Katalog

14 GEZİ KOSTARİKA: Pura vida yani her şey yolunda Kostarika, Orta Amerika'nın ordusu Atlas Okyanus Honduras Nlkaragua (£\ Kosta Rika Büyuk Okyanus Panama olmayan, polisi sürekli gülen, hatta güldüren ülkesi. Doğası, her an patlayacakmış hissi veren volkanları, rengârenk evleri, otobüsleri, taa 1980'de kurulmuş Barış Üniversitesi'yle hayallerinizi besliyor... Ha, bir de adres meselesi var ki, başlı başına eğlence... Mine Türkili S onuna kadar açılmış cıvıl cıvıl, hareketli bir Latin Amerika müziği, uzaklarda, çok uzaklarda olduğumu hemen hissettiriyor. Kostarika'nın başkenti San Jose'deyim. Bir taksinin içinde, teypteki müzik eşliğinde hıç bilmediğim bir kentte, ara sokaklardagidipgeliyoruz. Müziğin sesi, bir müddet sonra, sinir bozucu olmaya başlıyor. Taksi şoförü, "Problema, problema, arkadaşın yolukötü tarif etmiş" diye söyleniyor. Arkadaşımın evini bir bulabilsek diye elimdekiadresebirdahabakıyorum. Kiliseden 200 metre ileride, papaya renkli ev. Adres bu. Kostarika'da, ilk güniim oldukça maceralı başladı. Saatlerce aradık, papaya renldi evi. Sonradan öğrendim. Kostarika'da adresler, sokak ve numara ile belirlenmiyor. Sadece tarif usıılü. Ben debu ülkenin en çok adreslerini sevdim. Kaldığım papaya renkli ev dışında, Ispanyolca kursunun adresi de aynen şöyle; Subaru'nun ikı yüz metre güneyınde. ()lurya, Subarukapanırbırgün. O zaman adres değişiyor ve eski Subaru'nun 200 metre güneyinde oluyor. Cadde, sokak, numara olmayınca, evler de kolay bulunsun diye, yeşile, kırmızıya, sanya, ola bilecek en dikkat çekici renklere boyanmış. O zaman, ben de Kostarika'yı onlann yöntemiyle tarif edeyim. Nikaragua'nın güneyinde, Panama'nın kuzeyinde yeşil renkli birülke. Kostarikalılarkendilerine "Ticos" diyorlar. îspanyolcada "tito" olan küçültme eki, Kostarika îspanyolcasında " tico" oluyor. Yani ticos, 50 bin 700 kilometrekarelik yüzölçümüyle, küçük bir ülkenin insanları. POZ VEREN POLÎSLER... Barış içinde yaşayan bir ulke Kostarika. Orta Amerika'nın îsviçresıolarak tanımlanıyor. 1948'den beri ordusu yok. Eski Devlet Başkanı Oscar Arias, 1987 yılında NobelBanşÖdulüaldı. 197882 yıllarında devlet başkanı olan Rodrigo Carazo tarafından da 1980'de "Barış Üniversitesi" kuruldu. Bisikletleriyle dolaşan polisler ise Kostarika'nın banş ülkesi olduğunun bir kanıtı. Karakolların görüntüsü oldukça sıcak, samimi. Hatta bir karakolun önünden geçerken izin ısteyerek fotoğraf çekmekistedığimde, ısrarla "Beni de çek , beni de çek"diyenpolisin,oradanhergeçişimde "foto,foto"diyebağırışınadünyanınhiçbir ülkesinde rastlayacağımı sanmıyorum. Ancak, tel örgülerin, güvenliğin fazlasıyla bulunduğu evler de, hırsızlık suçunun yaygın olduğunun bir göstergesi. JURASSICPARK Tropikal iklimin hâkim olduğu Kostarika, adrenalin tutkunları için ideal. Aklınıza gelebilecek tüm heyecan verici sporlan • Tipik bir Kostarika kahvaltısı yapın. Güne, fasulye ve baharatlarla karıştırılan bir pilav olan "gallo pinto" ve Kostarika kahvesi ile