Katalog

8 KAPAK 29ŞUBAT2004/SAYI936 VİETNAM. Vietnam'da bir turist olarak ilk dikkat etmeniz gereken motosikletler. Her köşeden çıkan motosikletler üzerinize üzerinize geliyor. Ülkede bir evi, bir arabası olan zengin sayılıyor. Turizm ekonominin bel kemiği, ama petrol ihraç ettiğini de unutmamalı. Sineması ise pek çok ülkeyle boy ölçüşüyor. Işık Alamur 1 Sayfanın devamı Bugün bu tüneller Vietkong kıyafetlı rehberlerin gezdirdiği müzelere dönuştürülmüş. Giriş adambaşı5 dolar... MOTOSİKLETLİBAŞKENT Hanoi, Vietnam'ın bugünkü başkenti. Üç buçuk milyon nüfusu var ve hemen hemen hepsi motosiklete biniyor. Böylesine bir motosiklet cangılını düşlemek bile olanaksız, görmek gerek. Her köşeden, hatta her delikten çıkan onlarca motosiklet üzerinize geliyor. Japonlar bu alanda galip gelmişlervetümulaşımaraçlarıpiyasasını ele geçirmişler. Hatta daha da ileri gidip belli saatlerde şehir merkezlerine bisiklet sokulmasını yasaklatmayı başarmışlar. Ama motosiklet serbest... Arada bırkaç otomobil de göze çarpıyor elbette. Motosiklet dehşeti şehırlerle sınırlı değil Vietnam'da. En ücra köy yollannda bile vızır vızırlar. Şehirlerarası yollarda karşıdan karşıya geçmek gerçekten sorun oluyor. Hafta sonu gezmesine çıkmış dörtbeş kişilik bir aile tek bir motosikletle rahathkla seyahat edebiliyor. Hatta domuzlarını da yanjarına almayı ihmal etmiyorlar. Vietnamlılar geleneklerine son derece bağhlar ve aileen önemli unsur. Baba aile reisi ve çocuklar üzerinde mutlak hakim, ama anne de diğer konularda söz sahibi. Herkes çalışıyor ve gelir anneye teslım ediliyor. Yaşadıklarımekânlargeneldeinceuzun penceresiz tek bir oda. Yemek kapı ağzında yeniyor. Belki de bu nedenle hep dışandayaşıyorlar. Bir evi bir arabası olan kişi çok zengin sayılıyor. Çok yoksulluk ve sefalet göze çarpmıyor. Herkes ama herkes parakazanmaya çalışıyor ancak dilencilik hiçyok. Kadın erkek çoğu alanda eşit ama kırsal kesimde bütün dünyada olduğu gibi kadının yükü biraz daha fazla. Kırsalda flörte pek sıcak bakılmıyor. Büyük şehirlerde ise her şey serbest, ama mutlaka babanın onayı gerekiyor! Ülkede çok önem verilen bir diğer unsur da eğitim. Okur yazar oranı yıizde 94 ve 10 yıllık zorunlu eğitim var. Bu sureden sonra ise hemen hemen herkes y a meslek okullarına ya da ekonomik durumu müsaitse üniversiteye gidiyor. Yurt dışında eğitim alanların sayısı hiç de azımsanmayacakbirrakam. TAM KOK MAĞARALARI... Turizme büyük önem veriyorlar ve dünyaca ünlü otel zincirlerinın şubeleri olan çok güzelotelleryapılmış. 