Katalog

Cumhuriyet Ankara 286/25 Aralık 2009 ÖnCE SAĞLIk Dr.AkçAy Övünç ÖZÖn MesaHastanesi nörolojiUzmanı email: oozon@mesa.com.tr İ Uyku ve Bozuklukları (2) diyopatik (sebebi bilinmeyen) insomni bazen ailesel olabilen, çocukluk çağında başlayıp genellikle ömür boyu süren, uyku süresinin hemen her gece 45 saate kadar inebildiği, uykuya dalmanın uzadığı ve uyanıklık sayısının arttığı objektif, nadir bir uyku hastalığıdır. I Huzursuz Bacak Sendromu Nedir? Oldukça sık rastlanılan ancak hastadan yeterli bilgi alınmadığında kolayca atlanabilecek önemli bir insomni nedeni de Huzursuz Bacak Sendromu’dur. (HBS). Hastalar bacaklarında, istirahat halindeyken ve özellikle yattıklarında iyice belirginleşen, iyi tanımlayamadıkları ancak son derecede rahatsız edici ve karşı konulamaz biçimde hareket ettirme ihtiyacı yaratan duyulardan yakınırlar. İyi lokalize edemedikleri bu hissi, derinlerden gelen yanma, çekilme, karıncalanma, iğnelenme, ağrı, sızı, uyuşma, elektriklenme gibi değişik terimlerle ifade etmeye çalışırlar. Belirtilen özellikleriyle HBS, uykuya dalmayı ileri derecede güçleştiren bir rahatsızlıktır. Genellikle genetik özellik vardır. Ancak HBS, başka durumlara bağlı olarak da ortaya çıkabilir: Gebelik, demir eksikliği anemisi, folat eksikliği, periferik nöropati, şeker hastalığı, böbrek hastalıkları (üremi ve diyaliz hastaları), romatoid artrit, diskopati, omurilik lezyonları gibi değişik durumlar ya da hastalıklar HBS’ye neden olabilir. Bunların varlığı saptanıp, nedene yönelik tedavi yapıldığında HBS semptomları düzelebilir. Nedeni bilinmeyen (genetik özellikli) olgulardan, sinir sistemindeki bir maddeyle (dopamin) ilgili bozukluğun sorumlu olduğu düşünülmektedir. olarak kişinin olduğu yere yığılmasına ve bir süre hareketsiz kalmasına yol açabilen katapleksi de önemli belirtilerden biridir. En önemli belirtisi horlama Tıkayıcı Tip UykuApne Sendromu: En önemli belirtileri horlama ve uyku sırasında belirli bir süre nefes alamama (genellikle hastaların eşleri tarafından belirtilir), gündüz aşırı uyku hali, günlük işler sırasında uyuyakalma (televizyon seyrederken, gazete okurken veya masabaşında iş sırasında), devamlı yorgun uyanma, dikkat bozuklukları ve depresyondur. En önemli belirtisi horlamadır. Her horlayan kişide bu hastalığın olması şart değildir; ancak uykuapne sendromlu her hastanın hemen hemen istisnasız olarak horladığını söylemek mümkündür. Çeşitli ülkelerde yapılan çalışmalar, erişkinlerin yüzde 1030’unun horladığını ortaya koymuştur. Bu oran Türkiye’de yüzde 26 dolayındadır. Uyku apne sendromu uzun vadede çok ciddi sistemik rahatsızlıklara neden olabilmektedir. Özellikle kilo alma ve kolay kilo verememe, dirençli hipertansiyon, koroner arter hastalıkları ve serebrovasküler hastalıklar maalesef uyku apne sendromunun sonuçları olarak ortaya çıkabilir. Sadece bu açıdan bile ele alındığında ihmal edilmeden bir an önce teşhisinin konması ve tedaviye başlanması önemlidir. Sen HSB’ye eşlik eder Uykuda periyodik bacak ve kol hareketleri (UPBH), çoğu zaman HBS’ye eşlik eder. Zaten her iki hastalığın da patofizyolojik mekanizmalarının aynı olduğu düşünülmektedir. UPBH, esas olarak NREM uykusu sırasında 590 (ortalama 1540) saniye aralıklarla ortaya çıkan, nadir olarak