Katalog

MERHABA JEAN BODIN’DEN “Okuyucu, bu kitapta yalan dolan yok.” (Denemeler’in önsözünden…) Yaşamının so- nuna dek devam ettiği ve son baskısı üç cilt- ‘Egemenlik Üzerine’ ten oluşan Denemeler’inde, felsefenin ilgi alanına giren her konuda bugün hâlâ geçer- Fransız hukukçu ve siyaset düşünürü Jean Bodin’in (1530 / 1596) en önemli liliğini koruyan düşünceler üretirken güzel bir yapıtı kabul edilen, egemenliği mutlak ve kalıcı bir erk olarak tanımlayarak hayat için ölüm karşısındaki tavrımızın ne ka- egemenlik kavramının yorumlanmasına yeni bir bakış açısı kazandıran yapıtı dar belirleyici olacağına dikkat çekmiştir. Egemenlik Üzerine (1576), Timaş Akademi tarafından Cambridge Siyaset Onun düşüncesinin özgünlüğü, ölümü her şeyden önce bir deneyim olarak görmesinde Düşüncesi Klasikleri serisi kapsamında yayımlandı. yatmaktadır. Ona göre hayattan söz etmekle Bodin’in bu yapıtı, merkezi ve itiraz kabul etmeyen bir otoriteyi vurgulayarak ölümden söz etmek aynı anlama gelir: “Her modern devlet için bir çerçeve sağlaması, Avrupa’da mutlak monarşilerin gün ölüme gider, sonuncusu ulaşır.” Yalnız yükselişi ve siyasi erkin sekülerleşmesi süreçlerini etkilemesi, ve bu alandaki başına, sakin bir ölümü arzuladığını yazar: “Ölümün beni bahçemde lahana ekerken ve çağdaş tartışmaların zeminini hazırlaması açısından önem taşıyor. onu umursamazken bulmasını isterim.” Gerçek anlamda insan ve hayat sevgisini fel- karşılaştırmak Bodin’in önemini REHA KULDAŞLI sefesinin merkezine yerleştirmiştir. Her konuda daha iyi kavramamızı sağlayabilir. gerçek yaşam öğütleri veren ve mutluluk for- İki düşünür, güçlü ve merkezi BODIN’İN AVRUPASI mülleri üreten usta düşünürün dünya edebiya- bir otorite ihtiyacını savunmala- Fransız hukukçu ve siyaset düşü- tındaki önemine ilişkin Nietzsche, “Dürüstlük rı bakımından örtüşseler de gö- nürü Jean Bodin’in (1530 / 1596) konusunda Schopenhauer ile aynı mertebeye rüşleri önemli farklılıklar içerir. yaşadığı dönemde Avrupa, önem- koyduğum tek bir yazar var hatta onu daha da İngiltere’deki iç savaşın arka li siyasi ve dinsel çalkantılar için- yükseğe koyuyorum. (...) Böyle bir yazarın dün- planında yazan Hobbes, siyasete deydi. 16. yüzyılda Reform hare- yadan geçmiş olması yeryüzünde yaşama se- ilişkin en önemli görüşlerini Le- ketinin ardından yaşanan din sa- vincimi gerçekten arttırıyor” demiştir. viathan (1651) adlı klasik yapı- vaşları, Avrupa’nın önemli bir bö- Michel de Montaigne (28 Şubat 1533 / 13 Ey- tında ifade ederek bir “toplum- lümünü yıkıma uğratmıştı. lül 1592) kapağımızda. Ferda Fidan’ın yazısı... sal sözleşmenin” gerekliliğini sa- Bodin’in vatanı Fransa ise “Görmemiz gereken onun inancı doğrul- vunmuştur. özellikle Katolik-Huguenot sa- tusunda mücadelesini verdiği bağımsız, öz- Hobbes’a göre herhangi bir mer- vaşlarının etkisi altındaydı. Bu gür ve sömürüsüz bir yaşama ulaşmamız için kezi otoritenin bulunmadığı, her- yoğun çatışma dönemi, “dinsel ömrünü tüketerek bize öncü olduğudur. Bize kesin herkesle savaşının sürdüğü “doğa durumundaki” insanlar, birlik” kavramına dayanan siyasi yapıların kırılganlığını ve is- düşen ödev onun boşuna mücadele etmedi- bu toplumsal sözleşmeyle barış ve güvenliği sağlamak uğruna tikrarsızlığını gözler önüne