başlayın. • Kent içinde taksiler oldukça ekonomik. Ayrıca şehirlerarası ulaşım için otobüsleri tercih edin. Eğlenceli. • Vize istenmiyor. • Poas Volkanı'nı görmek için çok erken saatlerde gidin. • Mart ve nisan en sıcak aylar. Yağışların olmadığı aralık sonu ile nisan sonu arası ideal zaman. • San Jose'de Türklere ait iki yer var. Biri Aya Sofya isimli Türk restoranı, diğeri de Istambul isimli bir finn. ğı ülkenin doğal zenginliğinin en güzel kanıtı, Steven Spielberg'un Jurassic Park filminin çekiminin, tamamen koruma altında olan Kostarika'nın Coco adasında yapılmış olması. Çok sık rastlanan, rengârenk ve havada durabilen tek kuş cinsi olan "hummingbird helikopterkuşlan" ıse Kostarika'nın ev sahıpleri. ATEŞKEMERİ... Onlar, Kostarika'nın isyanı, patlamaları, tutkulan, ülkeye yerleşen deyimle, "ateş kemerleri". 10 volkan içinde en ilginçolanları,2705 metre yuksekliğindeve bir kilometre çapındaki geniş kraterinden sürekli dumanlar çıkan Poas ve 3 bin yıllık bir sessizlikten sonra, 1968 yılında patlayarak bir köyü baştan başa harap eden Arenal volkanları. Doğanın vahşi güzelliği ile kent o kadar içiçeki, başkent San Jose'den, arabayla bir saatlik bir yolculuktan sonra, her zaman dumanlar içindeki Poas Volkanı'nı görmek mümkün. Kent yaşamı ise bir başka güzellik. Tropikal meyvelerin renklerine, çeşitliliğine, sokak satıcılarının bağırış, çağırış sesleri ekleniyor. Meyvelerin renkleri adeta bir tablo. Mango, papaya, guanabana.guayaba, pejibaye bu meyvelerden sadece birkaçı. Bu renkliliği kentin her yerindegörebilirsiniz. OyJeki, rengârenk olan, sadece evler değil, otobüsler de değişik desenlerlesüslenmiş. Bu renk cümbüşüne, insanların coşkusu da katılmış. Akşamüzeri, meydanda hafif bir müzik eşliğinde dans edenler de ülkenin tipik görüntüsüne dahil. Yaşam onların deyimiyle "pura vida" yani "herşey yolunda". • San Jose Meydanı akşam üzerleri dans ve müziği açılıyor... Kostarika renk ve neşenin ülkesi... Fotoğraf: Mine Türkili yapmak mümkün. Sörf, dalma, deniz kayağı, at binmegibi bilinen sporlar dışında sky walk ve sky trek ile heyecanın doruğunda, müthiş bir doğanın ve uçsuz bucaksızhğın içinde, bir çelik halatın üzerin de, ellerinizle tutunarak yol ahyorsunuz. Sizi mutlu kılan, belki de o an doğanın karşısındakigüçsüzlüğünüz... Eğer sakin sakin yol almak istiyorsanız, yeşilin tüm tonlannın hâkim olduğu tropikal ormanlarda uzun yürüyüşler yapabilirsiniz. 850 çeşit kuş, 1500 farklı ağaç, 350 bin böcek, örümcek, 6500 tür kelebek cinsi, 220 tür yılan, 209 çeşit maymunun yaşadı HAYVANLAR Ağız vedişsağlığı... Aylin Tunç* E vcillerde ağız, diş ve dil birçok işleve sahıptir. Gıdaların alınması, tutma, terleme, temizlik, duyguların ifade edilmesi, hatta savunma aracıdırlar. Köpeklerde toplam 42, kedilerde 30 kahcı diş var ve hayvanların yaşlarının tayininde de dişlerden faydalanılıyor. Bu çok işleve sahip organ, sindirim sisteminin de ilk noktası. Bu nedenle de hıjyeni ve sağlığı daha da önem kazanıyor. Üstelik