Katalog

TOLGA AYDOĞAN’DAN ‘Orhan Veli’nin Ankara’daki İzleri’ DOĞAN TORUN olga Aydoğan, Yapı Kredi Yayınları tarafından yayım- lanan kitabı Orhan Veli’nin Ankara’daki İzleri’nde, T Orhan Veli Kanık’ı şu sözlerle anlatıyor: “Ankara’da yaşadı, Ankara’yı yaşadı. Ankara’da okudu, Ankara’da âşık oldu, Ankara’da çalıştı, Ankara’da yazdı en güzel şiirlerini, Ankara’da Evkaf’taki memuriyetten istifa et- ti güzel havalarda, Ankara’da düştü çukura. Ve bir sabah Konur Sokak ile Meşrutiyet Caddesi’nin köşesinde son kez el salladı Ankara’ya… Ankara’da doğ- madı, Ankara’da ölmedi ama Ankara’da yaşadı.” Orhan Veli’nin 1925’te Ankara’ya gelişi ile 1950’de vefat edişine kadarki 25 yıllık yaşam serüvenini ele alıyor Aydoğan. Kitabında “Beykozlu” olarak nam salan Orhan Veli’nin, na ilişkin bilgiler de ilk defa ortaya çıkarılıyor. rak dikkat çekiyor. Kapsamlı bir çalışmanın ürünü olan ki- aslında uzun yıllar Ankara’da yaşadığını ve önemli izler bı- Aydoğan, Orhan Veli’nin Ankara’daki izlerini sürerken tapta, Orhan Veli’nin Ankara’daki son gününe ve şairi son raktığını ortaya koymayı da amaçlıyor. Şairin Ankara’da oku- onu tanıyan isimlerle yüz yüze görüşüyor ve önemli bilgi- gören kişinin kim olduğuna da yer veriliyor: duğu okullar, çalıştığı kurumlar, yaşadığı evler ve kulübe- ler ediniyor. Filiz Ali babası Sabahattin Ali ile Orhan Ve- “Orhan Veli, 1949-1950 yıllarında sık sık Bolu üzerinden ler, kaldığı oteller, gittiği meyhaneler, pastaneler ve Yaprak li dostluğunu, Aydın Ilgaz babası Rıfat Ilgaz ile Orhan çoğunlukla kamyonlarla İstanbul’a gidiyor. 1950 yılının Ka- Dergisi’nin basıldığı matbaaları titizlikle inceliyor. Veli’nin Ankara’da birlikte geçirdiği günleri anlatıyor. sım ayında bir cumartesi ya da pazartesi günü sabahleyin Garip akımının ortaya çıktığı Özen Pastanesi, Yaprak der- Nahit Hanım’ın komşusu olan Evin Akyol, şair ile Na- Meşrutiyet Caddesi ile Konur Sokak’ın kesiştiği yerde rast- gisini hazırladığı Kutlu Pastanesi, Sürrealizmin kurucuların- hit Hanım arasındaki sevdaya ilişkin bilinmeyenleri payla- ladım kendisine. Elinde küçük bir çanta. Pastırma yazından dan Philippe Soupault’un ağırlandığı Yaprak Dergisi’nin bi- şıyor. Ayten Aygen, “Dalgacı Mahmut” şiirine konu olan kalma güneşli bir sabahın aydınlığında konuştuk. karşı kal- linmeyen yazıhanesi ilk defa bu kitapta gün ışığına çıkıyor. ağabeyi Ekrem Vardar ile Orhan Veli’nin arkadaşlığına dırıma geçince döndü, el salladı. Gülerek uzaklaştı. Aradan Ayrıca Melih Cevdet Anday’ın kullandığı arabayla Çubuk ve Orhan Veli’nin kiraladığı kulübeye ilişkin önemli bil- birkaç gün geçti, ölüm haberi geldi.” (s. 343) Barajı’na giderken geçirdikleri kaza sonucu Orhan Veli’nin giler sunuyor. Ozan Sağdıç ise Dario Moreno ile Orhan Tolga Aydoğan ayrıca Orhan Veli’nin Ankara’da çuku- 20 gün komada kalmasına ilişkin ayrıntılar ve araçtaki ilginç Veli’nin oda arkadaşlığını yine bu kitap için anlatıyor. ra düşüp vefat edişine ilişkin yanlış bilinen noktaları daay- isimler yine ilk defa bu kitapta ortaya konuluyor. Kamu ve özel arşivlerin yanı sıra yüzden fazla kitap, yü- dınlatmaya çalışıyor. Özenle hazırlanmış kitap Orhan Veli Yanı sıra Dario Moreno ile Orhan Veli’nin Hergele ze yakın makale, dönemin telefon rehberleri, gazete ve Meydanı’ndaki oda arkadaşlığı ve hangi otelde kaldıkları- dergileri kitabın ortaya çıkışında önemli kaynaklar ola- araştırmaları için de kaynak niteliğinde. n HİKMET ÖZDEMİR’DEN ‘ATATÜRK’ÜN ETİK MİRASI’ 0. yüzyılın en önemli ve