Katalog

MERHABA “Yesenin her şeyden önce bir şairdi. Ta- rihsel olaylar, aşk, dostluk, arkadaşlık, şii- rin önünde gerilemek zorunda idi. Onda az rastlanır bir şiir yazma yeteneği vardı. Bir zoolog için bülbül, serçe familyasın- dan bir kuştur. Ama kuşların gırtlağını anla- Deniz Feneri bekçisi tan hiçbir yazı, bülbül şakımasının yüzyıllar boyunca dünyanın her yerinde insanları ni- çin böylesine büyülediğini açıklayamaz. Yesenin’in birçok şiirinin bizi niçin bir ayı olursa! duygulandırdığını da kimse anlatamaz.” (İlya Ehrenburg’un Hatıraları, 1968) Hani bir deniz feneri bekçisi olsanız ve her sabah uyandığınızda “Ne kadar şanslıyım ki, “Yesenin esas olarak köylü ruhundan bir fener bekçisiyim!” diyerek mutluluk dolsanız, ardından denize girip sabah banyosunu kaynak alan şiiri, aynı zamanda devrimci yapsanız ne hoş olur muydu acaba? Hangi duygular sarardı, bunları okurken sizi? düşüncelerinin tutkusuyla ataerkil çocukluk âleminin özlemi arasında parçalanmış olan kendi iç dünyasının çelişkisini, trajik bir eniz fenerleri kimi zaman yalnız ba- ki zorlukları aşmada katkı yapmasını bek- şekilde yansıtmaktadır.” (Attilâ Tokatlı) şınalığın hüznünü hatırlatır kimi za- ler ve onunla birlikte bir şeyler üretmesini, D manında kendi başına olmanın öz- yapmasını ister. “Düşmanlarını yıkandır, ozan,/ Ozanın öz gürlüğünü yansıtır. Ama Deniz Feneri Ayısı aslında bütün gerçeğidir ama,/ Sever, kardeşidir insan/ Deniz fenerleri bir başka yönüyle baktı- bunları beceremeyecek bir durumdadır Ve yanar tüter insan uğruna.// Kimsenin ğınızda güvendir çünkü tüm deniz fenerle- çünkü sadece başkalarının yaşadığı ya- harcı olmayanı/ O becerir, özgürlüğe ri yanlarında ya da uzaktan geçen gemile- şamları, tanık olduktan sonra onların ya- vurgun./ Ozandır o, halkın ozanı,/ Ozanı re güvenli bir rota belirlemenin önemli ni- şamlarını kendi yaşamında yaşamış gibi anayurdunun!” (Ozan, Çeviren: Azer Yaran) rengi noktasıdır. anlatan bir Maceracı Ayı söz konusudur. “Ben ocağımızı, damımızı, horozumuzu,/ Fenerde yaşayan biri, o yalnızlığı du- Aslında macera yaşayan, maceralara Seni ve konuğumuzu betimlerim.../ Ve yumsadığı gibi etrafa güven vermenin gü- atılan, güçlükleri aşmaya çalışan ve onla- sarışın ineklerinin taze sütü/ Akar sonra zelliğini sağladığı için bir sevinç, iç huzuru, rı yenen Maceracı Ayı değildir. Korkak, en- türkülerimin.” (Yarın Beni Uyandır Gün mutluluk hisseder. dişeli, kendi içine kapanık, sadece çenesi Ağarırken, Çeviren: Azer Yaran) Mathilde Stein’ın Deniz Feneri Ayısı*, düşük bir ayı söz konusudur. imgesel bağlamda baktığımız zaman iş- Deniz Feneri Ayısı bütün bunları “Bilmiyorum, ışık mı bu, karanlık mı?/ te böyle bir kahramanlığı ortaya koyan bir keşfettikten sonra artık Deniz Feneri Rüzgâr mı, horoz mu korulukta öten?/ varlığı anlatır bize. Ayısı’nın işe yaramazlığını keşfeder. Yoksa kış değil de, çayırlığa inmiş/ Bir kuğu Deniz fenerinde yaşayan ayı hem fenerle ilgili görevleri- Bu, onun yaşama bakışını değiştiren bir dönüşümdür. sürüsü mü tarlaları örten?” (Geziniyorum ni yerine getirir hem de orada yaşamanın getirdiği yalnızlı- Farklılıklara, yani kendisinden farklı olanlara öykünmekten İlk Karda, Çeviren: Ataol Behramoğlu) ğı bir başınalığı aşmanın yollarını bulabilen bir varlık olarak daha çok kendi güzelliklerini keşfetmeyi ve kendini öne çı- “Büyük Yürüyüşün Şarkısı”, “Yirmi Altılar karşımıza çıkar. karmayı öğrenir, bunu göstermeyi çabalar. Balladı”, “Anna Snegine”, “Sılaya Dönüş”, İşte bu varlık, deniz fenerindeki yaşantısında işlerini hal- Bu kadar güçlü bir şekilde tek başına bir adada yaşayan “Sovyet Rusya”, “Yeryüzü Kaptanı”, “Pers lettikten sonra kendine kalan zamanda öylesine güzel ya- Deniz Feneri Ayısı artık Maceracı Ayı’nın öykündüğü birisidir. Motifleri” yapıtları ile şiirde kırsal kesimi ratıcılıklar gerçekleştirir ki bu, onu eğlendirir, mutlu eder ve Çünkü Maceracı Ayı’yı almaya gelen gemiye Maceracı büyük kentlere taşımış bir şairdir. yaşamdan keyif alan ve kendi mutluluğunu yaratan biri ola- Ayı binmez ve adaya geri döner çünkü deniz fenerinde De- rak ortaya çıkar. niz Feneri Ayı’sının yaşadıklarını birlikte yaşamak onun için Halkın diliyle, yaşamıyla, kültürüyle derinden Ama Deniz Feneri Ayısı’nın