Katalog

yalnızca yenilemenin ilk aşamasına, yani seramiklerin ve fresk- Bu da başka bir mesele. Portekizliler alaycı değildir ve ironi dışlayarak, kendimizi kapatarak geçiriyoruz. lerin temizlenmesine gelebildik. İkinci aşama olan asıl inşaat duygusuna da sahip değildir. Fernando Pessoa Portekiz kültürü Oysa bu, Maimonides’in açıklığa dayalı vizyonunun tam ter- işleri için teklifleri bekliyoruz. hakkında yazdığı bir yazıda “Bizde ironi yoktur” der. sidir: Dünya orada, dışarıda duruyor ve Tanrı’ya karşı görevi- Belki şanslı olursak ve işler yakında başlarsa çalışmalar Çünkü bir Portekizli için ironik olmak saldırgan görünür. miz, onu anlamak, keşfetmek ve kendimize mal etmektir. 2028’de yani ben 80 yaşındayken tamamlanabilir -ki bunun da- Eğer sana ironik bir şey söylersem bundan alınabilirsin. Ve ‘ÇEVİRİ SAYESİNDE EDEBİYAT, BİR TÜR ha da uzun süreceği ihtimaline de hazırım-. Portekizliler kimsenin alınmasını istemez. ÖLÜMSÜZLÜK KAZANIR!’ Diğer yandan bu duruma olumlu bir bakışla yaklaşırsak bu, ‘MAIMONIDES HER ZAMAN HAYAL GÜCÜNE Maimonides’in İslam dünyasında da büyük bir etkisi ol- yapılan işin düzgün ve dürüst biçimde yürütülüp yürütülmedi- VE AKLA GÜVENDİ’ du. 12. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar düşünürler ve ilahiyatçılar ğini denetleyen çok sayıda resmi kontrol mekanizması olduğu Son olarak Dokumanın Arka Yüzü: Çeviri Sanatı Üzeri- onun fikirleriyle ilgilendiler; onunla kültürler ve yüzyıllar öte- n anlamına da geliyor. ne Değiniler ile birlikte ülkemizde yine kısa süre önce yayım- sine uzanan bir diyalog kurdular. Elbette Portekiz’de de her ülkede olduğu gibi yolsuzluk so- lanan kitabınız Maimonides: Akla İnanç** hakkında neler Bu durum daha da dikkat çekici, çünkü Maimonides Yunan runları var ama Arjantin, Türkiye ya da ABD ile karşılaştırıldı- söylemek istersiniz? felsefesini Arapça çevirilerden öğrenmişti ve sonra onu yahu- ğında bu, gerçekten hiçbir şey. Amerikalı yayınevim Yale University Press. Editörüm bana di düşüncesiyle bütünleştirmeye çalıştı. Bu bütünleşme de Arap Portekiz’de en sık duyduğunuz iki ifade var, ben de günde Spinoza ya da Maimonides üzerine bir kitap yazmak isteyip is- düşünürlere esin verdi. yüz kere söylüyorum: “Desculpe” (Afedersiniz) ve “Tudo vai temediğimi sordu. Spinoza’yı çok seviyorum ama o beni biraz Bu, çevirinin gücünün mükemmel bir örneğidir. En iyi haliy- correr bem” (Her şey yoluna girecek). korkutuyor; öylesine karmaşık, öylesine mantıklı bir zihin ki. le çeviri bir dizi diyaloğu açar. Bence bu yerleşik iyimserlik harika bir şey. Bunun ortaçağ- Benimse mantıksal bir zihnim yok. Çeviri, kendi kültürünün dışında kalan fikirleri anlamanı sağ- dan kalma bir “onur anlayışı” ile ilişkili olduğunu düşünüyorum. Maimonides ise pek çok şeydi ama her zaman hayal gücüne İnsan, dünyanın onu nasıl gördüğüyle tanımlanır. Talihi de- lar. O anlama, yaratımı doğurur, yaratılan şey yeniden çevrilir ve akla güvendi. İnancın bile akıl yoluyla ulaşılabilecek bir şey ğiştiremeyeceğini bilirsin; talih çarkı döner, iyi ve kötü şeyler ve böylece diyalog kuşaklar boyunca devam eder. olması fikrini seviyorum. Bu yüzden onu araştırmaya başladım. olur. Ve senin söyleyebileceğin tek şey şudur: “Tudo vai correr Bunu olanaklı kılanlar ise çevirmenlerdir. İşte bu sayede ede- İbranice ya da Arapça bilmiyorum, bu yüzden çeviriler üze- bem.” Bence Portekiz’i tanımlayan şey budur. biyat, bir tür ölümsüzlük kazanır. n rinden çalışmak zorunda kaldım. Yine de fikirleri bugün hâlâ “PORTEKİZLİLER İRONİ DUYGUSUNA * Dokumanın Arka Yüzü: Çeviri