2001 yılında ikı buçuk milyon turist gelmiş. Çoğunluk îngilizce ya da Fransızca biliyor. Vietnam doğal güzellikler açısından da çok zengin. Nehirler, ormanlar olağanüstü iyi korunmuş ve turizme açılmış. Ozellikle nehirler üzerinde teknelerde yoğun bir turizm faaliyeti var. Vietnam gezisinin olmazsa olmazlarından biri de Indochina filminin çekildiği TamKokmağaralan. Buradateknelerigenellikle kadınlar kullanıyor. Aile fertlerınden bir delikanlı da yandaki tekneden sizin fotoğraflannızı çekıyor. Fotoğraf çekimi bittikten sonra ise sıra elişlerinin sergilenmesine geliyor. Rengarenk işlenmiş masa ve yatak örtüleri ortaya çıkıyor. Olağanüstü güzellikteki yatak örtüleri sadece 510 dolar. Örtüler toplanırken bu kez yanınıza mutfak tekneleri yanaşıyor. Egzotik meyveler ve börek tarzı yiyecekler göz almaya başlıyor. Öyle "ben tokum" ya da "yemeğe gidiceğiz" demekle kurtulmak pek mümkün değil. Sen yemezsen tekneyi kullananın aç olduğu ve sabahın köründen beri çalıştığı hemen belirtiliyor ve çarnaçar bir şeyler alınıp dişi kaptanlara ikram ediliyor. Ancak tüm bu su üstü faaliyetler olağanüstü kayaların ve mağaraların güzelliğini görmenizi engellemiyor. Bu bölgelerdeki turizm tümüyle devlet kontrolündeki kooperatifler tarafından yürütülüyor ve tekne çalışanlangündeenfa2İa5 dolar kazanıyorlar. Tabii satılan el işlerinden de belli bir pay kaliyor. Son derece sulak bir ülke olan Vietnam'da insanlar nedense mecbur kalmadıkça suya girip yüzmüyorlar. Savaş sırasındabaşarı gösteren Amerikan askerlerine en büyük ödül Danang plajlarında bir hafta sonu izni verilmesiymiş. Ama bugün bu muhteşem sahilde in cin top atıyor. Turizme o kadar önem veren Vietnamlılar, suyun üzerinde yaşayıp girmeyen bütün Uzakdoğulular gibi deniz ve güneş turizmine hiç prim vermemişler. VtETNAMStNEMASI Vietnam'da klasik batı resim sanatı pek yok ama nakış ile resim yapılıyor ve akıl almaz güzellikte işler ortaya çıkıyor. Ozellikle UNESCO'nun tarihi miraslar listesindeki Hoi An ülkenin resim sanatı merkezi. Şehir merkezindeki onlarca galeride nakış resim satılıyor. Ancak yağlıboya ve sulu boya da görmek mümkün. Mermer ve ahşap oymacılığı da çok gelişmiş. Hoi An yakınlarındaki Mermer Dağı çevresinde akıl almaz güzellikte mermer oymacılığı yapılıyor. Bu bölgedeki onlarca oyma atölyelerinin çoğunda savaş gazileri çalışıyor. Ülkede eli ayağı kopmuş savaş gazileri asla bir köşeye atılmamış ve Daha fazla Viietnam'ın başkenti Hanoi'de esas ulaşım aracı motorsiklet... kilde yararlanılmaya gidilmiş. Vietnam'a özgü bir diğer sanat dalı da su kuklaları gösterisi. Tiyatro sahnesi bir havuz olarak düşünülürse geri plandaki perdenin arkasındaki kukla oynatıcılar da yan bellerinekadarbu suyun içinde çalışıyorlar. Ancak izleyici onları hiç fark etmiyor. Perde arkasındaki beş altı kişi, müzik eşliğinde on kuklayı aynı anda oynatabiliyorlar. Sahnelenen hikâyeler genelde halk hikâyelerinden ve tarihten esinleniyor. Gerçekten çok ilginçbirgösterive bunlartn en ünlüsü de Hanoi'de. Başta ABD olmak üzere hemen hemen tüm dünyayı gezmişler. Müzik ise Çin etkisinde. Çin kaynaklı geleneksel Vietnam operasının yanı sıra Vietnam'a özgü taşlamalı müzikal komedi de halkın gözde bir eğlencesi. Ülkede tiyatro üzerinde devlet denetimi var. Son yıllarda sinema sanat dalları arasında çok önemli bir yer tutmaya başlamış. Vietnamlılar sinemayı çok seviyorlar, şayet