Katalog

Çocuğum ben, göğsünde büyüt/ Umudum ben, şamlarından kesitleri, Onların Çocukları’nda çeşitli siya- düşüncende geliştir./ Acıyım, gerçeği ararsan bende/ sal dönemlerden “Babalarının siyasal anlayışlarının ya- İnancım, coşkuyu ararsan bende.” rattığı durumlardan etkilenen erişkin çocuklar”ı anlattı. ‘ÖLÜMSÜZLERLE’ İLE TOPLUMSAL DAMARI ‘ŞAİRLER VE YAZARLAR SÖZLÜĞÜ’, YAKALADI VE ÖZGÜN SESİYLE ŞİİR ‘ÇAĞDAŞ TÜRK EDEBİYATI’ GELENEĞİMİZİN DAMARINA BAĞLANDI! Şairler ve Yazarlar Sözlüğü’nde (1972), siyasal iktidar- “Her dize bir köprüdür içimde/ Unutulmaz anılara ge- lara ters düşen, anlayışlarından dolayı daha önce yer çilen...”, “Sen ki meydan okuyan karanlıklara/ Ben ki ka- almayan edebiyat adamlarımızın yaşamöykülerini, ranlık ülkelerin sürgünü” gibi dizelerin yer aldığı, yaşa- yapıtlarını “sansürsüz” sunan Şükran Kurdakul, dığımızla da örtüşen Ökselerin Yöresinde (1984), Moby “1900’lerden sonraki edebiyattaki gelişmelerle siyasal Dick’in Ahab Kaptan’ından Paris Düşerken’in Micha- yapıdaki gelişmeler arasındaki koşutluk ve karşılıklı ud’sundan Çanlar Kimin İçin Çalıyor’un Robert Jor- etkilenme belirginleşmiş oldu. Çağdaş edebiyatımızın dan’ına ölümsüzleri anlattığı Ölümsüzlerle (1985) kitap- yarattığı birikim, 1960’tan sonra yetişen kuşakların ları ile toplumsal damarı yakalamıştı ve özgün sesiyle şiir değişik alanlarda çalışmalarını hazırlamıştır diyebilirim. geleneğimizin damarına bağlandı. Bir edebiyatta Nâzım Hikmet, Halide Edip, Sabahattin “Benden Sor” şiirinde, “Bunca acının çiçeği içimde Ali, Sait Faik, Orhan Kemal, Melih Cevdet, Yaşar büyüdü/ Mahpushane saksılarındaki baharı benden sor/ Kemal gibi edebiyat ustalarının var olması büyük bir Kulak ver gecenin sessizliğinde ağan sese/ Ölümcünün talihtir. Sanıyorum ki, yeni kuşaklar, bu olanaklardan böldüğü uykuları benden sor/ Silahlar doğanın yüreği- yetişme yıllarında yararlanmasını bildiler. Böylece ni arıyor durmadan/ Bu kan kokusunun ürettiği kokula- şiirimizde, öykümüzde ve romanımızda çok renklilik rı benden sor/ Gördük ki, türkülerin sonu yok dilimizde/ bilinci birinci özellik olarak göründü. Bu nedenle çağdaş Kopup geldikleri dağları benden sor” diyordu. edebiyatımızın önü açık...” diyerek gizli kalmış, yok sayılmış gerçekliğimizi Meşrutiyet ve Cumhuriyet ‘BİR YÜREKTEN BİR YAŞAMDAN: dönemi olarak Çağdaş Türk Edebiyatı adıyla sundu TOPLU ŞİİRLER 1952-1992’ (1976, 1987; 4 cilt olarak Evrensel Basım Yayım, 2004). 50. Şiir Yılı’nda bütün şiirleri bir araya getirildi: Bir Yürekten Bir Yaşamdan: Toplu Şiirler 1952-1992 (Cem NAMIK KEMAL, NÂZIM HİKMET, Yayınevi, 1993). ŞÜKRAN KURDAKUL! 