Katalog

ALDOUS HUXLEY’DEN ‘ZAMAN ARTIK DURMALI’ Yaşam, zamanın soytarısı! Döneminin her tür bilimsel gelişimine çok hâkim, Huxley’i çoğunca edebiyat tarihinde distopya gidişatı öngörebilen, insan psikolojisini ve dünyayı türünün zirvelerinden kabul edilen Cesur Yeni algılama şekillerini nasıl kullanacağını çok çok iyi Dünya ile tanır ve okuruz. Edebiyattan resme, bilen Aldous Huxley (1894-1963), olgunluk eseri mitolojiden polisiyeye ilginç sularda yüzen sayılabilecek Zaman Artık Durmalı’da (Çeviren: Zaman Artık Durmalı’da ise kalemi artık çok Fuat Sevimay / İthaki Yayınları) okuyucuyu daha kıvraklaşmış, kurguyu nereden akıtması entelektüel bir çağlayana davet ediyor. gerektiğini çok çok iyi bilen, daha klasik bir olay Zaman Artık Durmalı, evrensel gerçeğin muallak örgüsüne yaklaşsa da dünya tarihindeki felsefi dünyasında gezinen Huxley’in yaşama ve özellikle ve sosyolojik yaklaşımları karakterlerine ve olay de yaşamın sanatsal yanına aç, şiirler yazan, akışına ince bir mizahla muazzam şekilde işleyen sözcüklere kafa yoran 17 yaşındaki Sebastian bir Huxley ile karşı karşıyayız. Çevirirken de tekrar Barnack çevresinde gelişen bir yapıtı. tekrar okurken de hayran kaldığımı belirtmeliyim. Ve roman boyu sanki Sebastian da biz okurlarla birlik- nün zirvelerinden kabul edilir. Zaman Artık Durmalı roma- FUAT SEVİMAY te ama istemsizce bu sorunun, o büyük ve gizemli dünyaya nında ise farklı bir Huxley görüyoruz. dahil olup olmadığı meselesinin kıskacında dolanıyor. Bir Kalemi artık çok daha kıvraklaşmış, kurguyu nereden imi yazarların kalemi, dili kullanma yetenekle- yandan büyümek istiyor ama öte yandan büyüklere ilişkin akıtması gerektiğini çok çok iyi bilen, daha klasik bir olay ri çok güçlüdür. Kimi yazar ise daha çok yapıya örgüsüne yaklaşsa da dünya tarihindeki farklı felsefi ve sos- dünya ona alabildiğine tuhaf geliyor. K hâkimdir, okura yepyeni sorgu alanları açar ve bu Benim aklıma hemen James Joyce’un ilk romanı Sanatçının yolojik yaklaşımları karakterlerine ve olay akışına muazzam sayede metninde çatışmayı diri tutar. Kimi yazarda ise bu şekilde işleyen bir Huxley ile karşı karşıyayız. Gençlik Portresi’ndeki Stephen Dedalus geliyor. O da roma- ikisi birden vardır ve tadından yenmez. Üstelik Huxley bu romanda oldukça zor bir işe daha kalkı- nın sonunda aynı yaşlardadır ve doğal olarak kafası karışıktır. Kanımca, tüm bunlarla birlikte bir yazar türü daha var- şıyor. Cesur Yeni Dünya’nın yazarından bekleyebileceğimiz O da Sebastian Barnack gibi sanata ve entelektüel yaşa- dır ki edebiyatta izine çok nadir rastlanır. Bu nadir yazarlar, şekilde yer yer mistik hallere evrilen kurguya bir yandan da ma ilgi duymaktadır ama bir yandan da deli fişektir, dünya- kuvvetli kalemini kurduğu çok güçlü yapıyla birleştirir ama ince bir mizah eşlik ediyor. Çevirirken de tekrar tekrar okur- ya karşı kızgındır, kanı kaynar, hazzı arar ve bunun bir yanı- bununla da kalmayıp bunları, müthiş bireysel entelektüel bi- ken de hayran kaldığımı belirtmeliyim. tı varmış gibi yaşamı sorgular. rikimiyle de harmanlarlar. Biz şimdilik Stephen Dedalus’u bir kenara bırakıp