Katalog

Doğu-Batı, Sosyalist Bir Dünya, Dilimiz Üstüne tarihimiz olarak kabul edilmesinin gerektiğini yazdı- Konuşmalar, Maddecilik ve Ülkücülük, Sevişmenin ğı, Cumhuriyet’te 10 Mart 1978’de yayımlanan “Ana- Güdüklüğü ve Yüceliği, Aldanma ki, İmge Ormanları, dolu Halkı” başlıklı yazısında, Anadolu uygarlıkla- Geleceği Yaşamak, Geçmişin Geleceği, Çok Sesli rının tümüne sahip çıkmanın yalnızca topraklarımı- Toplum, Felsefesiz Yaşamak, ölümünden sonra za sağlamca oturmanın tarihsel dayanağına kavuştur- Everest Yayınları’nca sunulan Toplu Yazılar (3 c.) makla kalmadığını, Turancılık, ırkçılık gibi çağdışı ve Dünyada Geçirdim Çocukluğumu, Şiir Yaşantısı, inanışların etkilerinden de koruduğunu belirtti: Kalabalığın Şiiri, Suçumuz Edebiyat... “Bugün bizim halkımızın, geçmişteki Anadolu halk- ları ile birçok bağları var. İsteyen okur, öğrenir. Bu- ÖZGÜR, DÜŞÜNEN VE SORGULAYAN günkü Anadolu halkı, tarih boyunca Anadolu’da otur- İNSANIN AYDINLIK SESİ! muş olanların çocuklarıdır.” Yazılarıyla dünü ve bugünüyle yeni ve daha güzel Tarihin bir övünme ya da yerinme nedeni olmadı- bir aydınlık arayışındaki özgür insanın, düşünen insa- ğının üstünde durduğu, yapılacak işin “Tarihimizi sa- nın bilge sözcüsü oldu. vaşların, padişahların tarihi olmaktan çıkarmak” ol- “Aydın, içinde bulunduğu koşullardan korkarak, mut- duğunu yazdığı, Yiten Söz’de yer alan “Akarsu” baş- lu saydığı geçmişi yeniden yaratmayı düşünen nevroz- lıklı yazısında (Cumhuriyet, 8 Ekim 1982) tarih bilin- luyu, bu korkudan kurtaran adamdır; bunu da geçmişin cinin önemini vurguladı: diriltilemeyeceğini söyleyerek ve gelecek için bir para- “Tarih karşısında bizi gizemsel olandan, umut- digma kurarak yapar” diyen Melih Cevdet Anday, aydı- umutsuzluk gibi duygusal olandan ancak onun nın geçmişle hesaplaşarak ve geleceğe ışık tutarak çağ- yaşanan özüne vereceğimiz değer kurtarabilir. daş bir kültür yaratılmasında katkısı olacağını kanıtladı. Tarih, belli dönemlerin yapısal özelliklerinin art arda ri okurlarının merakla beklediği yazılarını yayımladığı, Mil- sıralanışından oluşur. Öyleyse bizim, yaşadığımız dönem ANDAY: ‘KAYNAĞA İNİN!’ içindeki tarihselliğimizin bilincine varmamız gerekir. O li Mücadele’de Mustafa Kemal’in yanında yer alan Yunus Melih Cevdet Anday’ın bir denemesinde, felsefe yapıtları zaman tarihi dışlamak yanılgısından kurtulur, onu elimize üzerine yazılmış olan yazıların, yapıtların kendilerinden da- Nadi’nin Cumhuriyet gazetesi; üçüncü Cumhuriyet, 1993 geçirmiş oluruz.” yılına kadar, on yıla yakın bir süre, her çarşamba öğleyin, ha güç anlaşıldığını belirterek “kaynağa inme”yi önermesin- den yola çıkan Mehmet Zaman Saçlıoğlu, Kitap-lık dergisinin dostlarıyla buluşup rakı içtiği, Mustafa Kemal’i de ağırladı- ‘ESKİMEYEN ESKİ’ ğı söylenen Balık Pazarı’ndaki Cumhuriyet Meyhanesi”. armağanı olarak (Aralık 2003) sunulan Melih Cevdet / A’dan Cumhuriyet’te 11 Mart 1977’de yayımlanan “Eskimeyen Z’ye adlı çalışmasında onun kitaplarının derinliklerine indi: Melih Cevdet Anday’ın kitaplarından ve Saçlıoğlu’nun Eski” başlıklı yazısında ders verdi: çalışmasından çıkardığım