Katalog

18 NİSAN 2021 Bekâr anneler, var olduklarının kabul edilmesini istiyor Benim hikâyem başka... Ankara, İzmir, Antalya, Adana, İstanbul’da 100 bekâr anne ile görüşülerek hazırlanan araştırmaya katılan kadınlar, “Çizdiğiniz anne olmak zorunda değilim’’ diyor . Onlar mutsuzluk, şiddet dolu evlerden, çocuklarını da kaparak çıkan cesur anneler. “Bekâr annelik” yaşamlarında daha özgür, daha huzurlular. Tek kaygıları çocuklarının geleceği olan bekâr anneler, yeni yaşamlarında desteklenmeyi bekliyor. Think Aloud Araştırma ile anne ve çocuk markaları stratejisti Esra Baykal’ın Ankara, İzmir, Antalya, Adana ve İstanbul’da 100 bekâr anne ile görüşerek hazırladıkları araştırmada, bekâr annelere zorlandıkları konular, bekâr anne olma kararları, beklentileri, çocuklarıyla ilgili kaygıları ve hayalleri soruldu. Esra Baykal, araştırmanın sonuçlarını şöyle değerlendiriyor: “Bekâr annelerle gerçekleştirdiğimiz bu sohbetler bize, üzerine dikilmeye çalışılan elbiselere artık ‘Dur!’ demek isteyen kadın sayısının arttığını göstermektedir. Evlenmek kadar boşanmanın da doğal olduğunu, bekâr bir annenin de herhangi bir kadın gibi özgür ve maskesiz yaşayabileceğini, ekonomik ve sosyal anlamda haklara sahip olduklarını yüksek sesle söylemek istiyorlar. Anne olan kadına biçilen rollere ve etiketlere ‘Dur’ demek isteyen bu kadınlar, yeni çıktıkları ‘özgür ve huzurlu yaşam yolculuklarında’ kabul edilmeyi, daha fazla hırpalanmamayı, aksine kazandıkları savaşta desteklenmeyi bekliyorlar. Yepyeni bir hayata başladıklarını, artık daha huzurlu, geleceğe nispeten daha umutlu baktıklarını gördüğümüz bekâr annelerin tek kaygıları, çocuklarının geleceği. Çünkü bu anneler, büyük ölçüde nafaka almadan boşanıyor. Devletin takdir ettiği minimum nafaka oranları bile çoğunlukla eski eşler tarafından ödenmiyor. Kadınlar bu noktada, yeni sahip oldukları özgürlük, huzurlu ev ortamı için ekonomik desteklerinden feragat etmeye razı hale geliyorlar. Çocuklarını emanet edecek aileleri yakında olmayanlar en zor durumda kalanlar elbette. Kreş fiyatlarını, bakıcı bütçelerini karşılamakta zorlanıyorlar. Çocukları ile başladıkları yaşamlarında, çalışmak için alternatif modellere ihtiyaç duyuyorlar.” HAKLARINDAN HABERSIZLER Finansal okuryazarlık, SGK hakları, yan destekler, sosyal yardımlar konusunda bekâr annelerin pek çok haktan habersiz olduklarını anlatan Baykal, “İçinde bulundukları savaştan bir an önce çıkmak için eldeki haklarından da feragat ediyorlar. İlk anda özgürlük ve rahatlama hissi duyuyorlar ama sonra gelecek kaygısı başlıyor” diyor. Baykal’a göre, bekâr anne destek programları hazırlanmalı, kamu ve özel sektör işbirliği ile psikolojik, pedagojik destekler, finansal okuryazarlık eğitimleri, işyeri kreşlerinin artırılması, esnek saatli çalışma imkânları, hukuksal haklara dair seminerler, İŞKUR destekleri sunulmalı. 