Sebas- İşte, döneminin her tür bilimsel gelişimine çok hâkim, gi- EVRENSEL GERÇEĞİN MUALLAK DÜNYASI! tian Barnack’a dönelim. dişatı öngörebilen, insan psikolojisini ve dünyayı algılama Londra’dayken, babasının dünya hallerini gerekçe gös- şekillerini nasıl kullanacağını çok çok iyi bilen Aldous Hux- tererek bir takım elbise almaktan imtina ettiği Sebastian SEBASTIAN BARNACK! Barnack’ı, hangi genç olsa içi kararacak durumdan tutup ley (1894-1963) bu nadir yazarların başında geliyor. Peki ya bu melek yüzlü delikanlı, yani Aldous Huxley’in ro- Ve olgunluk eseri sayılabilecek Zaman Artık Durma- İtalya’ya, Bayan Gamble ve efradının refah içinde ve spi- manı Zaman Artık Durmalı’nın başkarakteri Sebastian Bar- ritüel hazlar peşinde yaşadığı villaya götüren amcanın, bu lı (Çeviren: Fuat Sevimay / İthaki Yayınları) okuru bu ente- nack, bir yandan sosyalist ve idealist, bu konularda oldukça yolculuktan hemen sonra başına gelecekler, okuru da bir gi- lektüel çağlayana davet ediyor. katı ve tartışmaya kapalı babasının hem etkisi hem baskısı al- zemin içine davet ediyor. tında iken, bir yandan da yaşamın keyfini sonuna dek çıka- ‘ZAMAN ARTIK DURMALI’ Evrensel gerçeğin muallak dünyasında gezinen bir yazarın, ran, hayattan kâm almasını bilen amcasını rol model bilmişse? Romanın başkarakteri Sebastian Barnack 17 yaşında, ha- gerçeğin ne olduğunun henüz ayırdında olmayan toy başkarak- Dahası amcası, Sebastian’a söz hakkı bile vermek isteme- fif utangaç ama bir yandan da yaşama ve özellikle de yaşa- teri Sebastian dünyayı çaresizce kendi derdinden ibaret sanır- yen babasının aksine, onun şiirine de değer veriyor. Üstelik mın sanatsal yanına aç bir genç. Şiirler yazıyor, sözcüklere ken, Floransa’da tanıştığı Bruno eliyle hissettiğimiz faşizm. romanın başında 1930 civarındayız ve havada, biz okurların kafa yoruyor. Bu yaş seçimi ilginç. Çünkü okur zihninde ça- Ve bir yandan da babanın karmaşık, ilginç ilişkileri. Belli bildiği, karakterlerin ise henüz farkında olmadığı bir tehlike tışma yaratacak bir soruyu da hemen beraberinde getiriyor: ki bu delikanlının dünyaya dair daha öğreneceği çok şey var. dolanıp durur gibiyse? 17 yaşında bir delikanlıyı, hem de şiirle sanatla bunca iç içey- Sebastian Barnack’ın bir yandan şiire hevesi ve sanatın se ve yetenekliyse artık hayatın da içinde sayabilir miyiz? Yok- DİSTOPİK ‘CESUR YENİ DÜNYA’DAN sularında gezinmesi, bir yandan cinsel anlamda kendini keş- sa halen çocukluğun ruhunu, ergenliğin izini mi taşımaktadır? SOSYOLOJİK ‘ZAMAN ARTIK DURMALI’YA fi, üstelik, cazip Bayan Thwale’den bilge Bruno’ya varana Daha ilk sayfalarda, Sebastian’ı ölmüş oğlunun yerine ko- ALDOUS HUXLEY! dek roman boyu temas ettiği görece olgun insanların etki- yacak anne karşısında, bir yandan çocukça bir yandan duyar- Aldous Huxley’i çoğunca Cesur Yeni Dünya ile tanır ve siyle kafasının karışıp durması, üstüne üstlük yaşanan ölüm, sız, hem anlayışlı hem anlamak istemeyen bir genç görüyoruz. okuruz. Bu kült roman edebiyat tarihinde de distopya türü- düş ile gerçeğin iç içe geçtiği öte dünya ile git gel halleri, >> 8 24 Ağustos 2023 Philippe Halsman - Magnum