Katalog

‘MAARİF HAKKINDA LAYİHALAR:1’, ‘İLKOKUL VE İLKÖĞRETMEN OKULU PROGRAMLARIMIZIN TARİHİ ÜZERİNE NOTLAR’, ‘TERBİYE-İ İPTİDAİYE ISLAHATI: İLKÖĞRETİMİN GÜÇLENDİRİLMESİ’ Niyazi Altunya’dan eğitim tarihine üç kitap Dr. Niyazi Altunya, kısa süre İlkokul ve İlköğretmen Okulu önce eğitim tarihimize akademik Programlarımızın Tarihi Üzerine çalışma yapanlar dışında her Notlar’dır (Eğitim-İş Yayınları / düzeyde eğitim işlevi yürütenlerin 2024). Altunya’ya göre eğitimde de yararlanacağı birer kaynak program geliştirme kavramının niteliğindeki üç kitap daha ABD’den geldiği görüşü kazandırdı. İlki Maarif Hakkında dayanaksızdır. Türkiye’de Layihalar:1 (Pegem Akademi / daha Tanzimat döneminde 2024) adını taşıyor: Cumhuriyetin program geliştirme çabalarının ilanına daha yaklaşık sekiz ay örnekleri vardır. vardır ve TBMM Maarif Vekili Üçüncü kitap, Ethem Nejat’ın İsmail Safa Özler, dönemin 25 Ocak 1914 günü Aydın İl eğitimcilerinin “İlk ve ortaöğretim Genel Meclisi’ne Terbiye-i kurumları için hazırlattığı bütünleşik öğretim programı taslağı İptidaiye Islahatı (Pegem Akademi / 2024) adı altında sunduğu üzerine” görüşlerini almış ve bu ad altında yayımlamıştır. rapordur. O yıllarda “hiçbir mekteb görmemiş”, “eski Görüşlerin her biri rapor niteliğindedir. darümuallimin ve idadi” ile “yeni darülmuallimin mezunu” Kitapta, önce İsmail Safa’nın bakanlığının ilke ve amaçlarını olmak üzere üç çeşit öğretmen vardır. açıkladığı 8 Mart 1923 tarihli genelgesine ve Atatürk’ün 15 Ethem Nejat’a göre ilk iki sırada olanlar arasında liyakat Temmuz 1921’de Ankara’da toplanan Maarif Kongresi’nde, yönünden önemli fark yoktur. Bunlar eğitime yarar değil zarar 1 Mart 1922 günü TBMM’de, 27 Ekim 1922 günü Bursa verdiğinden meslekten çıkarılmalıdır. Bununla birlikte kısa öğretmenlerine yaptığı konuşmasına yer verilmiştir. sürede nitelikli öğretmen açığı kapatılamayacağından aralarında Altunya’nın yayıma hazırladığı ikinci kitap işe yarayanları eğitime alınarak yetiştirilmelidir. let Meclisi Hükümeti Umur-u Maarif Vekâleti’nin SAİM AÇIKGÖZ İlk, Orta Tedrisat Mektepleri Müfredat Programı raporunda (s. 64-76), Altunya’ya göre Laypzig’de (E): Milli Eğitim Bakanlığı Başmüfettişi doktora yaptığından söz edildiğinden ve o yıl- ‘MAARİF HAKKINDA LAYİHALAR:1’ larda Laypzig’de doktora yapan başka eğitim- Dr. Niyazi Altunya, kısa süre önce eğitim tari- ci olmadığından bu raporun sahibi Halil Fikret himize üç kitap daha kazandırdı. Kanad’dır (1892 / 1974). İlki Maarif Hakkında Layihalar: 1 (Pegem Kanad, sonraki yıllarda Gazi Eğitim Enstitüsü Akademi / 2024) adını taşıyor. Cumhuriyetin ila- öğretmenliği ve Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve nına daha yaklaşık sekiz ay vardır. İsmail Safa Terbiye Kurulu üyeliği yapan bir eğitimcidir. (Özler: 1883 / 1940) TBMM Maarif Vekilidir. Dönemin eğitimcilerinin “İlk ve ortaöğre- PROF. MUSTAFA ŞEKİP TUNÇ tim kurumları için hazırlattığı bütünleşik öğre- Kitapta Darüfünun Ruhiyat Muallimi Mustafa tim programı taslağı üzerine” görüşlerini almış Şekip’in (Tunç, Prof. 1886 / 1958) iki raporu var- ve bu ad altında yayımlamıştır. Görüşlerin her bi- dır. Taslakta, Meşrutiyet (1908) öncesinde ve son- ri rapor niteliğindedir. rasında okullarda uygulanan programlar ile alınan Kitapta, önce İsmail