Katalog

6 27 ARALIK 2020 Londra’da kan da dökülmüştü Noel yüzünden cumhuriyet ilan edilmişti Şu Covid19’un mutasyona uğramış yeni türünün yol açtığı panik nedeniyle İngiltere’de Noel kutlamalarına yasak getirilmesi, “tarih tekrardan ibabaşka zaman) patlak veren İngiliz iç savaşı sırasında diğer güçler karşısında başarı kazanan parlamento 1647’de Noel ile Paskalya kutlamalarını yasakladı sonuçta. Cromwell suçlanır sıklıkrettir” dedirtiyor insana. Bana dedirt la ancak ilgisi yoktur. Sorumluluk tati en azından. Bayramdır, festivaldir, mamen parlamentoya aitti. ayindir, tüm bunların kaynağını meYasak sonrası kıyamet koptu tabii. rak edenlerdenim ben de. İnsanoğlu/ Kutlamalara bağlılık o kadar güçlüykızı ne tür ihtiyaçlardan yola çıkarak dü ki, kan döküldü. 1648’in mart ayınsokmuştur yaşamına, öğrenmek iste da Bury St Edmunds’da 40 kişi ölrim. Belki de “başlangıçlar” ilgimi çe dü. Ipswich, Norwich gibi bölgelerde kiyordur, kim bilir? Merak iyidir. de yaşandı benzeri ayaklanmalar. HeDolayısıyla, yasak gündeme geldiğin men hemen her bölgeye sıçrayan isde “bu İngilizler daha önce de Noel’i ya yanlar İngiltere’de İkinci Sivil Savaş’a saklamışlardı yahu” diye düştü aklıma. yol açtı. Noel hiç de öyle sadece basit bir dini ritüel ya da eğlence gerekçesi olarak de İLGİNÇ ADAM Cromwell ğerlendirilmemeli. Noel kutlamalarını, yani dini riCiddi toplumsal kargaşaların nedeni tüelleri savunanlar büyük yenilolmuştu bir aralar. Bu Noel yüzünden gilere uğradılar. Kral I. Charles hem İngiltere hem de İrlanda bir ara 1649’da asıldı. Bu savaşlar sonucu “cumhuriyet”e bile geçmişti, düşünün artık. Tarihçi Bruce Daniels’in Noel’in “Avrupa Reformu’nun ideolojik dini saİngiltere’de de İrlanda’da cumhuriyet yönetimleri ilan edildi. Kısa da sürse şu Cromwell nasıl bavaşında özel bir yere sahip olduğunu” şardı o cumhuriyet işini diye hep meyazması boşuna değil yani. rak ederim. Dünya kadar araştırma, kiOrtaçağdan beri, 25 Aralık, özel kilise törenleriyle, ayinletap var tabii, hepsini okuyabilsem anlarım kuşkusuz ama yiriyle kutlanan kutsal bir gündü. 5 Ocak’a kadar ne de “Nasıl başardı” sorusunun kolay bir yanıBİ DÜNYA İNSAN da şenlikler sürer giderdi. Uzun bir tatil dönemiydi bu aslında. İngiltere’ye tı olacağını sanmıyorum. Çok ilginç bir adammış gerçekten. geldiğim ilk yıllarda 25 Aralık’tan ocak ayının Parlamentonun İkinci İç Savaş’taki zaferinden neredeyse ortalarına kadar iş yerleri kapalı olurdu. Şimdi o kadar uzun süre kapalı kalmıyor hiçMUSTAFA K. ERDEMOL sonra, Noel lehine protestolar, isyanlar kesildi. Ama gizli gizli de olsa kutlamalar hep sürdü. bir işyeri, malum, ekonomi kötü... Noel, 1600’lü yıllarda bol içkili, bol kumarlı eğlenceler eşliğinde kutlandığı için Puriten Hıristiyanlar buna hayli bozulNoel yüzünden hem İngiltere hem de Parlamento gücünü yitirdiğinde, II. Charles’ta 1660’ta iktidara geldiğinde durum farklılaştı. Kral, Noel karşıtı yasaları yürürlükten kaldırdı. Eski gelenekler