Sanatı Üzerine geçerliliğini koruyan harika bir düşünürle karşılaştım. Maimo- SAHİP DEĞİLDİR. PESSOA DA BİR YAZISINDA nides için insan zihninde sınırlar yoktu. Değiniler / Alberto Manguel / Çeviren: Orhan Düz ‘BİZDE İRONİ YOKTUR’ DER!” İslam, Yahudilik, Hıristiyanlık, antik Yunan; hepsi birbirine / Yapı Kredi Yayınları / 80 s. / 2025. ** Maimonides: Akla İnanç / Alberto Manguel / Katılıyorum, Portekiz’de alaycılık (cynicism) doğrudan temas ediyordu. Maimonides’te bugün bizde eksik olan bir n gözlemlenebilen bir şey değil, öyle değil mi? ruh cömertliği var. Biz zamanımızı duvarlar örerek, insanları Çeviren: Şahika Tokel / 184 s. / 2025. Atatürk ve atacak bir adımım kalmıştır... Boğulur Cumhuriyet / Naim gibiyimdir. Sonra nasıl oluyorsa oluyor Babüroğlu / İnkılâp bir nefes koyuveririm derinden. Belki bir Kitabevi / 184 s. of çekerim ve yeniden dönerim hayata. Kerhen yani, çok da fazla istemeden. Atatürk’ün, NUTUK’ta Hayat bu... Ne yapalım? Hayat böyle... son cümlesi: “Bu Yaşanıyor da çekiliyor da. Sonunda VİTRİNDEKİLER sonucu, Türk zaten herkesinki gibi bitmeyecek mi, gençliğine emanet denir ya. Bitecek elbette. Biz de öyle ediyorum…” Ardından, içinde bulan Tsvetayeva’nın en yıkıcı de ortaya koyuyor, buzdağının görünme- dedik. Nasıl olsa bitecek. Öyle ya da Gençliğe Hitabe’yi olaylarda bile gücünü kaybetmeyen yen derinliklerine iniyor. Küreselci emper- böyle...” Kitaptan... Fikret Özkurt, Işıksız okur. Mendilini çıkarır, göz yaşlarını edebi yeteneğine, çalkantılı yaşamına ışık yalist sistemin uzantısı mafya ve tarikat Denizler kitabında okuyucuları, bir yaşam siler. Çünkü “En büyük eserim” dediği tutuyor. Mandelştam’dan Pasternak’a, sisteminin sahte, çürük, gösterişli ve do- kurmanın telaşındaki deniz insanlarının Cumhuriyet’i Türk gençliğine emanet Vichniac’tan Rilke’ye dönemin önde lar markalı mabetlerini, içi boş sahte söy- hüzünlü hikâyeleriyle buluşturuyor. etmiştir. Cumhuriyet, doğudaki yoksul bir gelen edebiyatçılarını hayran bırakan lemlerini tüm çıplaklığıyla sergiliyor. köyden bilim ve devlet insanı yetiştiren; Canavarların bu büyük şairin, sürgünlerle, açlıkla, Ser Verip Sır Anadolu’nun fakir bir köyünden, Vaatleri - Türkçe ölümlerle sınanan yaşamını 1941’de Vermeyen Bir Yiğit kimsesizleri Cumhurbaşkanlığı Feminist Spekülatif kendi eliyle sonlandırana dek nasıl / Nihat Behram / makamına çıkaran rejimin adıdır. Kurmacaya Musallat cesurca ve dürüstçe yaşadığını gözler Tekin Yay. / 192 s. Cumhuriyet liyakattir. Fırsat eşitliğidir Olanlar / Ezgi önüne seriyor. Cumhuriyet. Cumhuriyet erdemdir. Hamzaçebi / Metis İşte İbo’nun ayağını Çürümenin Saltanatı Atatürk’ün mucizesidir Cumhuriyet. Naim Yay. / 320 s. bastığı toprak: Dağ / Mehmet Ulusoy / Babüroğlu, siz, çocuklarınız, torunlarınız ve zindan... İşte Günümüzün edebiyat Berfin Yay. / 219 s. ve gelecek kuşak için kaleme aldığı ve direncin karşısında eleştirisi yakın Cumhuriyet yolculuğuna çıkardığı Atatürk zalimin çaresi kalışı... Bir ulusun geleceği- dönemin metinlerine ve Cumhuriyet adlı kitabında, engellerle, Ve işkenceye karşı nin güvencesi, umudu, bakarken yeni okuma yöntemleri nankörlüklerle, hainliklerle dolu direnişiyle efsaneleşen bir yaşam... Nihat yaşamsal enerjisi ne- kuşanmak zorunda. Ezgi Hamzaçebi de yolculukta yaşananları ve Cumhuriyet’e Behram’ın unutulmaz kitabı Ser Verip Sır dir; hangi kaynaklardan “feminist spekülatif kurmaca” başlığı giden sürecin öyküsünü anlatıyor. Vermeyen Bir Yiğit uzun yasaklı yıllardan beslenir? Hangi koşul- altında topladığı, çoğu 1990’dan sonra sonra, ilk yayımının 50. yılında 