Safa’nın “Maarif-i Umu- sonuçlarının karşılaştırıldığını değinen Mustafa Şe- miye Müessesinden Maksat Nedir?”, “Terbiye’de kip ikinci raporunda kız liseleri üzerinde durmuştur. Gayemiz”, “Tedrisatın Gayeleri”, “Bu Sene Tatbik MEHMET EMİN ERİŞİRGİL, MEHMET BEHÇET Olunacak Program”, “Darülmuallimin Mıntıkaları”, İSMAİL HAKKI BALTACIOĞLU Kastamonu Maarif Müdürü Mehmet Behçet (yazar, “Orta Tahsil Programı”, “Muallimlerin Terfihi”, “Te- O tarihte Darüfünun Tarih-i Felsefe Muallimi olan 1890 / 1980), “İdadilerin, sultanilerin, darülmuallimin- lif ve Tercüme İşleri” ara başlıkları altında Mehmet Emin (Erişirgil, 1891 / 1965) ve Darüfünun Ter- lerin müşterek bir müfredat programı altında tevhidi ka- bakanlığının ilke ve amaçlarını açıkladığı 8 Mart 1923 biye Müderrisi olan İsmail Hakkı (Baltacıoğlu, 1887 / bil olabilir mi” sorusunun yanıtının menfi olacağı görü- tarihli genelgesine ve Atatürk’ün 15 Temmuz 1921’de 1978) ortak görüş olarak (s. 57-63) belirttikleri nedenler- şündedir. Ankara’da toplanan Maarif Kongresi’nde (s. 4-6), le program taslağının yeniden gözden geçirilmesi gerekti- 1 Mart 1922 günü TBMM’de (s. 6-8), 27 Ekim 1922 ği önerisinde bulunmuştur. ‘İLKOKUL VE İLKÖĞRETMEN OKULU günü Bursa öğretmenlerine yaptığı konuşmasına (s. Kitapta Baltacıoğlu’nun kapatılan Maarif Nezareti’ne PROGRAMLARIMIZIN TARİHİ ÜZERİNE NOTLAR’ 8-12) yer verilmiştir. 1918’de verdiği dört raporuna da yer verilmiştir. Niyazi Altunya’nın eğitim tarihine ilişkin olarak yayı- İsmail Hakkı Baltacıoğlu’na göre II. Meşrutiyet’i ma hazırladığı ikinci kitabın başlığı İlkokul ve İlköğret- İLHAN SUNGU (1908) izleyen on yılda “birbiri ardından koşan nazır- men Okulu Programlarımızın Tarihi Üzerine Notlar’dır 1939-1946 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı ların, nezaretlerin eserlerin ve tarihe intisapların ya (Eğitim-İş Yayınları / 2024). Altunya’ya göre eğitimde Müsteşarlığı da yapmış olan İhsan Sungu (1883 / 1946), hiçten yahut alelade bir vakadan ibaret kalmıştır.” program geliştirme kavramının ABD’den geldiği görü- “memleketin her tarafındaki mekteplerin şekilleri, tarzları (s. 113-118), salt kentler düşünülerek hazırlanan prog- şü dayanaksızdır. Türkiye’de daha Tanzimat döneminde ve programlarının birbirinin aynı olmasına” yönelik yak- ramlarda “Köy maarifi teşkilatımız nazari olarak bile program geliştirme çabalarının örnekleri vardır. laşımı önemli gördüğünü belirtmiştir (s. 27-40). mevcut değildir” (s. 119-124) ve “İptidai meselesi coğ- MUSTAFA SÂTI PROF. ZEKİ MESUT ALSAN rafi, medeni bir meseledir” (s. 125-132). Ankara Hukuk Fakültesi Dekanlığı yapmış olan Zeki Örneğin 8 Nisan 1847’de Sıbyan Mektebi hocalarına Kitapta, onun “Darülfünun Nasıl Islah Edilebilir?” gönderilen Talimat ve Mustafa Sâtı’nın (1880 / 1964) Mesut (Alsan, Prof. 1889 / 1984), ilk, orta ve yükseköğre- başlıklı yazısına da yer verilmiştir (s. 149-159). timde “intizar edeceğimiz ilk gaye nesil-i âtiyi ilk hedef, yöneticisi olduğu İstanbul Erkek Öğretmen Okulu’nda aç- kendisinden beklediğimiz vazifenin ifasına kadir ve ehil HALİL FİKRET KANAD tığı Tatbikat Mektebi’nde uygulamaya çalıştığı taslak ilk kılmak” (s. 42) olduğuna vurgu yapmıştır. Kitapta - imzası bulunmayan - IV. Türkiye Büyük Mil- örnekler arasındadır. >> 12 19 Eylül 2024