Katalog

FERİDUN ANDAÇ’TAN ‘SÖZ TUFANI YAŞAR KEMAL’ VE ‘KAVŞAKTAKİ KENT: ERZURUM’ ‘Yarı ömrümün tanıklığı Yaşar Kemal’le geçti’ Usta yazar ve eleştirmen Feridun Andaç kısa süre önce iki yeni kitabıyla buluştu okuyucularla: İlki, beş kitaptan oluşacak, Yaşar Kemal: Bir Ömür Edebiyat (Eksik Parça) ve Yaşar Kemal: Sözün Büyücüsü’nün (İnkılap) ardından kısa süre önce yayımlanan Yaşar Kemal’i anlama / anlatma yolculuğunun üçüncü kitabı Söz Tufanı: Yaşar Kemal (SRC). Diğer kitabı ise memleketini kaleme aldığı, doğduğu kente dönük bakışını içeren; kimlik, aidiyet duygusuyla birlikte yaşanmışlıkların taşıdığı renkleri bir araya getirdiği Kavşaktaki Kent: Erzurum adını taşıyor. Yayın aşamasında olan ve art arda yayımlanacak yeni kitapları da okuyucularla buluşmak için gün sayıyor. lığının derinlikle yanlarını ortaya koymaya çalışıyorum. Bu GAMZE AKDEMİR anlamda kurucu anlatıcıdır Yaşar Kemal. Taşıyan, gören, gamze.akdemir@cumhuriyet.com.tr gösteren, dönüştürerek anlatandır. Tümüyle anlatıcılığının bu yanlarını incelediğimi söylemeliyim. n Beş kitaptan oluşacak, Yaşar Kemal: Bir Ömür Edebi- n Uzaktan bakarak kaleme alınmış kitaplar değil hiçbiri zi- yat (Eksik Parça Yayınevi) ve Yaşar Kemal: Sözün Büyü- ra yakın dostluk, ağabey-kardeş ilişkiniz vardı Yaşar ağabe- cüsü (İnkılap Kitabevi) adlı kitaplarınızın ardından Yaşar yimizle. Burada da paylaşalım isterim okuyucularımızla. Ya- Kemal’i anlama / anlatma yolculuğunuzun üçüncü kita- şar Kemal ile nasıl tanıştınız, her şey nasıl başladı ve sürdü? bı Söz Tufanı: Yaşar Kemal’i (SRC Kitap) buluşturdunuz Onun çocuksu coşkusunun kuşatıcılığına “mazhar” ol- okuyucularla. Bu yolculuğun, beşlemenin nasıl başladığı- muşsanız eğer, hayatınıza düşürdüğü izi atamazsınız. Basın- nı anlatır mısınız? köy’deki evine gitmiştim, uzunca bir söyleşi yapmaya karar Yaşar Kemal’in anlatı dünyasını keşif yolculuğum, onun vermiştik nihayetinde. Raşit buluşmamızı ayarlamıştı. Kapı- her okuru gibi, İnce Memed’le başlar. Ortaokul Türkçe ders yı Thilda açtı. Çatık kaşlıydı. Kahvaltı hazırlanıyordu içeride. kitabımızda Torosları ve Akdeniz’i anlatan o güzelim giriş Akşamüstü evden ayrıldığımda beni nasıl kucakladığını, metni çarpıcı gelmiş, çocukluk dünyamı bezemişti adeta. Yaşar Kemal’in “Thilda hiç kimseye böyle hemen ısınamaz, O günlerde İnce Memed’in ikinci cildi Hürriyet gazetesin- bunu bil” demesini unutamam. O günden sonra her buluş- de tefrika ediliyordu. Her sabah okula giderken gazeteyi alır, mamız için Basınköy’e gittiğimde bana, “Yaşar sana ema- Sezgin Burak’ın resimlediği romanı süzerek okurdum adeta. net, dikkat et fazla içmesin!” derdi. Bu bir başlangıçtı. Sonrasında diğer kitaplarını keşfim