seriyordu. ğini, yaktığı ateşin sönmeden gelecek kuşak- haklarını egemen bir otoriteye teslim etmeye razı olacaklardır. Siyasal erkin örgütlenmesi açısından ademimerkeziyet sergile- lara aktarılması gereğidir. Şimdilik en azından Bodin’in egemenlik kavramı ise akde dayalı bir mutabakat- yen Kutsal Roma İmparatorluğu ise kendi içinde pek çok farklı beş yıl önce yazdığım ve hâlâ gerçekleşme- tan çok, egemen erkin kendiliğinden doğan o kalıcı niteliğiyle prensliğin oluşturduğu karmaşık ittifaklar ve karşıtlıklarla eski yen İstanbul’da bir kültür merkezine adının ilgilidir: Egemenin egemenliği diğer etkilerden bağımsızdır. yönetim anlayışının zorluklarına önemli bir örnek oluşturuyordu. verilmesi ilk adım olacaktır. 110. yaşın kutlu Bodin’i Hobbes’tan ayıran bir diğer nokta, hukuku ve hü- Kıta Avrupa’sında yaşananlara ek olarak İngiltere monarşisi de olsun sevgili Orhan Babamız…” kümdarın rolünü ele alma şeklinde yatar. Hobbes’un gözünde dinsel dönüşümleri ve siyasi güçlükleri arasında yönünü bulma- Böyle yazıyor her satırına yürekten katıldı- egemenin erki yönetilenlerin rızasından devşirilir ve hükümdar ya çalışıyordu. Bodin’in egemenlik üzerine kaleme aldığı yapıtı, ğımız oğul Işık Öğütçü, Montaigne ile birlikte bu hak devrini simgeleyen toplumsal sözleşmenin bir “arabu- dönemi karakterize eden bu parçalı ve çatışmalı arka planda si- kapağımızda yer alan babası, Orhan Kemal’i- lucusu” olarak hareket eder. yasal otorite ve istikrar sorununa çözüm getirmeyi amaçlamıştır. miz (15 Eylül 1914 / 2 Haziran 1970) için. Bodin’e göre ise egemen, yasa koyma ve emir-komuta hak- Üçüncü sayfamızda, dilimize çevirdiği, BODIN’İN EGEMENLİK KAVRAMI kını kendiliğinden ve kendisinde taşır. Ancak bu, Bodin’in ege- Fransız hukukçu ve siyaset düşünürü Jean Egemenlik Üzerine’de (Çeviren: Reha Kuldaşlı / Timaş Aka- meninin hiçbir sınırlamayla karşı karşıya olmadığı anlamına gel- Bodin’in egemenliği mutlak ve kalıcı bir erk demi) Bodin, egemenlik kavramını bir devletin mutlak ve ka- mez: Egemen, diğer erkler karşısında mutlak ve bağımsız bir ni- olarak tanımladığı Egemenlik Üzerine’yi ince- lıcı / daimi erki olarak ele alır. Bu bağlamda egemenlik, siyasi telik taşımakla beraber doğal hukuk ve ilahi kanunlar ile bağlıdır. lediği yazısıyla Reha Kuldaşlı yer alıyor. alanın nihai otoritesi olup bölünmez bir otorite olarak tanımla- Dr. Mehmet Alev Coşkun ve Öner Yağ- YAPITIN ÇAĞDAŞ DÜŞÜNCE BAĞLAMINDA ÖNEMİ nır ve beşeri hukukun çeşitli formlarının üzerindedir. cı, Türk toplumunun Atatürk’le başlayan Ay- Antik Yunan ve Roma hukukuna ilişkin örneklerden yola çı- Bodin’e göre egemen bir hükümdarın en önemli nişanelerin- dınlanma, çağdaşlaşma mücadelesi ile “üm- karak egemenliğin anlamını ve kapsamının da titizlikle ince- den biri, hiçbir otoritenin rızası veya onayı olmadan kanun koy- metleşme” ve “şeriata yeniden kavuşma” lendiği Egemenlik Üzerine, aradan geçen yüzyıllara karşın si- ma ve uygulattırma hakkıdır. Bu erkin kalıcı niteliği, hükümdar- olarak özetlenebilecek “büyük toplumsal sa- yaset felsefesinin en temel metinlerinden biri olarak önemini ların kişiliklerinden veya saltanatlarından bağımsız olarak daimi vaşı” anlayabilmek için çok önemli bir kay- korumakta ve günümüzde de değerli bakış açıları