1990’lı yılların ürünlerini, “Uykulardan sıçradığım her Edebiyatın ve kültürümüzün sorunlarıyla ilgili ola- gece,/ Kuşku, doğasına yürüdü gerçeğin/ Ya senin gözle- rak yazdığı dergi ve gazete yazılarının bir kısmını Şairce rindeki ışık sönmüşse/ Ya damarlarımdaki kan donmuş- Düşünmek’te sunan (Gerçek Sanat, 1989) Şükran Kurda- sa benim./ Ya da yangın sonrası bir orman/ Gibi ıssız ve kul, edebiyat tarihimize Namık Kemal ve Namık Kemal’le hüznüne alışık/ Ölümün rengine sözcükler ağıyorsa şim- ilgili tek kişilik oyun (Zindandaki Şair), Nâzım Hikmet’in örneğiyle bir siyasal tarih dersi verdi. di/ Ülkesi ağıdistana dönmüş bir ozan...” dizelerinin yer Bursa Cezaevinden Adalet Cimcoz’a yazdığı dokuz mek- HAKKINDA KALEME ALINMIŞ İNCELEMELER aldığı İhtiyar Yüzyıla (1997) adlı kitabında topladı ve tubu yorumları ve açıklamalarıyla aktardığı Nâzım’ın Bi- Hakkındaki Şükran Kurdakul / Yaşamı ve Yapıtları (Öner “Ağıt Değil” adlı şiirini şu dizelerle bitirdi: linmeyen Mektupları, Nâzım’dan Armağan (Öner Yağ- Yağcı, 1994), Coşkunun ve Direncin Şairi Şükran Kurdakul “...Gücünüz varsa sizin Sözcüğü tutuklayın./ Öğrenci, cı ve Kıymet Coşkun’la), Nâzım Dünya ve Biz (Sennur (Alpay Kabacalı, 2000), Yaşam Eylem ve Edebiyat İçinde kitap, Türkçe/ En güzel kavramı dilimin/ Özgürlüğünü tu- Sezer’le) adlı kitaplar kattı. Şükran Kurdakul (2006) adlı kitaplardan yaşamı ve yapıtla- tuklayın/ Gücünüz varsa artık/ Usumu tutuklayın.../ Gü- rıyla ilgili ayrıntılı bilgiler edineceğimiz Şükran Kurdakul’u ‘CEZAEVİNDEN BABIALİ’YE BABIALİ’DEN TİP’ cünüz varsa sizin/ Ölümü tutuklayın...”* Cezaevinden Babıali’ye Babıali’den TİP’e (Evrensel) adını İlhan Selçuk “Pencere”sinden şu sözlerle uğurlamıştı: “Toplumculuk elbette bireycilik değildir; ama bire- ÖYKÜLERİYLE ŞÜKRAN KURDAKUL verdiği anılarıyla geçmişe yolculuk yaparak 40 Kuşağı’nın Şair Şükran Kurdakul’un edebiyatımıza katkıları mücadelesinden ve hapislikle ilk tanışmasından başlaya- yin toplumculuğu, en çaresiz koşullarda bile insana umut aşılayan bir soyluluğun göstergesidir... Şükran’ın top- 1970’lerde öyküleriyle de sürdü. Tanığın Biri’ndeki öy- rak baskıların Demokrat Parti iktidarında da sürdüğünü, külerde, yaşananların, çağın tanığı olmak kaygısıyla eme- 1951’de Yeryüzü dergisini çıkarmasını, 1960’lardaki Tür- lumculuğu sade ve gösterişsizdi; tenindeki gözenekle- ri gibiydi, bedenini sarmış, içine işlemiş, yüreğine aşı- ğin yüceliğini savunan, emekten yana bir düzenin özle- kiye İşçi Partisi’ndeki çalışmalarını, “çatıdaki çatlak” di- miyle yanan ve böyle bir düzenin gerçekleşmesi için sa- yerek partinin merkezden bölünmesini anlattı ve parti içi lanmıştı… İnsanın insan gibi yaşamasında herkese örnek göstermek gerekiyorsa, Kurdakul’un heykelini yapıp ken- vaşım veren bir yazarın izlenimleri ve tanıklıkları, Beyaz kavgalardan 1969 seçimlerine uzandı. Yakalılar’da memurların dünyayı algılayışları, kendileri Anılarında birçok kişinin portresini çizen Şükran Kur- tin en kalabalık meydanına dikmeli…” (Cumhuriyet, 17 Aralık 2004). ve çevreleriyle hesaplaşmasını konu alan öyküler vardı. dakul, yer verdiği belgelerle, fotoğraflarla, kimi kendisi- Kurtuluştan Sonra’da tarihsel gerçekliğin öyküleştiril- nin olan şiirleriyle ülkemizin yakın geçmişini anlamak is- “Acılar döneminden ellerini kirletmeden geçen” Şük- ran Kurdakul’u saygı ve özlemle anıyorum. mesiyle oluşan Kurtuluş Savaşı sonrası insanlarının ya- teyenlere yazınsal bir metin sundu ve aydın duyarlığının n 19 Aralık 2024 9