köyde elektrik varsa mutlaka bir de sinema salonu var. Büyük kentlerde en son Hollyvvood filmleri olmasa da batılıfilm afişlerigorülüyor. Zengin doğal kaynakları, verimli toprakları, elverişli coğrafi konumu, yoğun ve nitelikli işgücüyle yüksek bir ekonomik gelişme potansiyelinesahip. PETROL ÎHRAÇ EDEN ÜLKE... Vietnam'da ekonomi merkezi planlamayla yönlendiriliyor. Ne var ki bölünmüşlükten ötürü farklılaşmış iki ekonomik yapıyı bütünleştirmede yaşanan güçlükler bu potansiyeli gerektiği kadar harekete geçirememiş. Son yıllarda merkezi planlamadan uzaklaşıp serbest piyasaya dönük reformlar gündeme gelmiş. Toplam işgücünün yüzde 67'si tarım sektöründe çalışıyor ve artık köylülerin ürün fazlasıru serbest piyasada satmasına izin verilmiş. Bu nedenle ülke gıda ürünlerinde kendine yeterli bir düzeye gelmiş. Kırsal alana sağlanan bu serbestlik devletın buralardan uzaklaşmasına da neden olmuş. Kentlerde eğitim ve sağlık hızmetlerı devlet tarafından sağlanırken kırsal kesım kendi başının çaresinebakmak dııruımmda kalmış. Son yıllarda ihracatın önemi çok artmış ve müthış olanaklar sağlanmış ve gelirler neredeyse geometrıkbırartışgöstermiş. Tekstilveelektronikbilgısayarurunleriıhracatı büyük rakamlara ulaşmış. Yaklaşık 10 yıl önce Güney Çin Denizı'nde Vietnam sulanndabulunan petrol iseekonomıye buyük bir katkı sağlamış ve bugün Vıetnam'ı yılda 15 bin 500 ton ile petrol ihraç eden ülkeler arasında görüyoruz. Öte yandan sosyalızmden uzaklaşmak, serbest piyasa ekonomısine yonelmek ve de turizmin hızlanması bu ülkede ne blucın çılgınhğını ne de batılı tüketim mallarına ozentıyı arttırmamış. Sadece kendi ürettiklenni giyiyorlar ve kullanıyorlar. Ama ozellikle güneyde hâlâ Amerikalıları, daha ziyade dolarlarını sevıvorlar. Vietnamlılar sadece kendi ürettiklerini giyiyor ve kullanıyorlar. Vietnam pek çok insan için gidilmese de tanıdık, belleklerde yeri olan bir ülke... Budistler ve Gao Daycılar Ülkenin yüzde 55'i Budist, tapınakları öyle muhteşem değil, daha çok yaşlı kadınlar gidiyor. Savaşlar ve sosyalizm sürecinde tapınaklara hiç dokunulmamış, hepsi sapasağlam ayakta. Vietnam'ın güneyinde, Budizmden yola çıkan, batılı dinlerden de etkilenen ve sömürgeciliğe karşı mücadelede önemli rol oynayan, ancak sosyalizme sıcak davranmayan Gao Daycılık da hayli etken bir din. Ho Chi Minh City yakınlarında görkemli bir tapınakları var ve ibadetleri de hayli renkli. Ayine katüanlar hiyerarşik durumlarına göre kıyafeder giyip tapınakta sıralanıyorlar. Rahibin gelmesiyle de dualar başlıyor. Bir tek bu tapınakta genç insan görmek mümkün. Güneyde ozellikle Mekong deltası çevresinde, Fransızların etkisi ıle Protestanhk, bir de az sayıda Müslüman var. Ancak tüm Uzakdoğu'da olduğu gibi burada da asıl atalara tapınma geçerli ve her evin bir köşesınde mutlaka atalara ait bir mekân var. Her sabah aile fertleri bu köşede ibadetlerini yapıyorlar. Bunun dışında ülke genelinde ibadete fazla zaman ayrılmıyor.