördüklcrımın değışıklığınden şaşkına döndıım. Hatta 2. gun değışık ve anlatmakta güçlük çektiğim şeylerle üst üste karşılaşınca dayanamadım, kafam durmuştu sanki. Çok değişik bir dünya geldi!' "Buna bir örnek verebilir misinu?" "Bir yıllığma Turkiye'ye geldığımde, Dıyarbakır'da otclin köşesine orta yaşlı bır adam çökmüş, elinde bır şahın ıle bekliyor. Şahını 10 bin liraya satıyormuş. Şahın, dc> ğaya ait bir şeydir. Niye satılsın ya da niye alınsın? Demek ki alan var, o da satıyor Anlamakta çok zorluk çektim. Aslında hâlâ katamı kurcalıyor, kentın merkezındc bır adamın şahin satarak para kazanması. Herkes aynı şcyı yapıp, aynı şeyleri yaşarsa, aynı şeyleri düşunürse dunya çok tckduze olur." "Turkiye'de yaşayan bir insan olarak şahin olayı bana bile enteresan geldi. Başka boyle ornek var mı?" "Norveç'e ilk gelen Türklerde görup çok yadırgamıştık. Sık sık sokağa tükUrüyorlardı. Turkiye'de tukuren, burnunu temizleyen o kadar çok insan gördum ki, Norveç'tekı l'ürklerı anladım." Norveçli sosyal antropolog, bu yıl 22 maıtta, paskalya tatilı nedeniyle Türkıye'ye gelmış. Önce bir süre Antalya'ya sonra "bızim peygamberımız" dedığı Ibrahım Peygamber'ın doğum yerı diye Urfa'ya gıtmiş. Bır süre daha dolaşıp döneeeğini söylüyor. "Keşke bır ay daha tatilim olsaydı da kalsaydım" dıyor. Sonbaharda yıne geleceğini belırtiyor. Butun bu anlattıkları arasında kendisini en şaşırtan ve uzen konu ise, Turkiye'de karşılaştığı Süryamlerin, çocuklarına zorla Kuran dersı verılmesı olmuş. "Oysa onların dmi Hıristiyan. Biz Turklere Muslutnan oldukları ıçın Kuran kursları duzenletiyoru/, masraflan da hükumetımu karşılıyor. Niye böyle yapılıyor? Anlayamadını. Siz anlıyor musunuz?" Turkiye'de kendısine bir başka enteresan gelen şeyın ıse aile kurumunun yapısı olduğunu söyleyerek, "Dünyada her yerde ailenin bır değeri var, ama Türkiye'deki bana çok enteresan gcldı. 3040 kişi, gelin, damat, dele, anne, baba, çocuklar bir arada yaşıyorlar. Böyle bır aile ıçınde yaşamak insan kişiliğinde ne gibi etkiler yapar, bunu da ayrıca inceieyeceğim" diyor. Turkiye'ye son gelişinde Berıtan aşireti ıle Bıngöl'ün Şerafettın Dağlarında bir hafta yaşadığını anlatıyor Norveçli. Beritanlıların Akalın kolu ıle yaşarken, doğanın çok güzel olduğunu, gecelerı çadırda yattığını, sabah atların çadıra girdiğini, onlarla karşılaşınca çok şaşırdığını söylüyor. Bunlarla ılgılı araştırma ıçın bırlikte 1 yıl yaşamak üzere geleceğını anlatırken, "Bcritanlılarla Norveç'te yaşayan Turklerin ne ilgisi olduğunu" soruyorum. "Norveç'te Beritanlılardan gelen çok aile var. Yalnız Oslo'da tanıdığım ve halen ışçilik yapan 5 aile var. Sonra onlar 10 bın yıl öncesinin yaşantısını surdurüyorlar Bugun onlar geçmışten daha a/ mutlu. Trafık, yollar.. ellerındekı doğayı azaltmış. Gittikçe daralan bır korıdora gırmışler. Uyum gereksınimı de duymuyorlar. Onların kültürcl vc sosyal kurumlaşınalarını çok merak edıyorum. Düşunün bır kerc bu son fırsat, belki 10 yıl sonra kalmayacaklar Onlar ortadan kalkınca, bu bınlerce yıllık mcdenıyet ıçın hiçbır şey bilmeyeceğiz. Ben dıyorum kı, neslı bıtecek hayvanlar ıçın aldığımi7 önlemlerı, ınsanlar ıçın de almak lazım. Yanı kulturlcnm, geleneklerini yıtırmesınler. Yoksa dünyanın ne tadı kalır?" Transfer mevsimi terletiyor Ducadam 'ı alalım, hiç gol yemiyor. Bizde "Futbolcular Grubu" var mı? n Mustafa Timisi ve Aydın Güven Gürkan (Fotoğraflar: ENDER ERKEK)