yemuşlardı denir. Zaten bu ritüelin Roma paganlarından devşirme olduğunu da biliyorlar, buna da tahammül edemiyorlardı. Kutlanacaksa bir tür oruç tutularak, dualar edilerek İrlanda bir ara Cumhuriyet’e bile geçmişti, düşünün... niden canlandırıldı, Noel, daha ölçülü bir biçimde olsa da hem dini hem de sosyal bir olay olarak kutlanır oldu. Samuel Pepys’in günlüklerini bilirsiniz. Çok meşhurdur. kutlanmalıydı Noel bunlara göre. Dönemin kraNoel’in hem laik hem de dini olarak kutlandığılı I. Charles’ın kutlamaların son derece yoz olmanı anlarız yazdıklarından. Noel’de en az bir kez kisından herhangi bir rahatsızlığı yoktu belli ki. Nedeni malum; din kaynaklı liseye, aynı gün de işine gittiğini belirtir günlüklerinde, yani dini nedenlerbir isyana yol açmamak. O sıralar krallığa karşı bir parlale tatil yapmaz. Bu o demek. Sonuçta eski şatafatlı, Püritenleri kızdıracak tamento hareketi vardır İngiltere’de, başını Oliver Cromwell’in çektiği. Cromwell’i biliriz tabii. rafları törpülenerek yaşamaya devam etti Noel kutlamaları. Parlamento memlekete bir ara cumYASAKLAR KAN DÖKTÜ huriyet bile getirdi ama Noel’i yok etmeyi başaramadı. Bildiğim kada16. yüzyıl İngilteresi’nin önde gelen rıyla Quaker’ler ile Yehova Şahitledevlet adamlarından, askerlerindenri Noel’i, yozlaşmış buldukları içindi. Krallığı kaldırıp cumhuriyet rejikutlamıyorlar. Resmi bir tatile dönüşmine geçirmişti memleketi. Ne yaptıy mesi ise ABD kaynaklıdır. 1870’te, sa parlamento gücüyle yapmıştı tabii. Başkan Ulysses S. Grant’in kararıyAma yetkileri eline geçirince ölümüne la yasal bir tatil günü olmuştur Noel. kadar ülkeyi tek adam olarak yönetSonrasında İngiltere’de de tabii. miştir. Puritenler Cromwell’i çok sevMilletin ayağa kalkıp Boris diklerinden değil, krallığa karşı oluJohnson’u Noel kutlamalarını yasakşundan, Noel kutlamalarını da engel ladı diye devireceği yok elbette. İsterleyeceğini düşündüklerinden bir ara ler eminim ama kalkıp da kan dökedestek de verdiler. Zaten Papalık’la iyi cek hali yok kimsenin. Yani Boris yageçinemeyen İngiliz krallığına Puritıp kalkıp “modern zamanlar”da baştenlerin de bir sevgisizliği vardı. bakanlık yaptığına dua etsin. Uzun bir öyküdür, daha da uzamaMonarşiyi ilkellikten kurtarıp “çağsın şimdi, (nedenlerini yazmaya değer, daşlaştıran” Cromwell’e de tabii. Psikolog Nazım Serin’le narsisizim üzerine Affedemiyorsanız TUĞBA ÖZER Uzman psikolog Nazım Serin’le narsist biriyle ilişki yürütmenin zorluklarını konuştuk. Serin, “Narsist kişi her şeyin kendisiyle ilgili, kendisi hakkında olduğunu düşünür. Kendisi kural koyar, bazense sizin koyduğunuz kuralları hiçe sayar. Tek bir cümleyle özetleyecek olursak bu insanların hayata bakışının temelinde kendini dünyanın merkezinde görme hali yatıyor” diyor. Nazım Serin narsistsiniz! Psikolog Nazım Serin, “Bir narsisti sevmek kolaydır. Asla sıkıcı değildirler ve genellikle fiziksel olarak çekici, karizmatiktirler. Özel yetenekleri veya profesyonel