3 YIL HAYAL YOK Bekâr annelerin, boşanmadan sonraki ilk üç yılda çocuklarına doğru bir yaşam ortamı yaratmak dışında hayal kuramadıklarını belirten Baykal, “Ancak, üç yıldan sonra gözlemliyoruz ki kendilerini de düşünmeye başlıyorlar. Yalnız ölmek istemiyorlar, belki evlilik hâlâ uzak geliyor onlara ama bir hayat arkadaşı ihtiyaçları olduğunu, kadınlıklarını geri kazanmak zorunda olduklarını biliyorlar” diyor. REHBER ODASI FİGEN ATALAY “Dün geceden kalma bulaşıklar var tezgâhta şu anda. Umurumda bile değil. Bu kalan bulaşıklar yüzünden beni dövecek kimse yok evde.” BEKÂR ANNELERDEN... ‘Ben eksik değilim’ “Ben boşandıktan sonra beni birileri ile tanıştırmak isteyenler oldu, bir iki kez buluşmaya da gittim. Karşımda oturan erkekler hep bana öncelikle kendi kurallarını anlattılar. Ben şöyle kadın isterim, buna dikkat et isterim dediler. Ben ilk eşleri olsaydım benimle böyle konuşabilirler miydi, sanmıyorum. Sanki ben ikinci el, arızalı bir ürünmüşüm gibi kendimi beğendirmemi beklediler. Ben de uzatmadım kalktım, bir daha da görüşmedim. Ben eksik ya da bozuk değilim, ben talihsizlikler yaşadım ve kurtardım kendimi. Kendimi ezik ve değersiz hissettirecek başka bir ilişkiyi de yaşamam bundan sonra...” ‘Su getir dese batar bana’ Esra Baykal “Ben yeniden evlenir miyim emin değilim, çocuğumla başka birini aynı eve sokar mıyım, sanmıyorum. Birisi bana zorunluluklar, kurallar getirirse ne tepki veririm emin değilim. Ben zaten bunlardan kaçmışken su getir dese bile batar bana sanırım. Benim de psikolojik olarak yeni bir ilişkiye hazır olmam lazım. Ama yalnız ölmek elbette istemiyorum. Belki bir gün... Ama şimdi hazır değilim.” ‘3. seçeneği ben buldum’ A“ nne hep susmalı ve toparlayıcı olmalı diyorlar, yıllarca yediğim dayağı da çocuklarımın çektiklerini de sineye çektim. Ama öyle bir nokta geliyor ki artık kendi canın ve çocuklarının canı tehlikeye giriyor. Burada susmak yapılacak bir şey değil. Ailemi aradım ya buraya gelirsin ya kocanın yanında kalırsın dediler. Oraya gitsem bin türlü mahalle baskısı yiyeceğim belki de istemediğim biriyle yeniden evlendirileceğim. Çocuklarım da ben de yine perişan olacağız. Burada kalsam ölme riskim var. Eğitimim yeterli değil... Ama bir an geliyor işte, cesaretini topluyorsun. İki seçenek yok bu hayatta, üçüncü seçeneği de ben buldum, buradan gideceğim diyorsun. Günde iki işte çalışıyorum, oğlumu üniversiteye hazırlıyorum. O da bazen kafede çalışıp bana destek oluyor. Kendi evimizde, kendi dünyamızda yaşıyoruz. Hiç pişman olmadım aldığım karardan. Dün geceden kalma bulaşıklar var tezgâhta şu anda... Umurumda bile değil, bu kalan bulaşıklar yüzünden beni dövecek kimse yok evde. Oğlum yaşadıklarımız yüzünden sedef hastası oldu, boşandıktan sonra tedaviye başladık, şimdi daha iyi... Aldığım kararla gurur duyuyorum, tek korkum gelecek, benden başka oğluma sahip çıkacak kimse yok, bunu da çözdüğümde artık yıkılmaz olacağım.” OTOBÜSTEKİLER 3 Hep bu soruyla karşılaşıyorum Kadınları yazıyorum çünkü Polisiye romanlarımda neden en çok kadınları anlattığım sıklıkla sorulur. Bu bilinçli bir yazarlık tercihi mi yoksa öyle mi geliyor öyküler? Üstelik çoğunlukla erkek yazarların, erkek kahramanların, erkek meselelerinin türü olarak bilinen polisiyede kalem oynatmak ÇUVALDIZ ELÇİN POYRAZLAR elcpoy@gmail.com diyerek hızla çarpardı, anımsıyorum. Kadın yazarları okumak bende beklendik olmayanı, sıra dışılığı, taze bir dili ve bir çeşit başkaldırının uyanışını başlattı. Sadece yazar olmak değil, kadın yazar olmak ne demekti? Bunun için bir alan var mıydı? Ayrıca olmalı mıydı? zor değil mi kadın bir yazar için? Bazen bu soruların perde arkasında doğal olan (bir erkeğin yazması) ile doğal olmayan (bir kadının yazması) arasındaki çekişmenin kafalarda gizli gizli yaşadığı izlenimine