Katalog

24 TEMMUZ 2011 / SAYI 1322 7 ATAOL BEHRAMOĞLU Medellin Şiir Demek... utbol F isi de konom e rbanı ike ku ş Ş Fotoğraf: VEDAT ARIK Şike soruşturmasında futbolun uğrayacağı maddi zarar konuşulurken endişe verici bir başka unsur da futbol ekonomisinde yaşanacak daralma. Futbol ekonomisi uzmanı Tuğrul Akşar yaşanacak olası gelişmeler ve futbolun uğrayacağı ekonomik zararın detaylı bir analizini yaptı. büyük spekülatif kârlar elde ediyor. Operasyonun başladığı 4 Temmuz’dan ike soruşturması milyonlarca taraftarı acaba kulüplerin kaderi ne bu yana borsada işlem gören dört kulübün piyasa değeri ciddi kayba olacak diye endişelendirirken futbol yöneticilerinin bir başka büyük uğradı. Operasyon öncesi dört kulübün borsa değeri 3.685.450 bin TL derdi de futbol ekonomisinin bu işten nasıl bir zarar göreceği. iken, bu değer 15 Temmuz günü itibarıyla yüzde 14,25 azalarak 3.160.312 Fenerbahçe taraftarlarının geçen hafta başlattığı kampanya Fenerium bin TL’ye geriledi. En büyük kaybı yüzde 25 ’e yaklaşan düşüşle mağazalarında satışları dört katına çıkarmıştı. Bunu taraftarın kulübe Fenerbahçe yaşadı. Fenerbahçe’yi yüzde 11.4’le Beşiktaş takip ederken, ekonomik desteği olarak görebiliriz ama futbol ekonomisi uzmanı Tuğrul şike soruşturmasında adı geçmeyen Galatasaray da düşüşten nasibini aldı Akşar uzun vadede işlerin hiç de parlak yürümeyeceğini söylüyor. Elbette ve 12 günlük süre içinde yüzde 7,36 oranında bir piyasa değeri kaybetti. ilk etapta yaşanacak maddi kayıp endişe verici ama Akşar'a göre asıl Süreçten şimdilik en kârlı Trabzonspor’un çıktığı görülüyor. önemli olan marka değerinde yaşanacak düşüşle yıllara yayılacak maddi Trabzonspor’un piyasa değeri 115 Temmuz arasında yüzde 7,97’lik bir kayıp. Yaşanan şike olayları ilerleyen günlerde Türk futbolunda ekonomik artış kaydetti. anlamda ne gibi tahribatlar yaratabilir? Sponsorlar Süper Lig ekonomisinin ne kadarlık bir kısmını oluşturuyor. Art arda çekilmeler yaşanırsa ligde ekonomik olarak ne Yaşanan olaylar şüphesiz Türk futbolunu parasal kadarlık bir kayıp yaşanır? ve sportif anlamda olumsuz etkileyecektir. Çünkü Fenerbahçe’nin Süper Lig’de yarattığı gelirler, toplam Bugün ülkemizde futbol pastası yaklaşık 585 milyon Avro’ya ulaşıyor gelirlerin yüzde 13’ü. Olası gelir kaybı futbol ve toplam gelirlerin 220 milyon TL’lik kısmı sponsorluk gelirlerinden ekonomisinin daralmasına neden olacaktır. Bunun oluşuyor. Bu da yaklaşık toplam gelirin yüzde 17’si demek. Benim tahmini tutarı ilk yıl için kulüpte yaklaşık 150 milyon tahminin ilk etapta, eğer şike suçu kesinleşir de federasyon küme TL’yi bulabilir. Ligde ise bu tutar diğer kulüplerin de düşürme cezası verirse toplam sponsorluk gelirlerinde yüzde 25'e yakın bir etkisiyle 170 milyon Avro’ya kadar çıkabilir. Avrupa’da daralma yaşanabileceği yönünde. Bir yazınızda şike ekonomisinden bahsettiniz. Nedir bu şike yaşanan iki önemli olayda şike nedeniyle liglerde ve DEN Z ekonomisi biraz açar mısınız? kulüplerde gelişmenin farklı boyutlarda yaşandığını ÜLKÜTEK N saptamış bulunuyoruz. Bu tür skandallar dev Futbol