başarıları, eğlenceli kişilikleri hoşa gider. Şikâyet ederseniz kırgın davranabilirler ama ne istediğinizi sorma zahmetine girmezler. İhtiyaçlarınızın, duygularınızın önemsiz olduğunu hissettirirler. Narsistlerle ilişkiler özellikle eş bağımlılar için zordur. Üzücü veya önemli bir şeyi paylaştığınızda partneriniz uygun tepkiler vermiyorsa empati eksikliğine işaret olabilir” diyor. u Narsist kime denir? Narsizm, herkeste var olan ve kişinin kendini önemseme derecesiyle ilişkili bir kişilik boyutudur. Fakat kimi insanlarda patolojik (hastalıklı) ve başkalarıyla ilişkilerde oldukça zarar verici bir tablo oluşabiliyor, yani narsist kişilik bozukluğu” söz konusu oluyor. Narsistik kişiler, kendini aşırı önemseyen, başkalarını yok sayan, empatiden yoksun ve bu nedenle de kişilerarası ilişkilerde ciddi sorunlar yaşayan bireylerdir. Çok sayıda araştırma, toplumların gittikçe daha fazla narsist insanlardan oluştuğunu ve “ben jenerasyonu” (me generation) yaratmaya başladığını öne sürüyor. KİM OLDUĞUMU BİLİYOR MUSUN? u Nasıl davranır narsistler? Durumların istediği şekilde ilerlenmesini ister. Size ve diğerlerine kıyasla görünüş, zekâ, başarı ya da başka herhangi bir konuda üstün olduğunu savunur ve sizi daha aşağı görür, “Sen benim kim olduğumu biliyor musun?” çıkışı klasik bir narsist cümlesidir. Başkasına söz hakkı tanımaz veyahut sözlerinizi keser. Monolog şeklinde yaptığı uzun konuşmalarda kendisini, bir uzmanmışçasına, “Herkesten daha iyi bilirim” konumuna sokar. En ufak detaylara bile takılır, küçük meselelerin içinde kaybolur... u Bir narsist nasıl bir âşıktır? Bir narsisti sevmek, ona âşık olmak kolaydır. Narsistler, eğlenceli insanlardır, fiziksel olarak çekici ve karizmatik görünmeye özen gösterirler, cinsel anlamda da karşı cinsi kendine çekerler. Zekalarıyla, aşırı özenli ve ışıltılı kişilikleri veya başarılarıyla diğerlerini kolaylıkla içine çekebilen güçlü bir “anafor” yaratırlar. İlişkinin başında cömert ve iyi bir dinleyici olarak görünürler. Baştan çıkaran manipülatif taktikleri arasında yağcılık, incelik ve flörtöz tavırlar vardır. Kısa vadede romantiktirler... u Evlenirlerse nasıl bir eş olurlar? Bir narsistin evlilikte en iyi anlaşabildiği kişilik tipi, “bağımlı kişilik” profilidir. Pasif ve yönlendirilmeye fazlasıyla yatkın olan bağımlı kişiler, sürekli yüceltilmeye ve yönlendirmeye eğilimli narsistlerin çoğunlukla arayıp da bulamadıkları partnerler olurlar. Narsistik yaklaşım, ilişkinin ilerleyen zamanlarında iyice zorlayıcı bir görünüme bürünür. Öyle ki, giderek daha baskın, gösterişçi, istediklerini yaptırmadığında öfkeli, değersizleştirici özelliklere sahip oldukları güçlü şekilde hissedilir. Partnerlerini duymazlıktan gelerek kendi bildiklerini yapmada tereddüt etmezler, seslerini yükseltebilir veya ortamı terk edebilirler. Onları ikna etmek ve uzlaşmak oldukça zordur. Bazen bilinçlice yalana ve manipülasyona başvururlar. Araştırmalara göre narsist eşlerin