Katalog

14 AĞUSTOS 2005 / SAYI 1012 Erkekler de sakız çiğner... D ünyada sakız en kolay ve çabuk genişleyen bir pazar. Türkiye'nin sakız piyasası geçen yı] 184 milyon dolara yaklaştı ve geçen yıla göre yüzde 12 büyiidü. Asıl tüketici önce kadınlardı, erkekler "feminen" görünme kaygısıyla sakızdan uzak duruyordıı. Ancak 199O'lı yıllarda genç erkekler de sakız çiğnemeye başlayınea bu ileri yaşlardaki erkekleri de tetkiledi. "Diş dostu" olarak gösterilen şekersiz sakızlara iki cins de rağbet gösterince şekerli sakız piyasası gerilemeye başladı. Bugün kampanyalar ve reklamlar, genç nüfusu sakız çiğneye yöneltiyor ve bu pazar daha da büyüyor. Sakızın elbette bir ilk üreticisi var, bu kişi Wrigley. 11 yaşındayken okulun girişindeki tabelaya pasta fırlattığı için okuldan atılan Philadelphiah William Wrigley 1891 yılında, 29 yaşındayken cebinde 32 dolarla Chicago'ya gitti. Sabun ve kabartma tozu satmayı tasarlıyordu. Meksika'nın Yucatan yarımadasından çıkan bir tür kauçuğun satış temsilciliğini üstlenen ve bir çiklet makinesinin patentini alan Thomas | Adams'la tanıştı. Adams bu maddeyle tıpkı Mayalar gibi çiğnemenin çok daha kârlı olacağını düşünmüştü. Wrigley de naneli çikletlerin sabun tozunun yanında armağan olarak verilmesinin işe yarayacağından emindi. Feci koşullar altında yaşayıp, onca tehlikeyi göze alarak ağaçlara tırmanıp kauçuk elde eden çiftçilerin üzerinden kurulan Wrigley imparatorluğu, pazarlama konusunda da ataktı: Çiklet sinirleri gevşetmeye, susuzluğu gidermeye, cinsel isteği körüklemeye birebirdi. Urününün tanıtımı için Times Meydanı'na ışıklı reklam panoları yerleştiren ilk firmaydı. Wrigley, Amerika'nın en varlıklı 10 kişisinden biri oldu. Wrigley'in dünyaya egemen oluşunun ardında bir bakıma savaş yatıyor. Savaş dönemiyle birlikte çiklet satışlarında da bir patlama yaşandı. Dahası, çiklet dış pazarlara da açılmış oldu ve çiklet çiğnemek giderek özgürlüğün ve pop kültürünün bir simgesi durumuna geldi. Şirketin başında bugün dördüncü kuşak William Wrigley Jr. bulunuyor ve etkinliğini 180 ülkede sürdürüyor. Ya sakızı yasaklayanlar... Singapur 1992'de kaldmmları ve metroyu kirlettiği gerekçesiyle sakız üretimini ve ithalini yasakladı. Ancak sigarayı bırakmak isteyenler için "Nicorette"yi üreten Pfizer bu yasağı deldi ve hükümet bu nikotin sakızının ithaline izin verdi. çikletlerin en sık gidilen barların çevresinde doruk noktaya ulaştığı görülür. Çünkü, çiklet çiğneyen kişi bara girmeden ağzındakini oracığa tükürmek zorunda kahr. Bu yüzden kente aşina olmayan yabancılar, tıpkı köpekbalığının yaraladığı avının yerini kan izlerini izleyerek bulması gibi, yerdeki çiklet lekelerinin yoğunluğuna bakıp oralara kolayhkla ulaşabilirler". Sokaklara atılan çiklet gerçeğiyle yıllarca barışık yaşadık. Gelgelelim, son zamanlarda istatistiklerin de etkisiyle çiklet, kimileri için tıpkı graffiti gibi bir simgeye dönüştü ve insanların giderek antisosyal davrandıklarının, toplumsal bağların her geçen gün daha da zayıfladığının bir göstergesi olarak algılanmaya başladı. Buna bağlı olarak, çiklete karşı başlatılan savaş, antisosyal davranışa karşı açılan savaşın yeni cephesi durumuna geldi. Ancak, antisosyal davranışın önüne geçilmesi sürecinde karşılaşılan sorunlardan biri de bir belanın kökü kazındığında bir başkasının körüklenmesi. Britanya'da sigara yasağı öylesine etkili oldu ki, sigara içenler umutsuzluğa kapılıp dört eüe çiklete sarıldılar. Sonuçta, dünyanın en önde gelen çiklet üreticilerinden Wrigley'in satışlarında yılın ilk üç ayında yüzde 17'lik bir artış meydana geldi. ÇİKLETE KARŞI EYLEM GRUBU Britanya'da Çiklete Karşı Eylem Grubu'nun öncülüğünü yapan Ben Bradshow çikletin bugün de özgürlüğün ve pop kültürünün simgesi olduğunu vurgularken şekersiz çikletin üretilmesiyle birlikte yedi milyon yeni çiklet çiğneyicisinin de kervana katıldığına dikkat çekiyor. Wrigley Britanya'nın iletiŞim müdürü Jo Hartop ise kimi ilaçların çiklet aracılığıyla hastaya aktarılması yönünde çalışmaların sürdürüldüğüne, bunun