sağladığı dışsallıklar nedeniyle kendisi dışında birçok sektöre endüstriyel ekonomilerde, pasta büyük olduğu içinde ilave katma değerler yaratıyor. Yani futbolun yaşadığı gelir kayıpları şike daha çarpıcı sonuçlara yol açıyor. En önemlisi endüstriyel futbolun ekonomisinin gelirlerini oluşturuyor. Futbolun gerek parasal gelir kendisini yeniden üretim aracı olan reyting düşüyor ve o ligler güvenilirliğini kalemlerinde, gerekse marka değerlerinde negatif olarak ortaya çıkan zaman içinde yitirmeye başlıyor. Güvenilirlik düzeyinin düşmesi kalite ve parasal akımlar, futbol sektöründen daha farklı bir alana, yani şike rekabet sorununu da beraberinde getiriyor. Düşük rekabet, reytingin ekonomisine kaynak transferine yol açıyor. Bu da üretken alandan, yükselmesinin önünü kesiyor. Reyting yüksek olmadığında da spekülatif alana fon aktarımı anlamına geliyor. Üretken olmayan bir alana sponsorların o lige olan ilgisi az oluyor. Güvenilirlik düzeyinin yüksekliği, o kaynak transferi şike ekonomisinin temel gelir kalemlerini oluşturuyor. Bu ülke liginde gelirlerin artması için bir baz oluşturuyor. transfer sonucunda futbolun temel rekabet gücü Naklen yayın gelirleri pastası buna bağlı olarak düşerken, futbolun sırtından geçinen asalak bir büyüyebiliyor. Bu nedenle endüstriyel futbolda ekonominin de kanser gibi büyüdüğünü Kulüplerin taraftar gelirlerin artması ve pastanın büyümesi heyecanın en gözlemliyoruz. Teşvik, şike, rüşvet ve şiddet gibi mağazası gibi yan işletmeleri üst düzeyde tutulmasına bağlı. Şike davasının unsurlar şike ekonomisinin motorunu oluşturuyor. bu ekonomik küçülmeden Fenerbahçe aleyhine sonuçlanacak olması ve Şike ekonomisi ile futbol ekonomisi arasında nasıl etkilenebilir? kulübün olası küme düşürülmesi halinde Süper Lig aslında doğru orantılı bir gelişim söz konusu. Olaylar nedeniyle ekonomik anlamda etkilenecektir. Çünkü dört büyük Futbol parasallaştıkça, ticari gelirler artıyor. kulüplerin kulübün toplam futbol pastasından aldıkları pay Ticari gelirler arttıkça da, şikenin temel store’larında yüzde 38 civarında ve Fenerbahçe’nin payı %12'ye dinamiğini oluşturan faktörlerin futbola olan satışlar önemli ulaşıyor. ilgisi artmaya başlıyor. Nitekim futbola nüfuz ölçülerde Şike soruşturmasının başlamasıyla borsada etme aracı olarak karşımıza bahis ekonomisi düştü. Her ne işlem gören kulüplerin hisse senetleri nasıl etkilendi? çıkıyor. Futbolda parasallaşmanın boyutu, şike kadar taraftar Bu tür süreçlerde borsada işlem gören hisse ekonomisinin de boyutunu arttırıyor. Ancak bu son bir destek senetlerine çok büyük miktarda satış geliyor ve ikili arasında rekabet gücü bakımından ters vererek düşen kulüplerin piyasa değerlerinde önemli düşüşlere yol yönlü bir ilişki var. Şike ekonomisi geliştikçe satışları açıyor. Paniğe uğrayan küçük yatırımcının da bu futbolun izlenilirliği yani reytingi düşmeye durdurmaya sürece dahil olmasıyla taban olan hisse senetleri başlıyor. Bütün bunlar da futbolun rekabet çalışsa da, Tuğrul Akşar daha sonra yine gelen alışlarla yukarı taşınıyor. gücünün düşmesine ve uzun vadede