aldatma oranlarının daha yüksektir. u Onları memnun etmek mümkün müdür? Narsist kişilerin özelliklerinden birisi de affetme becerisi eksikliğidir. Günlük iletişimlerinde karşılaştıkları davranışlara agresif tepkiler vererek yüksek düzeyde çatışma yaratırlar. Yani narsist bireyler günlük hayattaki iletişimlerinde diğer insanlara nazaran daha olumsuz tepkiler vermektedir ve genelyanıtınız evetse u Büyüklenmeci duyguya sahip olmak u Sınırsız başarı, güç, zekâ, güzellik veya ideal sevgi fantezileriyle meşgul olmak u “Özel” olduğuna ve ancak özel veya üst düzey insanlar tarafından anlaşılabileceğine inanmak u Aşırı hayranlık beklemek u Hak sahibi olduğuna inanmak (Ayrıcalıklı muameleyi hak ettiğine dair makul olmayan beklentilere sahip olmak) u Kişilerarası ilişkilerde sömürücü olmak (amacı için insanları kullanmak) u Empatiden yoksun olmak (diğerlerinin duyguları ve gereksinimlerini kabullenme veya paylaşmada gönülsüzlük) u Diğerlerine haset duymak veya diğerlerinin ona haset duyduklarına inanmak u Kibirli, küstah davranış veya tutumlar sergilemek Mental Bozuklukların Tanısal El Kitabı olan DSM – V’ye göre bu belirtilerden en az beş tanesini sergileyen kişiler bu bozukluğa sahip kabul ediliyor. likle diğer insanları affetmezler. Bu nedenle onlarla kurduğumuz iletişimde kendilerine göre hata olan bir durum, memnun etme açısından bizi, onların gözünde kilometrelerce öteye atabilir. Narsisti ne kadar memnun etmeye çalışırsanız çalışın, ne kadar hediyeler alırsanız alın “Ben zaten bunu hak ediyorum”, “Ben çok daha iyisine layığım” tepkileriyle karşılaşmanız kaçınılmazdır. Takdir etmeyen yaklaşımı sizde tükenmişlik duygusuna yol açabilir. incinmiş hissediyorsanız dikkat! u İlişkideki “dur” uyarılarını inkâr etmek tehlikeli diyorsunuz. Nedir o uyarılar? Sevgililik döneminde kör noktalarımıza ve ilişkilerde sergilediğimiz zaaflarımıza karşı kendimizi uyanık tutmamız, “dur” uyarılarını fark etmemize yardımcı olabilir. Örneğin; eğer sohbetten kopuk, duyulmuyor veya tükenmiş hissediyorsanız geçiştirmeyin. Sizde sürekli hata buluyor, sizi aşağılıyor veya size nasıl davranmanız, giyinmeniz, bir şekilde değişmeniz vs. gerektiğini söyleyip duruyorsa ve giderek incinmelerle boğuşmaya başladıysanız göz ardı etmeyin. Bunlar “dur” uyarısıdır. Başlangıçta, onun başarılarını duymaktan, hikâyelerini dinlemekten hoşlanmış, eğlenceli şakalaşmalarına hayran kalmış olabilirsiniz. Bu aslında narsistlerin kendi gözlerinde ve bizim gözümüzde statülerini yükseltme şeklidir. Dikkat ederseniz bu konuşmaların tamamen onunla ilgili olduğunu fark edebilirsiniz. kimler riskli? İlişkiye çabuk bağlanan veya narsist bir ebeveyne sahip olan insanlar için “dur” işaretlerini fark etmek zor olabilir. Mutsuz olduğunuz halde bir narsisti seviyor olmanızın veya istemenize rağmen ayrılmakta zorlanmanızın görünenden daha karmaşık dinamikleri de olabilir. Bu durumlarda profesyonel destek almaktan kaçınmamanız yararınızadır.