yaşamını değiştiren ya da ya- gerçek macerayı yaşamak demektir böylece birlikte yeni beslenmiş bir şairdir. Devrimin çocuğudur. şama bakışını farklılaştıran bir durum söz konusudur. bir yaşama yolculuk başlar. Sergey Yesenin (3 Ekim 1895 / 28 Aralık Zaman zaman deniz feneri adasına uğrayan bir gemi Çocuk edebiyatında bu bağlamda yazılan kitapların var- 1925) kapağımızda. Gültekin Emre’nin gazeteler dergiler kitaplar getirir gazetelerde ilginç bir lığı, özelinde hâlâ bizim sevecen canlı olma olasılığını güç- yazısı... haber vardır: lendirmektedir. Maceracı Ayı, bir sürü macera yaşamaktadır. Ve bu ma- Tek başınalığın yalnızlık olmadığı, asıl olanın yaratıcılık ve - Necdet Neydim (“Deniz Feneri bekçisi ceralarını gazetelere anlatır öyle güzel maceralar vardır ki yaşama bağlı olmak ve onu donatabilme becerisini göster- bir ayı olursa!” / Mathilde Stein, Deniz bunlar, Deniz Feneri Ayısı’nın bir anda kendi yaşamından, mek olduğunu fark etmek yine de hoş bir duygu bırakıyor Feneri Ayısı, Çeviren: Özlem Şimşek kendi yaşamına bakışından vazgeçmesine ve ona öykün- insanın içinde. Scholten, Hayalhane Yayınları), mesine neden olur. Metne bir de şu açıdan bakarsak farklı bir sonuca va- - Öner Yağcı (“Toplumsal gerçeğimize Deniz Feneri Ayısı’nın yaşamı artık Maceracı Ayı’nın yap- rabiliriz: Evet Maceracı Ayı yaşamadığı olayları anlatmış- ayna tutan devrimci tarihçi: Şerafettin tıklarını yapma özlemiyle dolmaya başlar. tır ama o olaylar öylesine güzel anlatılmıştır ki bu, Maceracı Turan”), Bu öykünme aslında kendisinin kendi başına yaratabil- Ayı’nın önemli bir yeteneğini ortaya koyar: - Adnan Binyazar (Başka Bir Aşk İstemez diği, kendi becerileriyle ortaya koyduğu yaşamın yavaş ya- Gözlemcilik ve bu gözlemi metinleştirme becerisi. - ‘Ruşen Keleş Kitabı, Söyleşi: Kayhan vaş çöküşe geçmesi anlamına gelir. Yazarlık salt yaşadıklarını yazma olayı değildir. Ama bir gün Deniz Feneri Ayısı kayığı ile denize açıldığın- Kavas, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları), Gözlem ve araştırma da bu süreçte önemli katkı sağlar. da bir fırtınaya yakalanır ve zar zor adasına geri döner ama - Feridun Andaç (Sina Kabaağaç, Köşkler, Maceracı Ayı da bu yeteneğini öne çıkarmış ve hayran tam o sırada yardım isteyen ses duyar büyük çabalarla ka- Sürgünler, Bedeller: Halikarnas Balıkçısı’nın kitlesi yaratmıştır. yığına atlar ve yardım isteyen sese gider. Ardında Bıraktığı Yaşamlar, Minoa Bu metni tartışırken bunu da vurgulayarak çocukları met- Sonunda onu kurtarır adasına götürür ama bu onun ya- Yayınları), ne farklı bakmanın farkındalığını oluşturmak edebiyata ba- şamında bir dönüm noktasıdır çünkü kurtardığı canlı Ma- kışı daha sağlıklı bir sürece sokacaktır. - Can Uyar (Selim Erdoğan, Şafak ceracı Ayı’dır. Ağustos Böceği ile Karınca hikâyesinde okur hep karın- Sökmeden: Bir Umudumuz Gazi Paşa’dır, Deniz Feneri Ayısı ise büyük bir heyecanla hatta cadan yana olmaya zorlanır. Oysa ağustos böceği de do- Kronik Kitap), mutlulukla onu ağırlamaya çalışır, onun isteklerini yerine ğanın ona verdiği işlevi yerine getirmiştir. - Y. Bekir Yurdakul (Jean-Philippe Arrou- getirir. Her şeyi yapmaya çalışır ama bir süre sonra Burada dengeli ve nesnel bakışı içselleştirmek metnin Vignod, Babamın Köyünde, Çeviren: Azade yaşamında değişiklikler oluşmaya başlar. anlam kazanmasında daha sağlıklı bir sürecin ortaya çık- Aslan, Günışığı Kitaplığı), Çünkü Maceracı Ayı yaşadığını iddia ettiği bir sürü masını sağlayacaktır. macera anlatır ama o maceraları yaşayabilecek becerileri - Vitrindekiler, Emek Yurdakul’dan Deniz Feneri Ayısı’yla birlikte yaşarken gösteremez. * Deniz Feneri Ayısı / Mathilde Stein / Çeviren: Güncel ve Mustafa Başaran’dan Bulmaca Deniz Feneri Ayısı yavaş yavaş düş kırıklıkları yaşamaya Özlem Şimşek Scholten / Hayalhane Yayınları / ile de düşün trafiği sürüyor! başlar. Onun birlikte deneyimledikleri zorlu yaşamın içinde- 80 s. / 2025. İyi okumalar... lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Serhan Eren l Sorumlu Müdür: Betül Berişe l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Evsun Sinem Alkan l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım KITAP Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.