Katalog

Cumhuriyet Ankara 325/24 EYLÜL 2010 ÖNCE SAĞLIK YAŞLANMANIN tatsız öyküsünü güzelleştirmek, olumsuz etkilerini azaltmak veya yok etmek hekimlerin görevi ve hedefidir. Yılların kişilerde oluşturduğu tecrübe, olgunluk ve güzel erdemlerden daha fazla yararlanmak için “yaş”lımız toplumsal yaşama daha etkin katılabilmeli, rahat hareket edebilmeli, her yerde bulunabilmelidir. Yaşın ilerlemesi ile kas iskelet sistemimizde gelişen bazı sorunları sıralarsak: boyda kısalma, eklem ve kas esnekliğinde azalma, belden eğilme esnekliğinde azalma, parmakları ince işlerde rahat kullanamamak, yeterince dik duramamak, karın kaslarında gevşeme, eklemlerde hareket kısıtlılığı, kas gücünde ve kütlesinde azalma, kasın hız ve gücünü etkileyen liflerde azalma, eklemlerde şekil bozukluğu, sırtta kamburluk eğilimi, hareket sırasında titreme, halsizlik, ağrı, harekete başlarken ve sabah uyanmasında eklem sertliği vb. Yapılan araştırmalar, daha sağlıklı yaşlanma için gençlik yıllarında vücudumuza iyi bakmamızı, egzersiz kapasitemizi yüksek tutarak kas gücü, kemik kitlesini arttırmamızı önermektedir. Bir anlamda, doğuşta bize verilen vücut özelliklerimize, yani sermayemize/hazinemize ne kadar olumlu eklemeler yaparsak yaşlanırken o kadar sorunsuz yaşarız. Ayrıca, araştırmalar erken yaşta fiziksel aktiviteler yönünden aktif yaşam sürenlerin ileri yaşlarda daha az hastalık sorunları yaşadığını ve aktif yaşamın olumlu etkilerini göstermiştir. İleri yaşlarda az hareketli/inaktif yaşam seçenlerde hastalık sorunlarının sıklığında artış tespit edilmiştir. Dr.FErDA AYDOĞDU TOBBETÜHastanesi FizikTedaviverehabilitasyonUzmanı Yaşlanma,hareketveegzersiz tırmaktadır. Hareketsiz veya yatağa bağımlı kaldığımızda, her yaş için geçerli bazı olumsuz etkiler: eklemlerde hareket kısıtlılığı, kas zayıflığı ve erimesi, kemiklerde zayıflama (osteoporozis), kıkırdak yıpranması, damarlarda pıhtı oluşma eğilimi, tansiyon düşmesi, deride incelme, yatak ve basınç yaraları, ödem/şişmeler, nefes almada artmış direnç/zorlanma, öksürme mekanizmalarında bozulma, hava yollarının temizlenememesi, akciğer havalanmasında azalma, mikrobik akciğer hastalıklarında artma, akciğerde kan pıhtısı ile tıkanma, idrar birikmesi, idrar yapmada zorlanma, taş ve iltihaplanma, nitrojen/üre, kalsiyum dengesinde bozulma, kan elektrolitlerinde bozulma, erkeklik hormonlarında ve sperm oluşumunda azalma, kan şekerimizi düzenleyen insülin etkileşiminde bozulma, hormon dengelerinde bozulma, kabızlık, iştah azalması, sersemlik, dalgınlık, bulunduğu yeri, zamanı ve kişileri şaşırma, iç sıkıntısı, depresyon gibi moral bozukluğu hissedilen duygulanım bozuklukları, entelektüel kapasitede azalma, hareketlerimizin denge ve düzeninde bozulma, duyu bozuklukları... tedavi biçimi olmanın yanı sıra sağlıklı yaşam tanımlamalarında önemli bir yer tutmaktadır. Egzersiz amacıyla, egzersiz salonunda cihazlı veya cihazsız, başka bir kişinin yardımıyla veya bağımsız egzersiz yapabilir veya yürüyüş, yüzme, spor, dans gibi bir çok etkinlikte bulunabiliriz. Egzersiz düzenlenirken genel sağlığınızla ilgili hekim muayenesi ve değerlendirmesinin yapılmış olması gerekir. Herhangi bir hastalığınız var ise hastalığınızı izleyen hekiminizin öneri ve yasaklamalarını öğrenmeli, bu önerilere uymalı veya göndereceği bir uzman hekime başvurmalısınız. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanları da diğer uzmanlık alanlarının önerilerini alarak size özgü egzersiz planlaması yapmakta uzmanlaşmışlardır. Egzersiz yapılırken öncelikli prensipler; vücudun ısıtılması, yani bazı esneme hareketleri ile kasların hazırlanması, egzersiz yoğunluğunun yavaş arttırılması, vücudun bütün bölümlerinin egzersize katılmasıdır. Düzenli egzersize başlanılan ilk günlerde hafif zorlanma ve ağrılar olması beklenebilir şikayetlerse de bir haftayı geçen ağrılarda, şiddetli ağrılarda ve halsizliğin artması gibi şikayetlerde gecikmeden hekime başvurulması gerekir. Hekimler, egzersizlerin etkinliğini ölçmek ve özel durumlarda bazı testlerle inceleme yapabilirler. Sağlıklı bir yaşam oluşturmak için yapılan egzersizlerde, egzersizin etkinliğini anlamak için “kendini iyi hissetmek” önemli ve olumlu bir ipucudur. Kişiler tarafından kalp atım sayısı/nabız izlenebilir, genellikle el bileğindeki nabız, diğer el ile veya özel cihazlarla sayılır. Egzersiz sırasında vücudumuzu en fazla zorlayacağımız sınır bir formül ile belirlenmiştir. Bu formüle göre erkeklerde 220, kadınlarda 210 sayısından yaşımızın çıkarılması nabız sayımızın üst sınırını gösterir. Genellikle 100110 kalp atımı düzeyinin aşılmaması tercih edilir. Kişiler daha yoğun egzersiz için hekimlerinden izin almalıdır. Egzersizlerin yapılma şekli ile ilgili çok sayıda yöntem ve öneri bulunmaktadır. Yaygın kullanılan, basit ve uygulanabilir öneriler: 1 Haftada en az beş gün, en az yarım saat tempolu yürümek (yanınızdaki kişiyle zorlanmadan konuşabilecek, hızlı ve size uygun tempo) 2 Haftada en az 34 kez, tüm eklemlerinizi yavaşça son sınırlarına kadar açıp kapatacak esneme hareketlerini 510 kez yapmak Sağlıklı yaşam ve yaşlanma için, tıp çevrelerinin önerilerini bir eziyet veya ders gibi uygulamak yerine zevkli bir yaşam tarzına ve kendinize uyumlu hale getirmenizi, gereksiz harcamalarda bulunmamanızı ve her “modaya” kendinizi kaptırmadan hekiminiz ve sağduyunuzla hareket etmenizi öneririz. Mutlu, sağlıklı, hareketli bir yaşam dileklerimizle... Olumsuz etkiler Hareketsizliğin vücudumuza olumsuz etkileri, 3 günlük yatak istirahatinden sonra bile kendisini gösterebilmekte, sürenin uzaması olumsuz etkileri art Hareket korunmalı Çağdaş tıbbi prensipler, eğer hekiminizin bazı özel durumlarda belirttiği bir yasaklama yoksa hareketliliğin korunması ve geliştirilmesini savunmaktadır. Egzersiz, sistemli, planlı ve düzenli yapılan hareketlerdir, önemli bir Bu sayfa TOBB ETÜ Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / 292 99 00 21