Katalog

Cumhuriyet Ankara 230/28 Kasım 2008 Dövize Endeksli Tüketici Kredilerinde Kriz Nedeniyle Uyarlama Davaları ? Turhan ÇAKAR A Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı BD’de 2008 yılı ekim ayı başında başlayıp tüm dünyayı ve Türkiye’yi etkisi altına alan finansal ve ekonomik kriz ülkemizde dövize endeksli tüketici kredisi kullanan tüketicileri de olumsuz yönde etkilemiştir. Konut, otomobil ya da çeşitli gereksinimlerini karşılamak üzere Dolar’a, Japon Yeni’ne ve Euro’ya endeksli tüketici kredisi kullanan tüketiciler söz konusu yabancı paraların değerinin YTL karşısında yükselmesi ya da değer kazanması nedeni ile ödeme güçlüğüne düşmüşlerdir. Son günlerde bu durumda bulunan bazı tüketiciler Tüketici Hakları Derneği’ni arayarak yardım istemektedirler. Aynı durum daha önceki krizlerde de yaşanmış (Nisan 1994 ve Şubat 2001 krizleri) ve ödeme güçlüğüne düşen tüketiciler çözüm için hak arama girişimlerinde bulunmuşlardır. Hukukun temel kurallarından olan Beklenmeyen Hal Kuralı’na göre; öngörülemeyen bir ekonomik kriz nedeni ile sözleşme koşulları taraflardan birinin aleyhine önemli bir dengesizliğe neden olmuşsa ki bu durum işlem temelinin çökmesi ya da sarsılması diye de tanımlanmaktadır sözleşme koşulları yenilenir. Buna göre, ülkemizi de çok önemli derecede sarsıntıya uğratan dünya düzeyindeki finansal ve ekonomik kriz nedeniyle, dövize endeksli tüketici kredisi kullanan tüketiciler yukarıda belirtildiği gibi çektikleri kredinin endekslendiği yabancı paranın değerinin YTL karşısında yükselmesinden dolayı ödeme güçlüğüne düşmüşlerse ya da kendileri aleyhine önemli bir dengesizlik oluşmuşsa uyarlama davası açabilirler. Örnek vermek gerekirse, 2001 yılındaki şubat krizi nedeniyle, böyle bir durum yaşayan tüketicilerden birisinin açmış olduğu uyarlama davasında görevsizlik kararı veren tüketici mahkemesi kararı temyiz edilmiş, ancak mahkemenin kararında direnmesi nedeniyle Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, davanın tüketici mahkemelerinin görev alanına girdiğine karar vermiştir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun karar özeti aşağıdadır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Karar Özeti E.2003/26, K.2003/84, T.19.2.2003 DAVA: Taraflar arasındaki “uyarlama” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara Tüketici Mahkemesi’nce verilen 4.7.2001 gün ve 2001/1604320 sayılı görevsizlik kararının incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine Yatgıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 08.04.2002 gün ve 2001/109252002/3243 sayılı ilamı ile, ( …Davacı vekili, Ankara Asliye 2. Ticaret Mahkemesi’nde açtığı davada, davalı bankadan dövize endeksli kredi kullanan müvekkilinin kredi taksitlerinden 8 aylık bölümünü ödediğini ancak, 19 Şubat Krizi sonrasında döviz kurundaki ani yükseliş nedeniyle sözleşme edim dengesinin müvekkili aleyhine bozulduğunu ileri sürerek, taksitlerin, 3.451.369.425 TL. olarak sabitlenmek suretiyle uyarlanmasını istemiştir. Davalı vekili, davanın reddini istemiştir. Ankara Asliye 2. Ticaret Mahkemesi tarafından görevsizlik kararı verilerek dosya Tüketici Mahkemesi’ne gönderilmiş, Mahkemece, davada görevli mahkemenin Ticaret Mahkemesi olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir. Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir. Dava, tüketici kredisi sözleşmesinin değişen ekonomik koşullar nedeniyle edim dengesinin bozulduğu iddiasıyla açılmış uyarlama davasıdır. Mahkemece, sözleşmenin hü kümlerinden kaynaklanan bir uyuşmazlık olmadığı, sözleşme dışı etkenlere dayalı uyarlama davasından Tüketici Mahkemesi’nin değil, genel hükümlere göre Asliye veya Ticaret Mahkemeleri’nin görevli olduğu benimsenerek görevsizlik kararı verilmiştir. 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 10. maddesinde tüketici kredileri düzenlenmiş ve aynı yasanın 23. maddesi gereğince de yasanın uygulanması ile ilgili uyuşmazlıklara Tüketici Mahkemeleri’nin bakacağı açıkça belirtilmiştir. Yasanın bu açık hükmüne karşın Mahkemece görevsizlik kararı verilmesi doğru görülmemekle hükmün bozulması gerekmiştir… ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir. Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü: KARAR: 4077 Sayılı Yasa’nın 23. maddesi, “Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkacak her türlü ihtilaflara tüketici mahkemelerinde bakılır” hükmünü taşımaktadır. Yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, somut olayda taraflar arasındaki sözleşmenin, 4077 Sayılı Yasa’nın 10. maddesi anlamında bir tüketici kredisi sözleşmesi olduğu ve dolayısıyla ortada, anılan yasanın uygulanmasıyla ilgili bir uyuşmazlığın bulunduğu açıktır. Yasa’nın 23. maddesi hükmü, herhangi bir ayırım yapmaksızın, Yasa’nın uy gulanmasıyla ilgili olarak çıkabilecek tüm uyuşmazlıklara ilişkin davalara tüketici mahkemelerinde bakılmasını öngörmüştür. Başka bir ifadeyle, 4077 sayılı Yasa, bir uyuşmazlığa tüketici mahkemesince bakılmasının tek koşulu olarak, uyuşmazlığın kendisinin uygulanmasıyla ilgili olarak çıkmış olmasını aramış, dava türleri açısından herhangi bir ayırım yapma yoluna gitmemiştir. Bu durumda, somut olayda davaya bakma görevi, tüketici mahkemesine aittir. Yerel Mahkemece, aynı yöne işaret eden özel daire bozma kararına uyulması gerekirken, uyuşmazlığın hukuksal nitelendirilmesinde ve yasanın yorumunda yanılgıya düşülerek direnme kararı verilmesi usule ve yasaya aykırıdır. Direnme kararı bu nedenle bozulmalıdır. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda ve Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı H.U.M.K.nun 429. maddesi gereğince bozulmasına, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 19.02.2003 gününde oyçokluğu ile karar verildi. SONUÇ T ü k e ti c i H a k la r ı De r n e ğ i / T EL : 4 25 1 5 2 9 41 7 93 34 419 37 74 / th d @ tu k e t ic ih a k la r i. or g .t r ww w. tu k e ti c ih a k l a r i.o r g .tr 20