Katalog

R PAZAR 5 8/11/07 15:16 Page 1 PAZAR EKİ 5 CMYK 11 KASIM 2007 / SAYI 1129 5 Kadın gözüyle Mutluluk Mutluluk, Antalya dahil pek çok festivalde ödüllendirildikten sonra yeniden vizyona girdi. Film, namus cinayetlerini anlatıyor… Meryem’in masumiyetinin ölçüsü, diğer kadınlar, Meryem’in örtülü başına karşı, bikinili baştan çıkarıcı kadın... Bu bildik ölçü, Doğu’da da Batı’da da aynı, “Mutluluk”ta asıl görülmesi gereken de işte bu… “namus” abidesi bir kadın olarak çizilmesi söz konusu şartların başında geliyor. Tecavüz, amcanın “kötü karakteri” nedeniyle gerçekleşiyor, çünkü Meryem, adı üstünde, son derece saf, masum ve aynı derecede namuslu bir kız. Nerede nasıl davranacağını biliyor, bir erkeğin ona tecavüz etmesi için somut hiçbir neden yok! Ancak film tam da bu nedenle, “Meryem bu kadar mükemmel olmasaydı tecavüz onun yüzünden gerçekleşebilirdi” söyleminivarsayımını içinde barındırıyor. Örneğin bakkala sakız almaya gitti ya da İzmir’de alışveriş yaparken “cilveli” davrandı, pencereden baktı diye öldürülen kadınlar tecavüzü ya da öldürülmeyi hak etmiş oluyorlar, çünkü onlar Meryem kadar “edepli” örnek bir kadın olmayı başaramıyorlar. Meryem daima önüne bakıyor, erkekler tarafından kendisine söylenenlere karşı çıkmıyor, bir adım geride yürümeyi, amca oğlu ile evlenmeyi kabul ediyor. Tüm bu davranışlar onun saflığını kanıtlayan unsurlar oluyor. Film, teknede geçen bir sahnede Meryem’in “Meryemliğini” daha da gözümüze sokmak için Prof. İrfan’ın denizden çıkan kadın öğrencisini kullanıyor (bu kadar gereksiz, bu kadar cinsiyetçi bir sunum örneği bulmak zordur gerçekten). Genç kadın teknenin demirlediği bir yerde ansızın denizden tekneye çıkarak, farklı gerçekliklere sahip İrfan ve Cemal’i aynı anda etkilemeyi başarıyor. Cemal “kadın”dan korunmak için güverteden kaçarken İrfan ne yapacağını şaşırıyor. Öğrencisinin parti davetini nazikçe geri çeviriyor. Tabii görüntüde bikinili genç kadının bedenine yapılan yakın plan çekimler olduğunu belirtmeye gerek yok. Film kaba biçimde “Suç Meryem’de değil, erkeği baştan çıkaran bir kadın görmek istiyorsanız buyurun buna bakın” diyor. Meryem, sudan çıkan bu “yarı çıplak” genç kadın karşısında, örtülü ve toplu saçları, uzun eteğiyle, sürekli öne bakmasıyla, kaderine boyun eğmesiyle “masum” kalıyor. Film bize adeta namuslu ve namussuz kadının tanımını yapıyor. “Mutluluk” son olarak akraba evliliğini çözüm olarak sunmasıyla (Meryem amca oğlu ile evlenmeden bağımsız bir hayat yaşayamaz, evlenmesi gerekir) ve tecavüzcünün hukuk yoluyla değil, aile içinde cezalandırılmasını yani kişisel hukuku önermesiyle bu konudaki sorunlara sorun katıyor. Sonuç olarak film, ülkemizin en ağır sorunlarından birini ele almasına karşın namus cinayetlerini filmin “kötü adamı” olarak ortaya sürmektense romantik bir gişe filmi çekmenin aracısı olarak kullanıyor. Dahası erkekler kentin ve Batı’nın merkezinde bile olsalar, kadını görmek istedikleri yer anlaşılan pek değişmiyor! Gül Yaşartürk A slında uzun zamandır bekliyordum namus cinayetleri üzerine bir film izlemeyi, özellikle artık bir efsane halini alan Handan İpekçi’nin Saklı Yüzler filmini. Belki içinde yaşadığımız ve yabancılaştığımız için, belki de son derece ataerkil bir kültüre sahip olduğumuzdan hemen her gün işlenen bu cinayetler toplumumuzda şiddetli bir tepkiye yol açmadı bugüne dek. Oysa, İzmir Kısa Film Festivali’nde tanıştığımız Hintli kısa film yönetmenine grup halinde “Hadi kast sistemini soralım” diye zevzeklik yaparken hiç düşünmemiştik alacağımız yanıt karşısında susup kalacağımızı. Genç yönetmen bize “sizde namus cinayetleri ne âlemde” diye yapıştırmıştı yanıtı. Biz de derin bir sessizliğe gömülmüştük. Açıkçası kadınların acı, iç burkan çığlıklarının dünyanın “öbür ucuna” dek ulaştığını düşünmemiştim. Handan İpekçi yapım aşamasında karşılaştığı zorluklar ve maddi yetersizlikler nedeniyle filmini ancak önümüzdeki günlerde gösterime sokabilecek. Abdullah Oğuz’un “Mutluluk”u doğrudan yaramıza parmak basan ilk film olma niteliğine sahip, ancak ne yazık ki beraberinde görmezden gelinemeyecek kimi sorunlara da. Mutluluk, ahıra kapatılmış Meryem’in görüntüsü ile başlıyor. Erkeklerin yönettiği aile meclisinden çıkan intihar kararını Meryem’e ileten bir kadın; üvey anne. Meryem’i intihar etmekten alıkoyan ise üvey annesi ile göz göze gelmesi. Kadın kadına düşman, Meryem üvey anneyi mutlu etmektense verilen karara karşı duruyor. Benzer sahneler, Meryem köyden İstanbul’a “öldürülmek” üzere götürülürken de yaşanıyor, komşu kadınlar tecavüze uğradığını ve öldürüleceğini bilmelerine rağmen Meryem’le acımasızca dalga geçiyorlar: “İstanbul’a gidiyormuşsun Meryem!”