Katalog

uarıg Zhaofeng 18 yaşında. , Şonzen'e uzak bir köyden gelmiş. Elinde bir turistık gezi izni var, ama Huang geri dönmeye niyetll değil. Ingillzce bildiği için, bir otolde, lokantada iş bu^ )ileceğini umuyor. Onun açısından lomli olan kontte kalabilmek... lurası" diyor, "bir gencin kalmak Is/eblleceğl tek yer." Şenzen kanti, >eng devrlmı"ndon sonra "Mao devii"ni kişisel olarak yaşamayan Çinli nçlerin vaat edilmiş toprakları haline Idi. Bu gençler yaşamlarında hiç Mao iformaları giymediler, ama şimdi Marlboro içip, kaaorsadan satın aldıkları Ray Ban gözlükler takıyor. Beş yılın içinde, Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki yeni litikaların laboratuvar kenti olan Şenzen'ın nüfusu, binden yarım milyona yükseldi. 327 kllometrelik bir jktrikli telll duvarla kapalı kontte, ülkenin en görkemli kdelenlori yükseliyor. Gökdelenlerin içinde ise bankalar, işyerleri, ticaret şirketleri, v mağazalar, avulcatlık büroları yer alıyor. Çin'in en yüksek binar.ı olan "Intornatlonal TVade Cflnter Bulldlng"in en üst katınki döner restoranııı manzarası çok ilginç: 1997'de Çin hükümetine geçecek olan Hong ng, Asya'nın bu tüketim cennetinin bir benzeri olabilmek içiıı can atan bir kentte, nzon. Gerçi Şenzen henüz aynı servisleri sunamıyor: Telefonlar arıza yapıyor, elek< kaynaklan kıt ve yetersiz, ama artık dükkânlarda gençlerin heves eltiği her şey var. îöriloı, joggıng ayakkabıları, stereo müzik setleri, Japon moiosiklotleri, elektronik oyunklar ve tonuko kutularda kolalar. Blucinin komerine vvalkman'ını takmış, bileğinde bir elektronik saat taşıyan Hu Guo, mi yaşında ve bir çiftçinin oğlu. Babası Sichuan'da yaşıyor, ama o Şenzen'de bir ki /ENN1S tapçıda akşam 5'e kadar çalışıyor, öğleleri ayaküstü bir şeyler atıştırıyor, geceleri de ya sinemaya en sevdiği kahraman Rambo ya da kentteki 10 diskotekten birine gidiyor. "Polltlkayla llgllenmlyorum" diyor, "Blzlm gerekslnmemlz olan şey, ekonomik geliştne, polltlka değll." Hu, ayda 300 yuan kazanıyor. Bu, Pekin'de çalışan bir işçinin aytığının üç katı. Şenzen, gençleri bu yüzden de cezbediyor. Burada evler ortalama olarak adam başına 9.6 metre kare. Çinli gençler eğleniyor Yöneticiler ve öğretmenler kaygılı ama Mayıs ayında Pekin'de bir "Gençler Evı" açıldı. 19 katlı bu binada 13 bin kişi yaşayabiliyor Bisikletler için park yeri, gıda dükkânları, lokantalar ve bir de düğün salonunun bulunduğu bu bına 51 işyerinin katkısı ile yapılmış. Yeni evli, ancak evsiz gençlere yuva sağlamak amacını taşıyor. Yatak odası, gardrobu, banyo ve mutfağı olan ve en fazia 5 yıl için kiraya verilen bu evlerin ilk müşterilerinden biri Lu Haiyan. 30 yaşındaki Hu posta idaresinde, kocası ise bir Inşaatta çalışıyor. 1981'de evlenen ve bugüne dek aşırı kalabaiık apartmanlarda banyo, mutfağı herkesle ortak kullanarak, ebeveyinlerinin yanında oturmuş olan bu çıft çok mutlu. Çiftın, ıki yaşında Çen adında bir kızları da var. Çen de diğer 35 milyon çocuk gibi "tek çocuk"... Çin'ın dev nüfus planlaması kampanyasında, "Tok Alle, Tek Çocuk" denmiş ve 2000 yılında bir milyar iki yüz milyon nüfusa varılacağı hesaplanmıştı. Bu tek çocuklara Çin'de "Zlao huangdl" deniyor ve tümü "şımarık, söz dinlemeyen, ana babalarını, parti üyelerini ve öğretmenlerinı gelecekleri hakkında kaygılandıran çocuklar" olarak nitelendiriliyorlar. Bir parti üyesi, böyle şımarık çocuklardan oluşacak yeni bir kuşağın Çin'in tüm gelecegini etkileyebileceğini söylüyor. ü abloya bakan uzmanlar, ekonomik durŞun yakında Çin'in kapısına dayanacauşundeler. ıs ve liderlerin katürleri toplumu, parti tarafından cezalandırılrkusundan bir ftlçüde sıyrılmış durumınun ilk akla gelen örneği, bir aralık kibıtlanna zam geleceği söylentisiyle hare:çen kamuoyunun tepkisi sonucu hükübu tasandan vazgeçmiş olması. Ordu . gücünü yıtirmiş ve daha modern dolı, ama daha küçllk bir yapı haline geş. Parti yöneticileri, militarize olmuş bir nun doğuraMlcccği tehditleri çok iyi biır. Bir zamanlar kitlesel gücüyle dillere olan Halk Kurtuluş Ordusu, bugün prolel olarak yetkin, ama politik olarak seğu çıkmayan bir kurum durumunda. Aybir zamanlar kendilerini