ağız ve dişler bazı hastalıkların kendini ilk gösterdiği yer. Ağız içinden gelen kötü koku diş taşlarının ve diş eti enfeksiyonunun habercisi. Bebek kedilerde rastlanan koku ve kızarık diş etleri viral hastalıkların göstergesi. Yoğun iç parazite sahip bebeklerde ve sindirim bozukluğu yaşayanlarda, böbrek hastalarında yine kötü ağız kokusu olur. Diş taşlarından korunmada kuru gıdalar ve diş biskivüleri kullanılmalı. Hayvanlar üçgen yapıda dişlere sahip olduğundan çiğnemenin etkisi ile mekanik temizleme sağlanır. Önlem ahnmadığında ileriki yaşlarda dişlerin dökülmesine neden olur. Uzun tedavi gerektiren bakteri plakları, alveolar cepler, diş eti çekilmeleri meydana gelir. Kedilerde iyileşmeyen diş eti hastalıklarında viral sebepler aranmak. Kediler kendilerini dilleri ile temizler, bu işlem sırasında üzerlerine bulaşan çeşitli maddeleri de yalar ve dilde yaralar oluşabilir. Belirtisi ağızdan sürekli gelen tükürük salgısıdır. Bu nedenle evde ve işyerlerinde kullanılan temizHk maddelerine, bitki ilaçlarına, çeşitli kimyasallara dikkat edilmelidir. 1leri yaşlarda, tedavi edilmeyen diş çürükleri ve tartarlar sistemik hastalıklara zemin hazırlar. Diş çürükleri amalgam ve lazer dolgularla tedavi edilmeli ya da çekilmeli. Kırılan dişlerin onarımları ve kanal tedavileri yapılmalı Korunmak için ağız içi, dişler dönem dönem kontrol edilmeli, çiğnemeyi sağlayan oyuncaklar ve gıdalar, ağız içi antiseptikleri (clorhexidine içeren), fırçalar kullanılmalıdır. • ÇİÇEKLER VE BAKIMI Vapurdumanı'nın renkleri Berrin Sirel* Familya: Compositae Latince Adı: Ageratum Türkçe Adı: Vapurdumanı Orta Amerika ve Kuzey Amerika'nın güneydoğu bölgesinde doğal olarak yetişen Ageratum 'ları balkonunuzda basık ve geniş saksılar içinde veya bahçenizde yetiştirebilirsiniz. Mavi, beyaz, pembe renklerde olan vapurdumanı mayıs ayından ilk donlara kadar çiçekli kahr. Bunun için bitkinizi az fakat düzenli sulamanız gerekiyor. Ayrıca uzun süre çiçekli kalabilmeleri için solan çiçekleri kopartmalısınız. Eğer vapurdumanlarını bahçenizde kullanacaksanız ve bahçeniz küçük ise parteler oluşturabilirsiniz. Bahçeniz büyük ise diğer bitkilerinizle karışık olarak kullanabilirsiniz. Karışık kullanımda kontrast oluşturan renkteki çiçekleri tercih ederseniz bahçenizde daha hoş bir etki yaratabilirsiniz Çiçekçilerden bu yıl fide olarak i7 bitkinİ7İn tohıımlarrnı Kedive köpeklerinizin ağız, diş ve dil sağlığını göz ardı etmeyin... toplarsanız önümüzdeki yıl mart ayında tohumları çimlendirerek kendi bitkinizi \ elde edebilirsiniz. Çimlendirme ortamı '' için 1 kısım kum, 1 kısım torf karışımı kullanmalısınız. Fideleri istediğiniz alanda 1520 cm. aralıklarla dikebilirsiniz. Balkonunuzun ya da bahçenizin güneş alan kesimlerinde 1 kısım tınlı toprak, 1 kısım kum, 2 kısım torf karışımında iyi gelişme gösterir. Harcınıza çok az miktarda potasyum oranı yüksek, azot oranı düşük kompoze gübre verirseniz daha az yapraklı daha çok çiçekli bitkiler" elrıe frler*:ini7 A