ge- Toros Yayınları yeni kurulmuştu, Raşit işin başındaydı. Özen- lir. Öyle ki şunu derim hep, Yaşar Kemal’e de anlatmıştım: le yayıma hazırlıyordu Yaşar Kemal kitaplarını. İlkin bir bib- “Benim hayatımı kaydırdınız!” O coşkulu kahkahası kulak- liyografya hazırlamaya başlamıştım kitap olarak basacaktık, larımdadır hâlâ… sonra da benim Yaşar Kemal kitabını. Yayınevinin ömrü vefa “İKİ YIL ADANA’DA ÖĞRETMENLİK YAPTIM, etmedi buna. Sonra, başka yayınevlerine geçti Yaşar Kemal. SALT ‘YAŞAR KEMAL HATIRINA’” “Bir Ada Hikâyesi” ile yeniden bir araya geldik. Yazım “Beni hem kendinize hem de edebiyata bulaştırdınız” de- sürecinde çok konuştuk. Kalkıp Antalya’ya gittim. Orada Üçüncü kitaba geldiğimde dördüncünün içeriğinin yapıt- miştim. Yirmi yaşlarımın başında kalkıp Adana’ya, Kadirli’ye, roman üzerine çalışıyordu. Thilda rahatsızdı. Dörtlemeyi an- larının “özsuyu”na yaklaşmam gerektiğini gördüm. Şimdi- Hemite’ye, Andırın’a, Akifiye köyüne kadar gittim. İki yıl ora- latıyordu enine boyuna. Yürüyüşler yaptık. Daha sonra ya- lerde bunu yazıyorum. Yazıevimde bir “Yaşar Kemal çalış- da öğretmenlik yaptım, salt “Yaşar Kemal hatırına”. zacaklarını anlatıyordu. Öyleydi Yaşar Kemal, sürekli yaz- ma masam” ve arşivim var. İyi bir arşiv diyebilirim buna. Bunu abarttığımı sanmayın. O coğrafyada yaşamak bir ma düşlerinden söz ederdi. Romans olarak nitelendirdiğim kitabı da adım adım kuruyo- bakıma Yaşar Kemal’i anlamak, yeniden keşfetmekti benim rum. Bunun için yöreye yolculuklar yapıyorum. ‘YAŞAR KEMAL EDEBİYATTA KÖKLEŞMEME için. Buradaki anılarımı / gözlemlerimi kendisiyle çok pay- Elbette okumalar, yeniden yeniden bakış edinmeme neden NEDEN OLAN BİR İKİ İNSANDAN BİRİDİR’ laştım. Bu dizinin beşinci kitabında asıl onları anlatacağım. oluyor. Onun edebi dünyasına yaklaşmak için yapıtlarını ay- n Size neler kattı, onu tanımak nasıl bir ufuk açtı, nele- Kuşkusuz Yaşar Kemal buraların bire bir öyküsünü yaz- rıştırarak okuduğumu söyleyebilirim. Sosyolojiden bitkibili- re merakınızı da celbetti, sizi hangi patikaları adımlamaya mıyordu. Ama doğası / insanı / börtü böceği tümüyle onun mine kadar birçok disiplinin Yaşar Kemal anlatı belleğinden yüreklendirdi, neler neler kattı? İlk üç kitabını okuduğu- anlatısının ruhuna sinmiştir. Böylesi bir yerde çocukluğu ge- yararlanabileceğini söylemeliyim. Benim çalışmalarımın muz beşlemeniz bunun da somut bir ifadesi zira. çen birinin hafıza yolculuğuydu aslında yazılanlar. Hayal buna dair bir yol haritası niteliği taşıdığını söyleyebilirim. Okuyarak büyüyen biriyimdir. Bu da hep sürer. Yaşar Ke- gücünü var eden gerçeklik modern edebiyatın başyapıtlarıy- n Roman / anlatı dünyasının modern edebiyata