yargılamış olan viuhafızlarla yan yana çalışıyor ve yaşıBir uznıan, "Çin yonetimi, belli bir çiımadıkça insanları kendi hallerine bırakpartiye olan sadakallerini her Tanrı'nın Mİirtmeye zorlanmamak e^iliminde," diesaıetlenen aydınlar, son günlerde hüle partinin aynşması için seslerini yükye başladılar. önümüzdeki sonbaharda cak Merkcv Komite toplantısında alınaırarları bir şekilde etkilemeye çalışıyorn'in en "özgür" gazetesi World Econoerald'ı yayımlayan Qin Benli, "tnsanla{ürce konuşabildikleri bir ortam için ça Gözlemciler, 1984'te 128 ABD şirketinin şubesini barındıran Pekin'in, gökdelenlen; çok katlı ticaret merkczleri ve turistik otelleri; Pepsi Cola, City Bank, Sanyo gibı yabancı kuruluşların reklam panoları; ü/.erlerinde devrımcı sloganlar yerinc, "Zaman Paradır", "Verimlilik Yaşamdır" gibi ilanlar ve kamera, otomobil reklamları bulunan duvaı posterleri; aerobik salonları; her köşe başında sesinı duyuran Kenny Rogers'ı; sokakları tıka basa dolduran bir zamanların "yoz" satıcıları; uzun saçlı, modern giysili delıkanlıları vc dar blucinli eşcınselleriyle, her geçen gün biraz daha ABD kentlerine benzediğini söylııyorlar. Partinin propaganda bürosu, açıksaçıklığa karşı tavır alarak, "Japon bilgisa>arları ilhal elmek istiyoru/, striptiz degil," türünden yayınlar yapıyor. Çin'de kültürel atmosferin uğradığı değişimi daha birçok örnekle gözler önüne scrmek mümkün. 1976'dan önce parti tarafından pirinç tarlalarına çalışmaya gönderilmiş olan tiyatro oyuncusu ve yazar Ying Ruocheng'in kültür bakanı olmasıyla, .bu değişim yeni boyutlar kazarımış görünüyor. Kitaplar, filmlcr yine sansür uygulamasından geçiyor; ama Sartre, Jonathan Livingston okunabiliyor. Tüm bu değişimler, Batı ülkelerinin gözunde Çin'in "iyi bir yol" tuttuğunun göstergeleri. Ûzmanlar, 1997'de Hong Kong'un yönetimini devraldığında da, esnek davraııması koşuluyla, Çin'in Taiwan'ı barı^çı yollardan bunyesine katacağını tahmin ediyorlar. Taiwan'la Çin Halk Cumhuriyeti arasında, resmi olmasa da oldukça yoğun ticaret ve turizm ilişkileri eskiden beri var. Çin, Çan Kayşek'ten artakalan milliyetçi unsurların temizlenmesi koşuluyla, Taivvan'a belli bir özerklik vermeyi tasarlıyor. Bütün bunlar bir yana, bugün Çin'de, iilkelerinde olup bitenlerdcn payını alamayan milyonlarca insan yaşıyor. Rcf'ormlar, bütün pervasızlıklarına karşın, özellikle kırsal alandaki yığınlarca insana ulaşmıyor, dolayısıyla kalıcı da olmuyor. Çin basını, TV'si, buzdolabı, hatta otomobili olan köylüleri manşetlerinden eksik etmeye dursun, kırsal bölgelerde batıl inançların, büyülerin ve kız çocuklarının doğumdan hemen sonra öldürülmesi türünden geleneklerin geri dönduğu gözleniyor. Siyaset biümcisi Su Shaozhi, "Insanların düşünce biçiminde köklü bir dönıı^ıım olnıadıkca, ne politik, ne de ekonomik relorm ba^anya ulaşır," diyor. Çin köylüsü, kendi yazgısıyla başbaşa yaşıyor, şu eski Çin atasözunıı doğrularcasına: "Rüzgâr güçlüyse riızgâra teslim olun, yagmur güçlüyse yağmura..." U Çln 'de tek tip giysi uygulomosı, 1982 'de koldınlmıştı. Bugün urttk ne giyim kuşama gösterilen irina, ne de gençlerin karfüıkü dans etmesi eteştiri konusu. lışıyoruz," diyor. Yayın organlarında bir süredir liderlerin ölçülü biçimde yapılmış karikatürlerine bile rastlamak mümkün. Bir zamanlar Çin'in en amansız düşmanı olarak görülen Japonya için, övgü dolu sözler ediliyor artık. Eskiden Ingilizce öğrenimine konmuş olan yasak, son yıllarda kaldırılmış; hatta Ingilizce okuyup yazmak, oldukça popüler hale gelmiş. Bugün ABD'de eğitim gö Çin 'de evlilik öncesi cinsel ilifkiyi ahlaki bulmayanlann oranı, yuıde 80 iken, 65'e düştü. ren 15.000 Çinli var ve bunlardan biri de Deng Ziaoping'in ailesinden. Benzer biçimde, dans etmek ve güzel giyinmek artık eleştirilmiyor. Tek tip giysi uygulaması I982'de kaldırılmış. Kadın dergilerinde, "Giizellige değer vermek, insanoglunun yadsınamaz bir özelligidir," türunden yargılarla, "güzel giyinmenin sırları" anlatılıyor. Estetik ameliyatlar ve kozmetik urünlerin kullanımı gitgide yaygınlaşıyor. KEMAL CAN DKHAM...HIŞT".. 6ÖKHAAM... HA^Dİ KALKSANA O6LUM AOIM 6ÖKHAM...ARTİK HER HAFTA OlAUM,