. Düşman kadın, kötü kadın halkasının son zinciri ise Meryem ve amca oğlunun teknesinde çalıştıkları Prof. İrfan’ın hırs küpü, haşin karısı. Meryem özelinde kadınların (filmin afişinde de açıkça görüldüğü üzere) iki erkeğin arasında, geri planda, onların karar nesnesi olarak yer almaları ancak her şeye rağmen erkeklere saygı duymayı sürdürmeleri… Meryem üvey annesine inat intihar etmiyor, ama İstanbul’da onu ikinci kez intihara iten Cemal’e karşı koymuyor. Ölüm kararını alanlar erkekken kadınların kadınlara düşman olması ne yaman çelişki. Film her şeyden evvel dünyasını iyikötü çatışması üzerine kuruyor. Bir sorun olarak namus cinayeti iyi kötü çatışması içinde kaynayıp gidiyor. İyikötü kalıpları ile anlatılan bir hikâye, melodram türünden, genel anlamda konvansiyonel sinemadan uzaklaşmıyor. Namus cinayetleri koşulsuz şartsız “kötü” olarak yargılanacağına şartlar aranıyor, kıstaslar konuyor. Meryem karakterinin önüne bakan, bildiğimiz yerleşik ahlak standartları ve rol kalıpları çerçevesinde PAZARIN PENCERESİNDEN Stratejik ortak... Selçuk Erez F ahrettin Zeynep’e bayılıyor: Zeynep çok güzel bir kız ama bir hayli de pimpirikli. Arkadaşlarına tanıştırdığında “Kız arkadaşım!” derse çok kızıyor, “Beni elâleme böyle tanıtma... Ayıp!” diyor. “Girl friend’im!” Türkçe tükendi de “girl friend” mi olduk şimdi? Sonra ben “girl” denecek yaşta mıyım? “Kadın arkadaşım” ya da “Dostum” mu diyeyim? Oldu olacak “metresim” de bari.. ya da “yengen olur!” diye tanıt. Peki, “Ben, onun kapatmasıyım” desem? Soğukluk etme! “Manitam” ya da “aftos”um? Zırvalama; git Türkçe bir şey bul! “Sevgilim” arı Türkçedir... Bak, sırf bu yüzden aramız bozulacak! Lütfen başka bir formül geliştir! Zavallı çocuk, bu minval üzere bocaladığı ve bunalım geçirdiği günlerden birinde televizyonu zaplarken Başbakanı gördü: ABD gezisi konusunda konuşuyordu: Amerika Stratejik Ortağımızdır! Fahrettin bir anda ferahladı, kalbine sular serpildi, yüzü güldü: “Şu başbakanı ne kadar eleştirirlerse eleştirsinler, insan valla doğruları ondan öğreniyor!” deyiverdi. Sorun bitmişti, Fahrettin, bundan böyle Zeynep’i arkadaşlarına “Stratejik Ortağım!” diye tanıtacaktı.. O gece rahat uyudu, sabah “Zeynep’e müjdeyi vermeden şu stratejik ortaklığın anlamını araştırsam iyi olur!” diye düşündü. Yaptığı araştırma yararlı sonuçlar verdi: * ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, 21 Nisan 2005’te Moskova’da, kendisiyle söyleşen Ekho Radio Moskvy spikerine, “ABD ile Rusya, rakip değil stratejik ortaklardır!” demiş. * ABD Başkanı Ulusal Güvenlik Danışmanı Stephen Hadley, 23 Ekim 2005’te Bükreş’te Romanya’nın Cumhurbaşkanı’na: “ABD ve Romanya stratejik ortaklardır!” demiş. * ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Richard Boucher, 27 Şubat 2007’de Astana’da, Kazakistan Cumhurbaşkanına, “ABD ile Kazakistan’ın stratejik ortak oldukları hususunda fikir birliğine vardık!” demiş. * ABD’nin eski Dışişleri Bakanı Madeleine Albright, 23 Ağustos 2007’de Beijing’de Millet Meclisi Başkanı Wu Bangguo’ya, “ABD ve Çin Stratejik Ortak olmalılar!” demiş. Fahrettin, bütün bunları öğrenince, “Hadi be sen de!” dedi kendi kendine, “Meğerse herkes birbirinin stratejik ortağıymış! Ben, bu çapta bayıldığım bir kıza böyle müptezel bir sıfat yakıştırır mıyım hiç?” Stratejik ortaklığın ne olduğunu öğrendiği günden bu yana ağır depresyonda bulunan Fahrettin’e yardım etmeliyiz. Şimdi “Hepimiz Fahrettiniz!” demeli ve onu bu güç durumdan kurtaracak formüller düşünmeliyiz! [email protected]