kapılıyorum. “İkinci cins” olarak benimsenen kadının ikincil işlerle uğraşması, “birinci cinse” destek hizmetinde kusur etmemesi, biraz geride, bazen görünmez olarak var olması beklentisi hiç yok olmuyor. BITMEYEN KAVGA Bugün suç edebiyatında daha çok kadın yazar, kadın karakterlerine hayat veriyor. Geleneksel olarak kurban, mağdur, edilgen, pasif, “makul dişi” olan, kurguda hayatının iplerini eline alarak vahşet nesneliğine sıkışan “kaderini” artık değiştiriyor. Aynı gerçek hayatta olduğu gibi. Kadınlar karmaşık, çok katmanlı, sıradışı ve güçlü varlıklar. Doğa onları fiziksel ve manevi olarak daha dirençli yaratmış. ErkekTOLSTOY’UN EŞI lerin yaptığı yasalar, dini ve siyaKadınlar erkeklerin ev işlerini yaptıkları, çocuklarına baktıkları, sosyal ilişkilerini, si sistemlerin ilk hedefi o direnci yok edebilmek, kadını “evcilleştirmek” olagelmiş. giysilerini, yemekleriO kavga binlerni, gündelik işlerini, Kitapçılarda ce yıldır hiç sönkısaca hayatlarını düzene soktuklakarşıma çıkan meden sürüyor. Başkalarırı için erkek yakadın yazarlar ve kadın nın kadınların zarlar yazmayı başarabildi. Tolstoy’un kahramanları, bende neşeli bir şaşkınlığa sebep “yerini” belirleme arzusu hiç hız kayeteğinde yaolur, kitabı elime aldığımda betmedi. rım düzine çocuk, elinde çorba kepçesiyle Sakalbim “bir kadın yazar” diyerek hızla çarpardı, Ben inatla kadınları yazıyorum, çünkü vaş ve Barış’ı yazanımsıyorum. kadınların geride, madığını pekâlâ bilisessiz ve görünmez yoruz. Üstelik eşi Sopkılınmasına karşıyım. hia, Tolstoy’un hem editöGüzellik, aşk, zarafet, rü ve sekreteri olarak çalıştı hem de büyük yazarın finans işlerini yürüttü. dostluk, dayanışma ve yoldaşlığın en iyi kadınlar tarafından yaratıldığına inanıyorum. NEŞELI ŞAŞKINLIĞIM Yani bir erkeğin büyük yazar olması, yanındaki kadının “büyük” işHep direnen, dik başlı, bir türlü “evcilleşmeyen” isyankâr kızlar ve onların hayalleri için yazıyorum. ler yapmamasına bağlı. O yazarın düşünmesi, üretmesi, yazması için alan ve zaman yaratan yine kadınlar. Roman geleneğinde yüzlerce yıldır erkeklerin, erkekleri ve erkeklik meselelerini anlatmasının değerini azımsamıyorum. Ben de çoğunlukla erkek yazarların eserlerini okuya okuya edebiyatçı olmayı istedim. Ama kitapçılarda karşıma çıkan kadın yazarlar ve kadın kahONLARLA HAYAT GÜZEL Romantik, idealist oldukları ve imkânsızın peşine düşebildikleri için kadınları yazıyorum. Her şeye ve herkese rağmen hayat vermeye devam ettikleri ve umudun ateşini kaybetmedikleri için yazıyorum. Kadın olmaktan onur duyduğum, kadınlığı ve kadınları sevdiğim için... ramanları, bende neşeli bir şaşkın Ve onlarla hem hayat hem de lığa sebep olur, kitabı elime aldı edebiyat muhteşem olduğu için ğımda kalbim “bir kadın yazar” kadınları yazıyorum. Kemal Urgenç 18 NİSAN 2021 SAYI: 1623 pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ALEV COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni AYKUT KÜÇÜKKAYA Sorumlu Müdür OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA n Yayın Koordinatörü HILAL KÖSE ÖZTÜRK n Görsel Yönetmen MÜNEVVER OSKAY n Editör DENIZ ÜLKÜTEKIN n Sayfa Tasarım EMİNE BİLGET n Reklam Genel Koordinatörü ESRA BOZOK Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 eposta: reklam@cumhuriyet.com.tr Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın