Katalog

nın Türklerden kaynaklanacağı artık bir gerçek." Norveç'te yaşayan Türkleri anlatmasını istediğimizde, bize şunları söylüyor: "İlk gelen kuşak, 510 yıl çalışıp TUrkiye'ye dönmek arzusu taşıyordu. Bizlere (pisler, gavurlar) diye bakıyorlardı. Yaşadığı Norveç toplumuna ayak uydurmaya yanaşmadılar, kendilerini hep yabancı gördüler, bizleri de öyle. Ama ikinci kuşak çocukları, yazın Türkiye'ye gidip döndüklerinde Türkiye ile Norveç'i karşılaştırıp, Norveç'te yaşamaya karar verdiler. Norveç'te yaşamı öğrendiler, alıştılar, kaynaştılar. Ancak kültürlerinden, geleneklerinden gelen farkhhklan olduğu için sorunlar çıktı, çıkmaya devam da edıyor. En büyük sıkıntı yargılamalarda oluyor." Norveçli bilim adamına, "Peki diyelim ki, Norveç'te bir Türk, kan davası nedeniyle başka bir Türk'ii öldürdu. Bu durumda nasıl bir ceza vermeli sizce?" diye sorduğumda şu karşılığı ahyorum: "Böyle çok olayla karşılaştık Norveç'te. Yargıç, Türkiye'yi biliyorum diye telefon edip beni çağırıyor, yardım istiyor. En az 34 yılda bir oluyor böyle bir iş. Ama kesin bir şey söyleyemiyorum. Çünkü gidip o olayı yaratanın yaşadığı yörede ayrı bir inceleme gereklı. Sonra kız kaçırmalar var Türkler arasında. Kız o erkekle beraber olmak istiyorsa niye kaçırılsın? Ama Türk, Türk kızını kaçırıyor. Sonu cinayet bile oluyor. Kızın ebeveyni gidip vuruyor kaçıranı. Bu size tuhaf gelmiyor mu? Norveçli, bir kızı niye kaçırsın? Kız niye kaçsın? Birlikte olınak isliyorlarsa olurlar. Bizde rüşt yaşı 16'dır. 16 yaşını dolduran gençlere kimse karışmaz, istediklerini yaparlar. Ama başka bir şey var Norveç'te. Norveçli kızlar çok çabuk geliştiği için, 1415 yaşlarındaki kızlara büyük ilgi ve zaafları vardır Norveçli erkeklerin. Eğer 14 yaşında bir kızla yatağa girerseniz, isterse ailesi dava açabilir, böyle yasal bir hak vardır. Gene de pek açılmaz. I Norveç'te nüfus artışı Türklerden kaynaklanacak Norveç Oslo Üniversitesi Etnografya Müzesi görevlisi Harald Srogseid, 1977'den bu yana araştırmalar yapmak üzere sık sık Türkiye'ye geliyor. Samsun'un Çarşamba ifçesinde bir yıl, Çarşambaya bağlı Salıyurt köyünde 10 ay yaşayarak hazırladığı Norveç dilindeki kitabı, büyük ilgi gördü. Kitap, yakında Ingiltere'de yayımlanacak. rta yaşlı bir adam... Otelin bir kftşesine çökmüş, elinde bir şahin ilc bekliyor. Satıyormuş şahini 10 bin liraya. Şahin doğaya ait bir şey, niye satılsın ya da niye satın alınsın? Bunu anlamakta çok zorluk çektim. Aslında hâlâ kafamı kurcalıyor, kentin merkezinde bir adamın şahin satarak para kazanması". Dıyarbakır'ın Büyük Otel'inde karşılaştığımı/ Norveçli bilim adamı böyle diyordu, Turkiye izlenimlerini anlatırken. Türkiye'de yeni bir araştırmanın eşiğindeydi Srogseid. "Neden Türklye, neden Karadeniz bölgesi?" diye soruyoruz. öyle ya, sen ta Norveç'ten kalk gel, üstelik Karadeniz'in bir köyüne gidip, 10 ay araştırma için yaşa... Kelimelerin ustüne basa basa, kimi zaman dilinin dönmediği kelimeleri düzelte düzcltc anlatıyor: "Norveç'te 5 bin Turk yaşıyor. Biz herhangi bir Orta Avrupa ülkesi gibi değiliz. Türklerin, Faslıların, Pakistanlıların, Iranlıların önemlı sayıda olduğu bir