başarıya ulaşması durumunda pazarın daha da genişleycceğine parmak basıyor. Gelgelelim, asıl hedef çok daha kolay temizlenebilen çevredostu, ayrışabilen bir çikletin üretilmesi. Dünyanın en önde gelen polimer bilimcileri yıllardır bu soruna bir çözüm getirmek için kafa patlatıyorlar. Ancak çikleti çiklet yapan yapışkanhğı olduğundan bu soruna çözüm getirilmesi çok güç ve bu uğurda epey bir yatırım yapılmasına karşın henüz olumlu bir sonuç elde edilemedi. Hartop şirketin çiklettemizleme vergisine bile destek vermeye hazır olduğunu, ancak tüm verilerin bunun boş yere bir girişim olacağını ortaya koyduğunu dile getiriyor. Çiklet çiğneme konusunda kapsamlı bir araştırma yapan ve insanların nedcn çiklet çiğnedikleri ve bunları neden sokağa attıklarıyla ilgili 162 sayfalık bir rapor sunan Çiklete Karşı Eylem Grubu çiklet fırlatıcılannın beş gruba ayrıldığını behrterek bunun giderek yaygınlaşan toplumsal bir sorun olduğunda ısrarlı. Oxford tngiliz dili ve edebiyatı profesörü John Carey çikletlerini sokağa tükürenlerin toplumla olan bağlarını koparmış, sevgiden yoksun bir kitle olduğunu ve bu durumdan yozlaşan eğitim sısteminin, kısmen de gelir dağıhmındaki eşitsizliğin sorumlu tutulması gerektiğini öne sürüyor. Çiğnenmiş sakızların sokağa tükürülmesi gerçekten de toplumsal eşitsizliklerden kaynaklanan bir olgu olabilir mi? Gerçekte ahşap oyma sanatçısı olan Ben Wilson geçen yılın büyük bir bölümünü kaldırımların üzerindeki çiklet lekelerinin üzerini kılı kırk yaran minyatürlerle süsleyerek geçirdi. 41 yaşındaki sanatçı buna entelektüel bir boyut kazandırılmasından pek hoşlanmasa da, yaptığı gerçekte bir tür siyasal eylem. "Bir bakıma insanların düşüncesizce yaptıkları bir şeye olumlu bir boyut getirmeye çalıştım. Ustelik bu yaptığırc teknik açıdan suç kapsamında bir eylem de değildi, çünkü kaldırımı değil onun üstündeki lekeleri boyadım," diyen Wilson, çikletlerini sokağa fırlatanlar konusunda Jim Carey'den çok daha tarklı bir yaklaşım sergiliyor. Kim bilir, belki de bu girişimi sayesinde kaldırımlardaki çiklet lekeleri günün birinde başımıza bela olmak yerine, gönlümüzü şenlendiren rengârenk, capcanlı bir ortama dönüşebilir. • The Observer'dar çeviren: RlTA URGAN ne ama yere atma Ingiltere yere atılan 3 5 milyar sakızla baş etmeye uğraşıyor. Singapur aynı nedenle 12 yıl boyunca sakız üretimi ve I Ç ithalini yasakladı. Sakızı yere atanlara konan tanı: Antisosyal. Türkiye ise henüz konuyu gündemine almadı... ikletle ilgili gerçeklerle yüz yüze geldiğinizde şaşırmanız işten değil. Örneğin sadece Britanya'da 28 milyon kişi düzenli olarak çiklet çiğniyor ve yılda yaklaşık bir milyar paket çiklet satılıyor. Kimi hesaplamalara göre, Britanya sokaklarına belli bir anda atılan çiğnenmiş çikletlerin sayısı 3.5 milyar.Araştırmalar gösteriyor ki, kentlerdeki kaldırımların yüzde 92'sine bir zamanlar çiklet yapışmış. 2003 yılında yarım milyon kişi de kaldırımlara atılan ya da ayakkabı ve saçlara yapışan çikletlerle ilgili olarak yerel yönetimlere şikâyette bulunmuş. Her bir çikletin temizlenmesinin devlete maliyeti ise 10 peni. Insanlar kezlerce aşındırdıkları kaldırımların üzerlerindeki siyaha çalan gri yuvarlak beneklerin gerçekte yamyassı olmuş çiklet atıkları olduğunun ayırdına bile varmıyorlar. Ancak Auschwitz'ten sağ çıkabilen ünlü yazar ve kimyager Primo Levi kaldınmlarla ilgilenmiş olmalı ki, intihar etmesinden kısa bir süre önce yayımlanan bir köşe yazısında, " Adhaesit pavimento anima mea" yani "Ruhum kaldırıma yapışık," diyordu. GRAFFİTİ DEĞlL SAKIZ Sokakları avucunun içi gibi öğrenen Levi ekliyordu: "Çiklet her yerde karşınıza çıkabilir. Ancak daha yakından gözlendiğinde yere atılan çiğnenmiş VESTEL'DE AXESS ILE VEYA PESINATSIZ www.vestel.com.tr UCRFTWDANI$MAMlRKF7ı VESTEL o 8 0 0 219 oi 12 teknolojimn turkçesı Ağustos ayı boyunca Vestel'de Axess'e özel peşin fiyatına tam 12 taksit ve peşinatsız 23 ay vade fırsatı sizi bekliyor. ÇUnkü Axess kazandırır. Axess'i olan kazanır. 444 25 25 www.axess.com.tr AKBANK \