ölümü her şey Nitekim Aziz Yıldırım’ın tutuklanmasıyla ilk üç günde anlamına geliyor. Futbolun parasal gelir kayıpları, kendi Fenerbahçe’nin hisse senetlerinde yaşanan kayıp 580 milyon Avro’ya ulaşan gelirlerde ilk etapta dinamiği ile hareket eder. Ben yüzde 35’e ulaşmıştı. Yine Juventus’un soruşturma yaklaşık 170 milyon Avro bir kayıp yaratabilecek toplam futbol pastası içinde başladığı tarihte hisse senedi kayıpları yüzde 75’e gibi görünüyor. Sonuçta şikenin parasal boyutta yaklaşık yüzde 12’lik payı ve kadar yükselmiş, soruşturma sonunda bu kayıp ekonomik olarak futbola verdiği zarar, marka 151 milyon TL’ye ulaşan ticari yüzde 52’ye gerilemişti. Şike ekonomisi borsada da değerine verdiği zararın yanında daha küçük gelirlerde yüzde 20 civarında boş durmuyor, yöneldiği kâr realiazasyonu ile çok kalacakmış gibi görünüyor. G bir daralma bekliyorum. G Medellin ( spanyolca Medecin gibi okunuyor) başkent Bogota’nın kuzey batısında 2,5 milyon nüfuslu bir Kolombiya kenti. Kolombiya derseniz (resmi adıyla Kolombiya Cumhuriyeti/ sp. Republica de Colombia), 1 milyon kilometrekareyi aşkın yüzölçümüne sahip, 2006 sayımına göre yaklaşık 42 milyonluk bu ülke Güney Amerika’nın kuzeybatısında yer alıyor. Coğrafi konumunun Vikipedia’da tanımı ise şöyle: Kuzeyinde Karayip Denizi, doğusunda Venezüella ve Brezilya, güneyinde Peru ve Ekvador, batısında ise Büyük Okyanus ve Panama ile çevrilidir... Güney Amerika’ya ayak basmadan önce, bu muazzam büyüklükteki anakarayı tek bir ülkeymiş gibi düşünme eğilimindeydim... Hatta orta Amerika’yı, örneğin Küba’yı filan da içererek... Öyle ya, hepsinde, Brezilya dışında, esas olarak spanyolca konuşuluyordu... Meğer gerçek hiç de benim düşündüğüm gibi değilmiş... Güney Amerika (ve kuşkusuz Orta Amerika) bir okyanus, bir umman... Her ülkesinin, her biri aynı dili konuşuyor da olsalar, ayrı tarihi, bambaşka özellikleri var... Bunu Kolombiya’yı birkaç günlük ziyaretimde, hem Kolombiyalılarla, hem de Medellin Şiir Festivali’ne başka Güney ve Orta Amerika ülkelerinden konuk şairlerle sohbetlerimizde kısa sürede anlayacaktım... Bir tek Kolombiya’yı tanımaya, anlamaya bile, birkaç gün değil ömür yetmez... Medellin Şiir Festivali dedim... Bunun nasıl bir şey olduğunu anlatmak için şöyle bir örnek vereyim... Bu yıl 29 Temmuz tarihlerinde 21’incisi gerçekleştirilen bu uluslararası şiir festivalinin hem açılış hem kapanış programlarının gerçekleştirildiği Carlos Vieco Açık Hava Tiyatrosu’nda, 34 bin kişilik bu muazzam amfiteatr’da, bir ara yanıma gelen sviçreli şair Raphael Urweider, üç bölümlük ve her biri tıklım tıklım dolu amfiteatr’ın bölümlerinden, sahnede bulunan biz şairlere göre soldakini eliyle işaret ederek Fransızca şöyle diyor: “Bunu anlıyorum...”