100. baskı larda bu enerji yükse- yayımlanmış eserlere “musallatbilim”in, Umut Nasıl ile yeniden okuyucularla buluşuyor. lir ve toplumu ilerletir, posthümanist ve yeni materyalist Zorlu Nasıl Behram, bu belgesel anlatısında, halka hangi koşullarda kaynağından kopar, çö- teorilerin merceğinden bakıyor. Depdeli - Marina bağlılık ve inancın karşısında işkencenin ker, tükenir, yaşamsal gücünü yitirir? Ve Suat Derviş’in Buhran Gecesi’nden Tstvetayeva’nın gücünü yitirişini seslendiriyor. İlk yazıldığı yeniden nasıl canlandırılır, ayağa kaldı- Nazlı Karabıyıkoğlu’nun Kadın Hayatına Dair / 1976’dan bu yana geçen ve beraatle rılır? Akıl almaz cinayetlerin ve ahlaksız- Kürkünde Rüya’sına uzanan yaklaşık Rauda Jamis / Çev. sonuçlanan yasaklı sürecinin, yasaklara lıkların olağan hale gelmesi, toplumun yüz yıllık dönemde “biz” olmanın Ekin Özlü Akseki / karşı mücadelesinin öyküsü ve albümle adeta bir cinnet hali yaşaması ne anla- sorunsallaştırıldığı, “ben” derken ötekine Everest Yay. / 248 s. genişletilen bu yapıtında Behram, 12 ma geliyor? Yurttaşlarda güven duygusu- duyulan etik duyarlılığın karakterlere ya Mart Dönemi’ndeki ölümüne direnişiyle “Bu kışı atlatabilirsem, nu, hoşgörüyü, paylaşma ve dayanışma da anlatıcıya musallat olduğu metinleri efsaneleşen İbrahim Kaypakkaya’yı ölüm gibi kuvvetli ruhunu, sevgi, saygı bağlarını çökerten ele alıyor. Bu metinlere musallat olan anlatırken, bir döneme de ışık tutuyor. olacağım ya da kuvvetli olmadan sadece olayları, davranışları nasıl açıklayabiliriz? canavar ve hayaletlerin vaat ettikleri etik ölüm olacağım.” (...) “Ancak budalalar Adaletsizliğin, vicdansızlık ve ahlaksızlı- ve politik potansiyeller ile edebi temsil Işıksız Denizler - yemeğin bedenle ilgili olduğunu ğın zirve yaptığı, zengin ile yoksul arasın- düzleminin bu vaatleri gerçekleştirme “kimseler bilmesin düşünebilir. Hayır, açlık ruhla ilgili da büyük uçurumların oluştuğu; gerçeğin olanaklarını ve kısıtlarını tartışıyor. felaketimi...” / ve olanca ağırlığıyla bedenin üstüne değil yalanın, sahtenin, bilimin değil ce- Canavar tasavvurları insan dışı dünyaya, Fikret Özyurt / çöküyor. Bunaldım, endişeliyim ve haletin itibar gördüğü; yetkin, uzman kişi- kadınlara ve kuirlere ilişkin olarak Telgrafhane Yay. / yazamıyorum.” Kitaptan... Frida Kahlo lerin değil liyakatsizlerin devleti işgal etti- toplumda yer etmiş korku ve kaygılarla 220 s. ve Artemisia Gentileschi’nin yaşamlarını ği bir ülke haline nasıl geldik? Neden ah- ilgili ne anlatır? Olanaksız, fantastik, “Katlanmakla yok konu alan romanlarıyla tanınan Rauda laki çöküş ve çürüme derinleştikçe, bir doğaüstü olana yönelik arzu ve korkularla Jamis, bu kez 1892’de Moskova’da olmak gibi sadece avuç süper zenginin artan lüks ve şata- ilgili ne söylerler? Bu arzu ve korkular dünyaya gelen Rus şair ve yazar Marina iki yolun olması fat tutkusu ile yobazlık, kulluk ve sadaka “biz” kategorisini nasıl kurar? “Biz”in bazen korkutuyor Tsvetayeva’nın hikâyesini anlatıyor. kültürü atbaşı gidiyor? Mehmet Ulusoy, bilgisine dair ne tür uyarılarda bulunurlar? Jamis, devrimi takip eden kaotik ortamda Çürümenin Saltanatı’nda bu soruların ya- beni. İçimi korkular kaplıyor. Takatimin Kimler, ne gibi özellikleri nedeniyle “biz” yaşamı kâbusa dönen ve gittiği her nıtlarını, felsefi, toplumsal, kültürel çeşit- sınırlarına geldiğimi düşünürüm. O anda kategorisinden dışlanır? gibi soruların yerde kendini ölüm kalım mücadelesinin li boyutlarıyla diyalektik bir bütünlük için- ne bir kelime konuşacak hâlim olur ne yanıtlarını arıyor. 4 Aralık 2025 9