ülkeyiz. Yani homojen bir yapı yok. Şimdi Türkler arasında kan davası var, ıdcolojık kavgalar var, kız kaçırma, kıskançlık falan var. Bunlar bize çok yabancı şeyler, böyle şeyler bizde hiç olmaz. Böyle konularda yasalarımız, hukukumuz yetersiz kalıyor. Sonra bu suçu işleyenlerin kultürünü bilmek gerekiyor; aksi takdirde doğru yargılayamazsınız. İşte benim yaptığım araştırmalar bunun için... Bu olayları yaratanların geriye dönük yaşamlarını, kültürlerini, geleneklerinı bileceksiniz ki, sağlıklı yargılayın, onları anlayın ki sorunlarının çözümune doğru tanı koyun." Srogseid, bu anlayışla Norveç ve Türk hükümetleri arasında yapılan kültür anlaşmaları uyarınca, Milli Eğitim Bakanlığı'nın verdiği bursla gelmiş ilk olarak Türkiye'ye... Belki bir süre sonra büyük çoğunluğunun geri döneceğı 5 bin Türk için Norveç'in yaptığı gayretin dikkat çekici olduğunu söylediğimde, ilginç bir yanıt geliyor sosyal antropologdan: "Norveç'te nüfus artışı eksiye gidiyor. Norveçli, 'Yaşlandığım zaman bana kim bakacak?' diye düşünüyor. Tümüyle, genç ve çocuk kesiminden yoksun bir yaşlılar ülkesi olma tehlikesi var. ö t e yandan Türkler çabuk ve hızh çoğalıyorlar. Bugün beş, yarın 15 ve daha sonra yüz binler olacaklar. Dolayısıyla Norveç içinde önemli bir topluluk oluşacak. Norveç'te nüfus artışı Türkiye'de araştırma yapan Norveçli sosyal antropolog Srogseid: Türkler arasında, bir de kıskançlık çok yaygın. Bir Norveçli, karısını bir başkasıyİa ya da bir Türkle görse bir şey demez, diyemez de. Karısı o kişiyle birlikte olınak istemişse olur, hepsi bu kadar. Hatta rahatsız etmemek için oradan gider, bu çok normal bir şey. Ama Türklerde bu çok değişik. Birbirlerini kıskanıp olay çıkartıyorlar. Hatta bir Türk erkek, diyelim bir Norveçli ile yatağa giriyor, akşam eve giderken karısını başka erkekle görse onu vuruyor, belki de öldürüyor. Çok tuhaf... Biz bunu anlamıyoruz, mahkcmeler de şaşırıyor, ama Türkler böyle olduğu için, yani biz onları anlayabildiğimiz için ona göre ceza veriliyor." O "Bir şey sormak jstiyorum: Kıskançlık nedeniyle bir Norveçlinin eşini oldürmesi ile bir Türk'ün eşini oldürmesi durumunda, mahkeme değişik karar mı veriyor?" dediğımdc, yanıt gene ilginç oluyor: "Aslında bu sorular benim meslcğimin konusu. Bakın Norveç'te kıskançlık olmaz ki... Bir Norveçli kıskançlık nedeniyle karısını boşayamaz bile. Yani kıskançlık boşanma nedeni değildir. Hatta eşini kıskançlık nedeniyle rahatsız bile edeme?. Ama diyelim ki, kıskançlık nedeniyle eşini oldurdü, 20 yıl hapis yedi. Bir Turk bunu yaparsa, Norveç'te 10 yıl cczalandırılır. Kararda insanın kültürü çok önem taşır." "Yani Türklerin eslerini Norveç'te öldürmelerini salık verebiliriz. Eminsiniz degil ml, daha az ceza alacaklanndan" diyorum. Hep alçak sesle konuşan Norveçli bilim adamından bir kahkaha yukseliyor ve bir süre sonra, "Evet, evet... Kannı getirip bizde öldürürsen, 8 yıl hapıs yatarsın yalnızca" diyor. ilk kez 1977'de Türkiye'ye gelen Norveçli araştırmacıya, 10 ay Anadolu'nun bir köyünde, 1 yıl bir ilçede, sıkılmadan nasıl yaşadığını, sosyal yaşamın sınırlı olduğu bir yerde, bizim bile tek başımıza kalamaya 6