sunmaktadır. özelliğinden kaynaklanır ve devlet kurumunun kendisinde vardır. nak kitap olduğunu vurguladıkları, Merdan Özellikle merkezi ve birleştirici bir otoriteye yönelik ısrarı, Bu anlamda Bodin’e göre egemenliğin en önemli özelliği Yanardağ’ın Kutsal Kısırdöngü kitabını mer- devletin düzen ve istikrar sağlamadaki rolüne ilişkin tartışma- mutlak niteliğidir: İster dinsel ister feodal otoriteler veya yasa- ceğe alıyorlar. larda önemli bir yer tutar. ma otoriteleri olsun, egemenlik diğer otoriteler tarafından kı- Feridun Andaç, “Dönüştüren anlatıcı” başlık- Bodin’in fikirleri, demokratik toplumların gündeminden hiç sıtlanamaz ve boyunduruk altına alınamaz. lı yazısında, Mektuplar ve Mezar Kazanlar ya- düşmeyen bir mesele olarak merkezi otorite ile bireysel haklar Bodin’in egemenliğe yönelik çığır açan bakış açısı, Avrupa si- pıtları merkezinde William Faulkner’i irdeliyor. arasındaki dengeye ilişkin tartışmalara da katkı sunmaktadır. yasi düşüncesinin gelişiminde kalıcı bir etki bırakmıştır. Merkezi Nalan Arman, Brenda Lozano’nun, bir mo- Yapıt başta küreselleşme ve Avrupa Birliği gibi devletler üs- ve mutlak bir otorite ihtiyacını vurgulayan Bodin, bu itibarla mo- dern çağ Penelope’sinin bakış açısından an- tü teşkilatlanmaların egemenlik açısından beraberinde getirdiği dern devletin ortaya çıkışının teorik temellerinden birini atmıştır. lattığı, beklemeye, yolculuğa ve dönüşüme Bodin’in fikirleri, iktidarın monarkların ellerinde konsolide tartışmalara tarihsel bir mercekten bakmamızı da sağlayabilir. ilişkin romanı İdeal Defter’i inceliyor. Güçlü ve bölünmez bir otoriteye yönelik savları daha güncel olmasına götüren süreci etkileyerek Avrupa’da mutlak monar- Y. Bekir Yurdakul, Göknil Özkök’ün doğa- şilerin gelişiminin yolunu açmıştır. bir anlayış olan erkin paylaşılıp dağıtılmasına ilişkin çağdaş nın renklerini, kokularını ve çığlığını müzikle Diğer yandan Bodin’in egemenlik anlayışı siyasi otoritenin se- eğilimlere zıt olmakla beraber bu zıtlık, siyasi egemenliğin ge- anlatmayı hayatının amacı olarak gören Lud- külerleşmesine de katkıda bulunarak devletin erkini dinsel ve fe- lişimi ve geleceği açısından yeni düşüncelere kapı aralayabilir. wig van Beethoven’in dünyasına konuk ettiği odal erklerden ve bunların devlet üzerindeki etkilerinden ayrıştır- Bu bağlamda Egemenlik Üzerine, siyasi erk ve otoritenin do- Beethoven: Müziğin Ozanı’nı merceğe alıyor. ğasına yönelik kavrayışlarıyla siyaset felsefesinin izleğini şe- mıştır. Bu kavramsal değişim, ortaçağ siyaset düşüncesinden mo- Emek Yurdakul’un hazırladığı Güncel ve dern siyasi düşünceye geçişte çok önemli bir değişim olmuştur. killendirmenin yanı sıra siyasi istikrar ve düzen arayışına iliş- Mustafa Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile Bodin’in egemenlik kavramını dönemin en önemli siyaset dü- kin modern tartışmaların temelinde yatan prensipleri anımsa- de düşün trafiği sürüyor! şünürlerinden Thomas Hobbes’un (1588-1679) düşünceleriyle mak ve anlamak açısından önem taşımaya devam edecektir. n İyi okumalar... lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Aslan Yıldız l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. KITAP No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.