Katalog

DOÇ, DR. HÜNER TUNCER’DEN ‘EGE ADALARI SORUNU: TÜRK-YUNAN ANLAŞMAZLIĞI’ ‘Lozan ve Paris barış antlaşmaları, Ege adalarının bugünkü ihtilaflı statüsünü aydınlatacak temel metinler!’ Cumhuriyet Kitapları tarafından yayımlanan yeni incelemesi Ege Adaları Sorunu: Türk-Yunan Anlaşmazlığı, Doç Dr. Hüner Tuncer’in Cumhuriyet döneminden itibaren Ege adalarına ilişkin uluslararası yasal mevzuatı ele aldığı, Ege adalarının Yunanistan tarafından silahlandırılması konusu üzerinde de durarak bütünlüklü bir tablo çizdiği, Ege adalarının statülerinin ve uluslararası hukuk açısından hangi devletlere ait oldukları konusunun sıkça tartışıldığı günümüzde, doğru bilinen yanlışları düzelten bir başvuru kaynağı niteliğindeki incelemesi. Türk Hükümetleri, genel- GAMZE AKDEMİR likle muhalefet etmişler- se de bu konuda tutarlı ve gamze.akdemir@cumhuriyet.com.tr istikrarlı bir politikanın EGE’DE TÜRKİYE İLE YUNANİSTAN varlığından söz etmemi- ARASINDA BİR TÜRLÜ ÇÖZÜME zin pek mümkün olmadı- KAVUŞTURULAMAYAN SORUNLAR! ğını düşünüyorum. n Ege Adaları Sorunu: Türk-Yunan Anlaşmazlı- Belki de büyük ölçüde bu nedenle Yunanistan, adalar ğı (Cumhuriyet Kitapları) adlı incelemenizde, Ege’de konusundaki yasal mevzuatı göz önüne almamayı yeğ- Türkiye ve Yunanistan’ı karşı karşıya getiren, bir tür- leyerek, kendi çıkarları doğrultusunda davranmada ken- lü çözülemeyen sorunları nasıl ortaya koyuyorsunuz? dini özgür hissetmiştir. Ve bu sorunların başında gelen Ege adalarının n İncelemeniz boyunca Ege adalarının tarihsel sü- silahlandırılmasının Türkiye açısından tarihsel süreç reç içindeki konumunu kronolojik bağlamda hangi boyunca nasıl ve ne denli bir güvenlik tehdidi oluştur- başlıklar altında merceğe aldınız? maya devam ettiğini merceğe alıyorsunuz? Başlıca şu başlıkları söyleyebiliriz:“Yunan Bağım- Ege’de Türkiye ile Yunanistan arasında bir türlü çö- sızlığı (1830) ve Ege Adaları. İtalya ve On İki Ada. züme kavuşturulamayan başlıca sorunları şöyle sırala- Balkan Savaşları Sonucunda Ege Adaları. Altı Bü- yabiliriz: A) Karasuları Sorunu; B) Kıta Sahanlığı So- yük Devlet Kararı (13-14 Şubat 1914). Birinci Dünya runu; C) Hava Kontrol Sahası Sorunu ve D) Doğu Ege Savaşı’nda Ege Adaları. Lozan Barış Antlaşması’nda adalarının Silahlandırılması Sorunu. Ege Adaları. Montrö Boğazlar Sözleşmesi (20 Tem- Doğu Ege Adaları, Anadolu yarımadasına çok ya- muz 1936). İkinci Dünya Savaşı’nda Ege Adaları. İkin- kın bir konumdadır ve bu nedenle bunların statüsü, ci Dünya Savaşı Sonrasında 10 Şubat 1947 Tarihli Pa- Türkiye’nin güvenliği açısından büyük öneme sahiptir. ris Barış Antlaşması’nın 14. Maddesi ve 1970’lerden Yunan egemenliği altındaki bu adalar silahlandırılma- İtibaren Ege adalarının Silahlandırılması.” ları durumunda, Türkiye’nin güvenlik çıkarlarına ciddi bir tehdit oluşturabilirler. ‘TÜRKİYE, BUGÜN EGE DENİZİ’NDE SAYISI Doğu Ege adalarından Taşoz, Semadirek, Limni, Mi- 104’Ü BULAN ADA VE ADACIĞA SAHİPTİR’ dilli, Sisam, Sakız ve Ahikerya (Nikarya, İkarya) adala- n İncelemenizde Ege’de Türkiye’ye ait olan adaları rının silahsızlandırılması, Osmanlı Devleti ile Yunanis- (parantez içinde yaklaşık yüzölçümleri kilometrekare tan dahil Balkan devletleri arasındaki savaşı sonlandıran olarak) tek tek sıralıyorsunuz. 