Katalog

lemlerini sabote etmekten suçlanarak hapis yatırıldı. Alman tıbbi ve askeri arşivlerinden alınmış 180’den vaş karşıtlığı müzesi açarak devam etti ancak 1940’ta Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht’in Özgür Sosya- fazla fotoğrafı içeren kitabı yayınlandığı gibi yasaklı ki- bu müze de Almanlar tarafından yok edildi. list Gençliği örgütüne üyeydi. Spartakist Ayaklanma’da taplar arasına girdi, kitabın bulunduğu kitapçılara polis Bu sefer Fransa’ya gitti, burada da Vichy hüküme- aktif olarak yer aldı. baskınları düzenlendi. ti tarafından tutuklandı, 18 ay sonra hapisten kaçma- 1925’te dünyanın ilk savaş karşıtlığı müzesini açtı. yı başardı. Alman işgaline karşı Fransız direnişine ka- Örgütün dağılmasından sonra Özgür Gençlik adıyla kendi anarşist örgütünü kurdu. 1927 yılına kadar bu ör- Bu süre içinde bir anarşist olarak her zaman aktif ol- tıldı, Nimes ve Alès şehirlerinin kurtuluşunda savaştı ve güte ait bir dergi çıkardı. Daha sonra Anarko-Sendikalist du, evi ve müzesi benzer fikirdeki kişiler için bir buluş- iki kere yaralandı. Gençler birliğiyle birleşerek antimilitarizm savunusu yaptı. ma noktası oldu. Yaşamının sonlarına doğru Marne Nehri’nde küçük bir 31 Temmuz 1921’de 100 binden fazla katılımcının bu- 1933 yılına gelindiğinde paramiliter Nazi teşkilatı ada satın aldı, bu adayı “Barış Adası” olarak adlandırdı, lunduğu savaşa karşı protestoda konuşmacı olarak yer Sturmabteilung tarafından müzesine saldırı düzenlendi burada gençlere savaş ve barış konulu eğitimler düzen- aldı. “Siyah Bayrak” adında 40 binden fazla baskıya ve tekrar tutuklandı. ledi. 1967’de vefat etti. ulaşan bir anarşist haftalık dergi yayımladı. 1924 yılın- Serbest bırakıldıktan sonra ülkeyi terk etmeye karar 1992’de torunu tarafından müzesi tekrar açıldı ve ha- da en bilinen kitabı Savaşa Karşı Savaş’ı yayımladı. verdi ve mücadelesine 1936’da Belçika’da bir başka sa- len ziyarete açık bulunmaktadır. n W. G. SEBALD’DEN ‘SATÜRN’ÜN HALKALARI’ Tarihe hipnotik bir yürüyüş! W. G. Sebald’in Yeşim Tükel’in akıcı çevirisiyle Can Yayınları tarafından yayımlanan, ruhunun derinliklerinden bir monolog biçiminde kaleme aldığı Satürn’ün Halkaları adlı yapıtı kısmen gezi, kısmen anı, deneme, meditasyon, biraz da fantezi kitabı. Psikolojik çöküşün ardından düşünsel iyileşmeyi yürüyüşler yaparak başarabileceğini anlayan yazar, Doğu Anglia’nın Suffolk kıyılarını, zaman zaman da zihninin karanlık köşelerini, gerçeklik ve kurguyla baştan çıkarıcı oyunlar oynayarak açıyor okuyucuya. raf albümüyle canlandırıyor. Karşılaştığı çürümüş konak- larla hesaplaşmak ve okuyucu da bu trajedilerle yüz- Z. DOĞAN KORELİ ların birinde 17. yüzyıl İngiliz yazarı ve hekim Thomas leştirmek, belki de bunlardan ders alınmasını amaçla- Browne’un hatıralarıyla yüzleşiyor. mak kitaptaki koskoca bir bölümü kapsıyor. Peki zama- TARİHİN KARMAŞASI İÇİNDEKİ HASSAS Bir yerde yazar Joseph Conrad ile İrlanda’da İngiliz nında Holokost’u yaşayan bir halkın devletinin, bugün DOKULARI DUYUMSATAN BİR YAZAR! egemenliğini sonlandırmak için başlatılan 1916 Paskalya Filistin’de aynı soykırımı yaşatması, yazarın sesini iyice W. G. Sebald (18 Mayıs 1944 / 14 Aralık 2021) kitap- İsyanı’na verdiği destek nedeniyle vatana ihanetten ası- duyurabildiğini ve tarihten ders alındığını gösteriyor mu? larını türlerine göre sınıflandırması istendiğinde, buna iti- lan Roger