kattıkla- mal hem yazar olarak hem de insan olarak bana dokunmuş bi- la buluşunca onun belleğinde önünde bir yazı yolu açılmıştı. rını, onun çağcıl bir yazar oluşunu ve bellek oluşturuculu- ridir. Diyebilirim ki edebiyatta kökleşmeme neden olan bir iki İşte tüm bunların gerçekliğine varmıştım o coğrafyada. ğunu yer / coğrafya / toplumsal meselelere tanıklığının ya- insandan biri. Bir yazar vardır yalnızca yazdıklarıyla sizi etki- Bu da beni bu usta anlatıcıyı anlama / anlatmaya yöneltti. nı sıra anlatıcı olarak yarattığı dil evreniyle nasıl ortaya ler, bir başkası da hem yazdıkları hem de yaşamı / dostluğuyla. Yarı ömrümün tanıklığı Yaşar Kemal’le geçti. koyuyorsunuz? Yaşar Kemal böyle biriydi benim için. İnsana, topluma “YAZIEVİMDE BİR ‘YAŞAR KEMAL Evet, Yaşar Kemal “çağcıl” bir anlatıcı, aynı zamanda bakma biçimi, yurt coğrafyasını keşfetme sorunlarını dile ÇALIŞMA MASAM’ VE ARŞİVİM VAR” yarınının dünyasında seslenen biri. Şunu hep yinelerim: Ya- getirme biçimi etkileyici kaynaktır benim için. n Beşlemede ve yeni halkası - Söz Tufanı: Yaşar şar Kemal yarının okuru tarafından daha çok keşfedilecek. Özellikle anlatı geleneğinin aktığı ırmaklardan nasıl bes- Kemal’de neler, hangi duraklar bekliyor okuyucuları? Yapıtlarının taşıdığı birikim insan / doğa odaklıdır. lenmemiz gerektiğini de bize göstermiştir. Yaşar Kemal’in yazınını, tavrını, gücünü bilinen ve bi- Yaşadığımız coğrafyanın kültürel katmanlarına dönük bir Halk kültürünün kaynaklarına dönmemize, sözlü gele- linmeyen hangi yönleriyle irdeliyorsunuz? bakış yolculuğudur onunkisi. Homeros’tan bugüne var olan neğin neden bilinmesi gerektiğine dair bir tür kılavuzdur. Yaşar Kemal’i böyle bir dizi kitapta anlatmak düşüncesi birikimin taşıyıcısıdır. Azra Erhat’ın “Homerosoğlu” deme- Özellikle de yurt gerçeklerine dönük bakışının bir yazar için bahsettiğim o günlerde filizlenmişti bende. Neden olmasın si de boşuna değildir. etkileyici kaynak olduğunu düşünüyorum. diye sormuştum kendime. Bunu Yaşar Kemal’e de çıtlatmış- Özellikle bu coğrafyanın kültürel katmanlarını bilmesi, n Beşlemenin son iki kitabına ilişkin neler söylersiniz? tım. “Yiğidin yoğurt yiyişine karışamam Ağam” demişti o getirdiği tanıklık yapıtlarının özünü oluşturduğu için ona / Dördüncü kitap Yaşar Kemal anlatı dünyasının izleksel günlerde. İlk kitabımız çıkınca, “Anladım, sen benden inat- yapıtına bakmak dönüp anlayıp yarına taşınmaktır. çeşitliğini ele alan metinlerden oluşuyor. Ve yarattığı kahra- çısın ve de mecbursun artık bunu yazmaya” demişti. Doğu Akdeniz kültür coğrafyasında Yaşar Kemal anlatıcı- manların özellikleri. Doğa elbette en başta… Yaşar Kemal >> 10 27 Haziran 2024 VEDAT ARIK