. Sonra orta bölümü ve bize göre sağda kalan bölümü ayrı ayrı göstererek “Bunu da... Bunu da...” diye devam ediyor. Ve sonra eliyle amfitear’ın tümünü işaret ederek şaşkınlığını dile getiriyor: “Fakat bunu anlayamıyorum...” sviçreli şair yerden göğe kadar haklı... En az üç bin kişinin, ergeninden yaşlısına, kadınlı erkekli, pırıl pırıl, ışıl ışıl bir insan topluluğunun, açılışta beş saat, kapanışta daha da uzun süren bir şiir dinletisini, derin bir sessizlik içinde, sonra sadece alkışlarla değil, kimi kez çığlıklarla, övgü haykırışlarıyla duygularını belirterek izlemeleri kolay kolay inanılacak şey değil... Büyük kalabalıklar karşısında şiir okumuş ve okumakta olan ben bile, doğrusu böylesini beklemiyordum ve dünyanın herhangi bir başka şiir şöleninde Medellin’deki gibi bir şiir sevgisiyle karşılaşılabileceğini sanmıyorum. Sadece 2 ve 9 Temmuz günlerindeki açılışta ve kapanışta değil, aradaki günlerin her birinde, çeşitli salonlarda, açık ya da kapalı mekânlarda, inanılması kolay değil ama günde yaklaşık 25 kadar şiir okuma programları da, bu salon ya da mekânları tek bir koltuk ya da sandalye boş kalmaksızın dolduran, sayıları yüzleri aşkın izleyici tarafından ilgiyle izlendi... Gerçi bu dinletilerin kimileri başkent Bogota’da ve başka kentlerde de gerçekleştirildi. Fakat eksen hiç kuşkusuz Medellin ve bu kentte odaklanan Şiir Festivali’ydi. Bunun için “Medellin şiir demek” diyorum ve hem bu olağanüstü şiir şölenine hem Kolombiya’ya ilişkin duygu ve izlenimlerimi tek bir yazıya sığdıramamam... Önümüzdeki hafta devam etmek üzere... [email protected] www.ataolbehramoglu.com.tr FENERBAHÇE'N N OLASI KAYBI Kulübün ilk etapta 201011 performansından elde ettiği 65 milyon TL'lik gelir fiili zarara uğrayacak: Mahkemenin Fenerbahçe aleyhine sonuçlanması ve federasyonun küme düşürme cezası vermesi durumunda kulübün alternatif getirileri de dikkate alındığında bir sonraki sene zararı toplamda 100 milyonu aşıyor. Zarar 150 milyon TL. Sportif Performans Ödülü geri alınacak: Futbol Federasyonu’nun ligde başta şampiyonluk primi olmak üzere, mahkeme kararına göre belirlenecek maçlara ilişkin Sportif Performans Ödülü’nün geri alınacak olması kulübü maddi olarak olumsuz etkileyecektir. Halen iddia edilen sekiz maç dikkate alındığında 6 milyon TL’lik Sportif Performans Ödülü ve federasyonun şampiyon olan takımlara verdiği 15 milyon TL’lik ödül geri alınacak. Zarar: 21 milyon TL. Yayın geliri en az 55 milyon TL düşecek: Fenerbahçe’nin ligi ilk 5 içinde bitirmesi durumunda TARAFTAR MAĞAZALARI DA ETK LENECEK alacağı televizyon geliri en az 50 milyon TL olacakken, Bank Asya 1. Ligi’nde oynarsa bu miktar 1.5 milyon TL’ye düşecek. Zarar: 50 milyon TL. Devler Ligi gelirinden olunacak: Şampiyonlar Ligi’nden bu sezon gelecek en az 20 milyon Avro (yaklaşık 45 milyon TL) gelirden mahrum kalacak. Bunun yanı sıra Bank Asya’da oynaması nedeniyle bir sonraki sezon da Devler Ligi’ne gidemeyecek olan SarıLacivertlilerde zarar 2 katına çıkacak. Zarar: 90 milyon TL. Reklam gelirleri önemli oranda azalacak: Fenerbahçe’nin Süper Lig’den düşmesi halinde reklam verenlerin büyük bölümü bu reklamlarını geri çekebilir. Zarar: 25 milyon TL Yabancı futbolcular takımdan ayrılacak: 1. Lig’de 3 yabancı oynatabilecek olan Fenerbahçe tüm oyuncularını takımda tutabilir. Ancak gelirleri çok düşecek olan SarıLacivertliler için bu ücretler ekonomik anlamda bir yıkım olabilir. G C MY B C MY B