şu konular onu anlamamızın te- “Şiirlerinde ne kadar kavgacıysa o kadar kavgacı. Dene- “Namık Kemal, uluslaşma sürecinin ilk döneminde yetişmiş melerinde ne kadar inatçıysa o kadar inatçı, oyunlarında ne mel ipuçlarıdır: Aydın-Aydınlanma, bilim, Cumhuriyet, çevi- bir düşünürdür, unutulmamalı. Başka nasıl olabilirdi ki? Pa- kadar aksiyse o kadar aksi. Nâzım’ın dizesiyle o kadar ‘aşk ri, dil (dilde özleştirme, konuşma dili-yazı dili-şiir dili), do- dişahla ters düşmesi, Abdülhamit II’nin tarihçe geri kalmışlı- ile sarhoş’. Bu çalışma, bana Melih Cevdet Anday’ı bir kez ğa, düşünce özgürlüğü, eski (eski kitap, eski sözler, eski şiir- ğından ötürüdür. Namık Kemal’i överken de yererken de onun daha okuma fırsatını verdi. Onun keskin zekâsını, duygusal- yeni şiir), felsefe, halk, imge, klasik, laiklik, mitos-mitoloji, sınıfsal tutumu gözden uzak bulundurulmamalıdır. oyunlar, ölüm-ölümsüzlük, sanat-sanatçı, söz, tarih, uygar- lıktan uzak, aydınlık aklını, engin bilgisini, güçlü belleğini, Şükran Kurdakul ile söyleşmemizde en çok yer alan konu şairane olmayan derin şiirini bir kez daha anladım ve du- lık, yazmak, zaman… bu oldu. Kimi Namık Kemal’i övüyor, kimi yeriyordu; kimi yumsadım. Umarım okuyanlar bu bir parmak balın ardın- de zamanla o tutumdan bu tutuma geçiyordu. ‘TARİH, BİR ÖVÜNME YA DA dan kovana; kaynağa yönelir.” YERİNME NEDENİ DEĞİLDİR!’ Adamın kişiliğindeki tutarsızlıktan mı doğuyordu bu karşıt- MELİH CEVDET ANDAY’IN Yeni Tanrılar adlı kitabında yer alan “Korkmayın Tarih- lıklar, bu değişmeler? Sanmıyorum. Bütün iş, tarihte olanı, ta- rihte olduğunu bilerek değerlendirmekti, duygularımızın, istek- CUMHURİYETLERİ... ten” başlıklı yazısında, “Milletimizin binlerce yıllık şan- Çalışmasında Melih Cevdet Anday’ın kitaplarında çıktığı ge- lı tarihi” tanımını anlayamadığını, ulusal tarihimizin Cum- lerimizin etkisinde kalarak değil. Eski, gerçekte hiç eskimiyor.” Aylaklar, Gizli Emir, İsa’nın Güncesi, Raziye, Müste- zide, onun en çok üzerinde düşünce sergilediği konuları, kişile- huriyet ile başladığını, Osmanlı okullarında Türklerin de- ri, yerleri yapıtlarından seçtiği örneklerle aktaran Saçlıoğlu’nun ğil, peygamberlerin tarihinin okutulduğunu, ulus bilincinin ar Zamanlar-1/ Bir Gönülde İki Sevda- Bir Kızın Aşkları- bir çeşit okuma kılavuzundan bir örnek Cumhuriyet: Cumhuriyet dönemine kadar görülmemesi nedeniyle “ulusal Bir Yaz Tatili-Aşk Okulu-Dullar Çıkmazı (Everest) gibi ro- “Üç Cumhuriyet önemli yer tutar yaşamında. Birin- tarih” kavramından bundan önce söz etmenin doğru olma- manları, İçerdekiler, Mikado’nun Çöpleri, Ölümsüzler gibi ci Cumhuriyet, Mustafa Kemal’in kurduğu, Anday’ın ken- dığını yazdı (Cumhuriyet, 2 Mart 1973). oyunlarıyla aydınlatmayı sürdüren Melih Cevdet Anday’ın disini Aydınlanmanın neferi gibi gördüğü Türkiye Cumhu- Yasak adlı kitabında yer alan, Atatürk’ün tarih kavramı- yaşamını ve sanatını selamlamak, Türkiye’nin özgürlüğünü riyeti; ikinci Cumhuriyet, kırk yıla yakın süre cuma günle- nı topraktan çıkardığını, Anadolu toprağının tüm geçmişinin ve aydınlık geleceğini selamlamaktır. n 6 13 Mart 2025