Katalog

Odysseia’dan Brenda Lozano’nun ‘İdeal Defter’ine dönüşüm! Brenda Lozano’nun İdeal Defter’i (Çeviren: Nergis Yüzyıllardır yolda olanlarla, yolda karşılaştıklarının Gürcihan, Notos Kitap) beklemeye, yolculuğa kendisine temas etmesine izin verenlerle bağ ve dönüşüme ilişkin bir kitap. Dünyanın başka kuruyor sürekli. türlü olabileceğini düşleyen anlatıcı, kedileri Roman boyunca, müzik ve edebiyat yapıtları Telemakhos’la birlikte Meksiko’da sevgilisini anlatının uyumuna katılıyor. Heroides’i ve bekleyen bir Penelopia… Metamorfozlar’ıyla Ovidius; Proust, Borges, A. Ama beklediği sevgili ne Odeysseus gibi tanrı Reyes, Wilde, Pessoa, Beckett ara ara görünüp görünümlü ne de onun gibi güçlü. İspanya’da, kayboluyor. ailesiyle birlikte, bir süre önce kaybettiği annesinin Geleneksel edebiyatla hesaplaşmaya girişmiş hatırasının izini sürüyor. Terk etmeye çalıştığı yer, bir yazar Lozano. Tür ötesi bir roman yazarken var olmasını sağlayan yer aynı zamanda. Değişen, farklı türlerden ve gelenekten besleniyor. Yazar hikâyesini anlatma biçimi. Cadılar (Çeviren: Nergis Gürcihan, Notos Kitap) İdeal olamayacağını bilen bir deftere yazıp yazıp adlı romanında da Meksika’nın sosyal ve kültürel siliyor tıpkı dokuduklarını söken Penelopeia gibi. dinamiklerini ele alıyor. İdeal Defter’de olduğu gibi İdeal Defter, kaynağını kadim olandan alıyor. kadınların seslerini ve deneyimlerini öne çıkarıyor. ağıt, en sevdiği hikâyelerden. Bir başkası ilk roman kabul NALAN ARMAN edilen Genji’nin hikâyesi: 11. yüzyılda üstün dil Çincey- ken Murasaki Shikibu’nun Japonca yazdığı kitap. YOLCULUK VE DÖNÜŞÜM! Değişim yaratan üçüncü kadın, Rahibe Juana Cruz: 17. Derinliklerinin ve doğdukları yerin farkına karşın yüzyılda kadın hakları, eğitim, entelektüel özgürlük ve hikâyelerin yolculuğundaki benzerlik akla şu soruyu geti- aşk konularında yazan düşünür. riyor: “Hikâyeler de nehirler gibi aynı yere mi dökülür?” İhtimal onları birbirinden ayıran, kimin bakış açısından YOLLARI KESİŞEN HİKÂYELER anlatıldığı. Hayatı değiştiren de hikâyenin anlatılış biçimi. İdeal Defter, kaynağını kadim olandan alıyor. Bir yandan Brenda Lozano’nun İdeal Defter’i (Çeviren: Nergis da “Bu hikâye alışılmış hikâyelerden değil” diyerek ilerliyor. Gürcihan, Notos) beklemeye, yolculuğa ve dönüşüme Yüzyıllardır yolda olanlarla, yolda karşılaştıklarının ken- ilişkin bir kitap. disine temas etmesine izin verenlerle bağ kuruyor sürekli. Dünyanın başka türlü olabileceğini düşleyen anlatı- Hikâye daha başlamadan, Ovidius’un Heroides’indeki cı, kedileri Telemakhos’la birlikte Meksiko’da sevgili- Penelopeia’nın dilinden bir dizeyle karşılaşıyoruz: “Aşk sini bekleyen bir Penelopia… Ama beklediği sevgili ne işte bu, daima korkuyla dolu.” Odeysseus gibi tanrı görünümlü ne de onun gibi güçlü. Shakespeare’in kişisel ve politik çatışmaları anlattığı İspanya’da, ailesiyle birlikte. Bir süre önce kaybettiği an- Coriolanus’un Tragedyası’ndan ve geleneksel edebiyatın nesinin hatırasının izini sürüyor. sınırlarını zorlayan Vvedenski’nin Not Defteri’den pasaj- Belki de anlatıcının beklediği Joan’a artık hiç benze- lar geliyor ardından. Bu girişle yazar, anlatıcısını okuyu- meyen bir Joan. İdeal Defter’de ideal olan hiç bir şey yok. cuyla tanıştırmış oluyor. Dev cüsseli karakterler yerine daha ilk satırda bir cüce Roman boyunca, müzik ve edebiyat yapıtları anlatının gülümsüyor. Anlatıcı hem kendi ruhsallığında hem top- uyumuna katılıyor. Kadim yapıtlarla yeni olanlar aynı za- lumsal ve edebi olanda dönüşümü talep eden bir kadın. rafetle aynı listede yer alıyor. İçinde