Casemont arasındaki ilişkiye takılıp kalıyor. Ve eğer bu durum insanlığa, acı ve hüzün vermiyorsa, raz ediyor çünkü yapıtlarını “tarihin karmaşası içinde- Başka bir yerde diğer tarihi kimlikleri hayata döndü- insanlık Sebald’ın vurgulamaya çalıştığı gibi bir eşdu- ki hassas dokuları duyumsatan, hem gözleme hem de ha- rüyor. Çin’e 47 yıl boyunca başkanlık eden imparatoriçe yum yaşayamıyorsa bütün mesele tam da bu değil mi? yal gücüne yer veren, denemeye yakın, yarı kurgu, belir- n Dowagr Tzu-hsi’nin salta- siz türden düzyazı kitapları” diye adlandırıyor. natını, Chateaubriand’dan Yazarın Yeşim Tükel’in akıcı çevirisiyle yayımlanan Swinburne’e kadar düşü- yapıtı Satürn’ün Halkaları (Can Yayınları) kısmen gezi, nürlerin yaşamları ve ya- kısmen anı, deneme, meditasyon, biraz da fantezi kitabı. pıtlarını yorumluyor. Yazarın gerek karşılaştığı gerekse tarihle hesaplaştığı onlarca şey birbirine örülüyor ve ruhunun derinliklerin- SAVAŞLAR VE den bir monolog biçiminde yazılıyor. SÖMÜRGECİLİK Böylece Sebald olaylara verdiği tepkilerle yolculu- Sebald’ın ayrıca özel bir ğu boyunca deneyimlediği durumları ve zihninde yarattı- yer ayırdığı soykırım, savaş- ğı hayaletleri birleştirerek yalnızca fiziksel dünyada değil lar ve sömürgecilik üzerin- kendi ruhunun derinliklerinde gerçekleşen bir yolculuğun den insanların açgözlülüğü kayıtlarını da bir araya getirmiş oluyor. ve bencilliği hakkında yazdı- ğı cümleler ise hem ürpertici DÜŞÜNSEL İYİLEŞME YOLUNDA BİR YÜRÜYÜŞ! hem de düşündürücü. Psikolojik çöküşün ardından düşünsel iyileşmeyi yü- II. Dünya Savaşı sırasın- rüyüşler yaparak başarabileceğini anlayan yazar, Doğu da doğan ve Holokost’un Anglia’nın Suffolk kıyılarını, zaman zaman da zihninin ardından yazan bir Alman karanlık köşelerini, gerçeklik ve kurguyla baştan çıkarıcı olan Sebald, bu soykırı- oyunlar oynayarak açıyor okuyucuya. mı sanatsal kaygısının tam Kitap, İngiltere’nin belirli bir bölgesinin anlatılmasın- merkezine oturtuyor. dan çok, zihnin işbaşında takip edilmesiyle ilgili zaten. Özellikle II. Dünya Hiçbir olay örgüsü yok. Önemli olan yazarın zihnine ta- Savaşı’nı kitlesel ölçekli kılıp kalan ayrıntıların doğru ve incelikli sıralanabilmesi. ölüm üretim eylemi olarak Yürüyüşü boyunca Suffolk’un az kullanılan patikaları- tanımlıyor. Bu nedenle sa- na komşu hanlarda, küçük otellerde konaklıyor. vaşın vahşetini ve kurban- Yolculuk ağustos ayında gerçekleşse de “Her yeni şe- ların çaresizliğini duyur- yin üzerinde yok oluşun gölgesi yatar” düşüncesinden mayı bir misyon edinmek- hareketle İngiliz imparatorluğunun düşüş ve çöküşüne, te o. Adaletsizliği ve tarih- kayıp ve çürümesine göndermede bulunurcasına sürekli teki en barbarca suç ola- kapalı ve kışlık bir hava eşlik ediyor. rak kabul ettiği Holokost’u Grinin farklı tonları, anlatılanların dolambaçlı ve dep- anlatarak kendince adaleti resif yüzünü simgeliyor. sağlamaya çalışıyor. ÖLMÜŞ YAZARLAR, TRAJİK HİKÂYELER VE SOLUP GİTMİŞ BİR FOTOĞRAF ALBÜMÜ HOLOKOST’TAN FİLİSTİN’E Sebald, bu kasvet ve hüzün kontrastlı renkler eşliğinde yol boyunca karşılaştığı çeşitli harap malikânelerde, öl- SOYKIRIM! Üçüncü Reich dönemi- müş yazarların evlerinde, terk edilmiş melankolik köyler- de oyalanırken buraların bir dönem sahiplerinin genellik- nin dehşetlerini bir kez le trajik hikâyelerini solup gitmiş ilginç ve tarihi fotoğ- daha sergileyerek on- 22 Ağustos 2024 11