1913 tarihli Londra Barış Antlaşması’yla düzenlenmişti. Özetle Türkiye, bugün Ege Denizi’nde kaç ada ve 1923 tarihli Lozan Barış Antlaşması, Doğu Ege ada- NECATİ SAVAŞ adacığa sahiptir ve ortalama yüzölçümleri nelerdir? larının silahsızlandırılmasını onaylamış; ancak bu ant- Türkiye, bugün Ege Denizi’nde sayısı 104’ü bulan laşma aynı zamanda, Türk boğazları ile Türk adaların- adalarda jandarma güçlerini konuşlandırmıştır. ada ve adacığa sahiptir. Ancak bunlardan Gökçeada dan Gökçeada ile Bozcaada’nın da silahsızlandırılması- (İmroz), Bozcaada ve Uzunada dışındakiler 25 kilomet- 1947 Paris Barış Antlaşması’nın On İki Ada’ya nı öngörmüştü. 20 Temmuz 1936 tarihli Montrö Boğaz- ilişkin askerden arındırma hükümleri geçerlilikle- rekarenin altında bir yüzölçümüne sahip olup, 84 tanesi- lar Sözleşmesi ise, Lozan Boğazlar Sözleşmesi’nde ön- nin de yüzölçümü 1 kilometrekarenin altındadır. Bozca- rini sürdürmektedir. Buna karşın Yunan yazarlar görülen Boğazlar bölgesinin silahsızlandırılmasına iliş- Türkiye’nin bu antlaşmaya taraf olmaması nedeniyle, ada 40, Gökçeada 279, Uzunada da 25.39 kilometre ka- kin sınırlandırmayı kaldırdı. relik yüzölçümüne sahiptir. Yunanistan’ın, Türkiye’ye karşı herhangi bir yükümlü- lüğünün bulunmadığını ileri sürmektedir. ‘TÜRKİYE’NİN, ON İKİ ADA’NIN ASKERDEN LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI’NIN 6., 12., 15. VE 16. Oysa Türkiye, Lozan Barış Antlaşması’nın 16. mad- ARINDIRILMIŞ STATÜSÜNE SAYGI MADDELERİ İLE PARİS BARIŞ ANTLAŞMASI’NIN desi aracılığıyla 1947 Paris Barış Antlaşması’nın On GÖSTERMESİNİ YUNANİSTAN’DAN 14. MADDESİ... İki Ada’ya ilişkin hükümlerinden yararlanma haklarına TALEP ETME HAKKI VARDIR.’ n Bugün Ege Denizi’nde hangi adaların sahip bulunmaktadır. Bu nedenle Türkiye’nin, On İki n On İki Ada’nın yasal statüsü konusunda Türkiye Yunanistan’ın egemenliğinde olduğunu saptayabilmek Ada’nın askerden arındırılmış statüsüne saygı göster- ile Yunanistan’ın ileri sürdükleri savlar nelerdir? için, öncelikle neyi belirlemek gerekir? mesini Yunanistan’dan talep etme hakkı vardır. On İki Ada deyimiyle, aslı 14 olan büyük adalar Bu konuda hukuken bağlayıcılığı bulunan ile bunlara bitişik adacıkların tümü kastedilmektedir. ‘TÜRK HÜKÜMETLERİ TUTARLI VE (yine vurguladığınız üzere lafzına ve ruhuna, hem de 1911 Osmanlı-İtalya Savaşı’nda İtalya’nın ele geçirdi- egemenlik devrine ilişkin uluslararası hukuk kural- İSTİKRARLI BİR POLİTİKA YÜRÜTEMEDİ’ ği On İki Ada, 1947 tarihli Paris Barış Antlaşması’nın n İvedi çözümler üretilmesi gerektiğini vurguladığı- larına aykırı yorumlanagelen) ve ayrıntılarıyla orta- 14. maddesiyle, askersizleştirilmeleri koşuluyla nız incelemenizde, Yunanistan’ın, egemenliği altında- ya koyduğunuz Ege adalarının bugünkü ihtilaflı sta- Yunanistan’a devredilmiştir. ki Ege Adaları’nı silahlandırma girişimleri karşısında tüsünü aydınlatacak temel metinler olan Lozan Barış Bu adalarda yalnızca sınırlı sayıda güvenlik kuvve- şimdiye değin Türk hükümetlerinin yaklaşımını / tutu- Antlaşması’nın 6., 12., 15. ve 16. maddeleri ile Paris munu nasıl değerlendiriyorsunuz? tinin bulunmasına ve eğitilmesine izin verilmektedir. Barış Antlaşması’nın 14. maddesindeki hüküm ve ko- Oysa Yunanistan, 1960’ların başlarından itibaren bu Ege adalarının silahlandırılma girişimleri karşısında şullarda neler denilmektedir? >> 4 7 Eylül 2023