beklemeyi, bataklıklarda çırpınmayı, yıkıntılara Heroides’i ve Metamorfozlar’ıyla Ovidius; Proust, girip çıkmayı, bocalamaları barındıran bir dönüşüm bu. O Borges, A. Reyes, Wilde, Pessoa, Beckett ara ara görünüp da dönüşümü talep edişiyle geçmişte olduğu kişi değil artık. kayboluyor. Onların arasında kırlangıca dönüşmek iste- Terk etmeye çalıştığı yer, var olmasını sağlayan yer yen Proust ve dönüşümleri anlatan Ovidius öne çıkıyor. aynı zamanda. Değişen, hikâyesini anlatma biçimi. Romanda anlatıcının defterine yazıp yazıp sildikleri İdeal olamayacağını bilen bir deftere yazıp yazıp sili- “kısa, bölük pörçük, tutarsız, uzun veya rastlantısal…” yor tıpkı dokuduklarını söken Penelopeia gibi. Penelopeia’dan Sappho’ya kadın kahramanlar aşk- Ona göre, dağınıklık hikâyelerin doğası, hem derin bir ları, öfkeleri, korkularıyla sahnede. Joyce, Ulysses’te, deniz hem küçük bir gölet gibiler. KADIN KURGUSUNDA PENELOPEİA Penelopeia’nın modern yansıması Molly karakteriyle sa- Odysseia’nın kesintiler, zamanda geriye dönüşler, bir Penelopeia açısından Odysseia bir bekleyiş hikâyesi. dakat kavramını sorguluyor. Kadın kurgusunda Penelo- yerden diğerine atlamalarla kurulması gibi. Onun yıllarca beklediği sevgili, Athena’nın binbir şekle pia günümüze kadar uzanmakta. Brenda Lozano’nun anlatımının parçalı, rastlantısal ve bürünerek yardım ettiği cin fikirli Odysseus. Penelopeia, özgür, “imkânsız biçimde yan yana olan bölümler”den bu bekleyiş sırasında taliplerini hilelerle oyalıyor. DEĞİŞİM YARATAN, HİKÂYELERİ örülü olması gibi. Tanrılar onun aklına bir bez dokumayı koyuyor ilkin. Ko- DÖNÜŞTÜREN KADINLARIN İZİNDE… Geleneksel edebiyatla hesaplaşmaya girişmiş bir yazar caman bir tezgâh kurması için odasına, onu yüreklendiri- İdeal Defter’in Penelopeia’sı ideal defteri arayan bir Lozano. Tür ötesi bir roman yazarken farklı türlerden ve yor. Arşın arşın bez dokuyor Penelopeia. Lakin gündüzle- yazar. Geçirdiği kazanın ardından iyileşme döneminde. gelenekten besleniyor. Yazar yine Notos Kitap tarafından ri dokuduğunu gece gizlice söküyor. Beklediği sevgilinin dönmeyeceği korkusunu taşıyor. yayımlanan Cadılar adlı romanı Meksika’nın sosyal ve Odysseus yolculuğunda Notos, Boreas, Euros ve Zeph- Dilinde “Wild is the Wind” şarkısı, denizin çalkantı- kültürel dinamiklerini ele alıyor. İdeal Defter’de olduğu yros rüzgârlarıyla savrulurken tanrılar Penelopeia’ya kü- lı sularında rüzgâra teslim olmuş, geçmişle bağını kopar- gibi kadınların seslerini ve deneyimlerini öne çıkarıyor. çük bir esinti bile vermemiş. Penelopeia ile birlikte za- mayan bir dönüşüm yolculuğunda. n man da donmuş sanki. Bugün kadınların öldürülmediği bir dünyada, ülkesin- İdeal Defter / Brenda Lozano / Çeviren: Nergis Homeros’un Penelopeia tasviri, antik Yunan şiirine, ar- de, evinde iyi olmak için hikâyeleri bilmek ve onları dö- Gürcihan / Notos Kitap / 176 s. / 2023. dından Latin şiirine aktarılıyor. Güçlü erkek kahraman- nüştürmek zorunda. Cadılar / Brenda Lozano / Çeviren: Nergis Gürci- ların gölgesindeki kadınlar değişmezlikleriyle katılaşmış O nedenle ileriye doğru yüzüyor ama hep geriye bakı- han / Notos Kitap / 208 s. / 2023. halde varlar. yor. Orada kadınları; İo, Murasaki ve Rahibe Juana’nın Ovidius’un, kadın kahramanların şiir-mektuplarından oluşan yazdıklarını görüyor. Odysseia / Homeros / Çeviren: Azra Erhat, A. Ka- “Heroides” adlı yapıtı ise klasik mitolojiyi ters yüz ediyor. Zeus’un boğaya dönüştürdüğü İo’nun kuma yazdığı dir / Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / 2024. 16 12 Eylül 2024 EL UNIVERSAL ARŞİVİ