kolları ve gövdeyi de içine alabilen hareketlerdir. I Hipersomni ne demektir, ne gibi durumlarda görülür? Hipersomni, anlam olarak aşırı uyku ve uygun olmayan ortam ve zamanlarda uyku ihtiyacının ortaya çıkması demektir. NarkolepsiKatapleksi Sendromu: Gün içinde ortalama 23 saat aralıklarla önlenemez uyku ataklarının ortaya çıktığı, bu ataklar dışında da kişinin kendini uykulu ya da yorgun hissedebildiği, hatta uyanıklık içine mikro uyku dediğimiz saniyelik uyku dönemlerinin karışabildiği, daha çok ergenlik ve genç erişkinlik çağlarında başlayan bir hastalıktır. Uykululuğun yanında, kasların aniden gevşemesine bağlı dromun derecesine bağlı olarak bazı tedavi alternatifleri sunulmaktadır. Hafif olgularda kilo verme ya da bazı kulak burun boğaz uzmanlarınca öngörülen küçük operasyonlar yeterli olurken bazı ağır dereceli sendromlarda CPAPBiPAP dediğimiz cihaz kullanımı gerekli olabilir. Yukarıda adı ve kısaca açıklamaları yapılan hastalıklar uyku bozukluklarının küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Uyku problemi olan hasta, uzman hekimler tarafından değerlendirildikten sonra kesin teşhis ve hastalığın şiddetinin belirlenmesi amacıyla uyku bozuklukları merkezi ya da laboratuvarında “polisomnografik tetkik” yapılması için yönlendirilir. mektedir. Hastalara uyumaları için bir ilaç verilmemektedir. Hastaların incelenmeleri için alışık oldukları uyku saatleri beklenmekte ve mümkün olduğu kadar doğal uykuları görülmeye çalışılmaktadır. Tahmin edileceği gibi yabancı bir ortamda aletlere bağlı iken tam olarak doğal bir uykunun izlenmesi mümkün değildir. Ancak bu şartlarda yapılan tetkikler hastada var olduğu düşünülen bazı uyku hastalıklarının teşhisi için genellikle yeterli olmaktadır. Daha detaylı ve doğru bilgilerin elde edilmesi gerektiği düşünüldüğünde tetkikler ikinci bir gece tekrar edilmekte, böylece doğal uykuya daha yakın veriler elde edilmektedir. Uyku laboratuvarları Uyku laboratuvarları hastaların beyin dalgaları (elektroensefalogram) ile birlikte göz küresi hareketleri (elektrookulogram), kas gerginliği (elektromiyogram), solunum hareketleri ve solunan hava miktarı, vücut hareketleri gibi birçok parametrenin kaydedildiği mekanlardır. Uyku laboratuvarlarında kısmen de olsa hastanın kendi ev ortamına benzer şartlar sağlanmaya çalışılır. Hastalar burada vücutlarının muhtelif yerlerine yerleştirilmiş sensörlerle aletlere bağlı olarak uyumak zorundadırlar. Bu sensörler özel maddelerle vücut yüzeyine yapıştırılmakta ve hastanın uykusunu bozmamasına özen gösteril Uygun tedavi planlanır Bu kaydedilen veriler gündüz bilgisayar ortamında uzman hekim tarafından, varsa; uykuda solunum durmalarının süresi, sıklığı, yatış pozisyonu ile ilişkisi, kanda oksijen doygunluğunda düşme olup olmadığı gibi kriterler açısından değerlendirilerek raporlanır. Uygun tedavi planlanır. Uyku sorunu olan her bireyin mutlaka uzman bir hekim tarafından görülmesi ve gerek görüldüğünde uyku laboratuvarında değerlendirilmesi gerekmektedir. Uyku bozukluğu saptanan bireylerin doğru teşhis ve tedavi sonucunda kaliteli bir uyku süreci ile normal hayat standartlarını yakalaması kaçınılmazdır. Bu sayfa Mesa Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / www.mesahastanesi.com.tr 292 99 00 21