karizma- sı ülkemizin muasır medeniyet seviye- mercek altına alıyor. tik liderlerinden Mustafa Kemal sine ulaşmasını sağlayacaktır. Prof. Dr. Özdemir kitabında, Atatürk’ün 2 Atatürk, modern Türkiye’nin ku- İş etiği kavramının, Türkiye’de faaliyet dürüstlük, çalışkanlık, yetkilerini kullan- rucusu olarak pek çok alanda silinme- gösteren tüm şirketlerin yazılı kültürlerinin maktaki tititizlik, itibara verdiği önem, yecek izler bırakmıştır. temel taşı haline gelmesini sağlamak he- şeffaflık ve sorumluluk duygusu gibi ev- Atatürk’ün etik düşünme, etik eylem defiyle 2010 yılında kurulan Etik ve İtibar rensel ilke ve değerleri ile ilgili anekdotlar ve etik davranma mirası da bu açıdan Derneği (TEİD) tarafından Cumhuriyeti- ve tarihten notlara da yer veriyor. n günümüzde herkes için çok büyük bir mizin 100. yılına özel olarak okuyucularla öneme sahiptir. Kuşkusuz bu değer- buluşturulan Atatürk’ün Etik Mirası adlı Hikmet Özdemir / Atatürk’ün Etik Mi- li mirasın gelecek kuşaklara aktarılma- incelemesinde Prof. Dr. Hikmet Özdemir, rası / Etik ve İtibar Derneği (TEİD) Yay. sı, günümüzde ise bizlere kılavuz olma- Büyük Atatürk’ün etik, ilke ve değerlerini / 2023. DENİZ BERKTAY’DAN ‘RUSYA-BATI ÇATIŞMASINDA FENER RUM PATRİKHANESİ’ ederken dini de kullanıyorlar. ner Patrikhanesi’nin uluslararası bir kuruma KEMAL RESNELİ Doğu Avrupa ve Balkanlar’daki Orto- dönüşmesi, İstanbul’da Türkiye’nin hiç mü- doks nüfusu etki altına almak için Mosko- dahale edemediği bir yapının, bir dini “İncir- BD ile Rusya arasında Doğu Avrupa’da yıllardır va yönetimi 1940’lardan bu yana Mosko- lik Üssü”nün ortaya çıkmasına yol açacak. süren gerilim, geçtiğimiz yıl, sıcak bir savaşa dö- va Patrikhanesi’ni kullanırken ABD, Fener İşte Deniz Berktay’ın Ukrayna’da yıllar- Anüştü. Türkiye’nin yanı başında süren ve hem bizi Rum Patrikhanesi’ni kullanıyor. ABD’nin dan bu yana devam eden akademik ve gaze- hem de bütün dünyayı etkileyen bu savaş iki boyutlu: Fener Patrikhanesi konusunda Türkiye’ye tecilik çalışmalarının sonucunda kaleme al- Bir yönüyle savaş, Rusya ve Ukrayna gibi iki egemen baskı yapması da bundan kaynaklanıyor. dığı, Cumhuriyet Kitapları’ndan ikinci bas- devlet arasında geçiyor. Ama diğer yönüyle de savaş, Türkiye, Lozan Antlaşması gereğince Fe- kısını yapan Rusya-Batı Çatışmasında Fener Rusya’yla Batı arasında. ner Patrikhanesi’nin sadece Türkiye’de- Rum Patrikhanesi adlı kitabı tüm bu bağlam- Yakından baktığımızda, Ukrayna’nın elinde Batı silah- ki Ortodoks cemaatin kurumu olduğunu sa- ları yalın bir biçimde ele alıyor. larının olduğunu, askerlerinin Batı’da eğitildiğini, üste- vunurken ABD, Fener partiğinin bütün Or- Prof. Dr. Türkkaya Ataöv’ün önsözünü lik, Batılı ülkelerin, savaşın erken bitmesine açıkça kar- todoksların mutlak lideri olmasını ve Fener yazdığı kitap, geçmişi az bilinen Fener Rum şı çıktıklarını görüyoruz. O nedenle, Ukrayna’daki sava- patriğinin Türk vatandaşı olma şartının kal- Patrikhanesi ve Ortodoks dünyasının tarihi şı, Rusya’yla Batı arasındaki çatışmadan bağımsız düşün- dırılarak, patrikhanenin uluslararası bir yapı- hakkında Türkçe kaleme alınmış en kapsamlı mek olanaksız. ya dönüşmesini savunuyor. çalışma. Yanı sıra Rusya ve Ukrayna’nın tarihini v bugü- Bu savaşın (ve genel olarak Rusya-Batı geriliminin) hem Oysa, Fener patriğini, Ortodoks dünyasındaki diğer kili- nünü anlamak isteyenler için de pek çok konuda önemli bir askeri hem siyasi hem de dini boyutu var. Rusya ile ABD, Doğu Avrupa’da kendi nüfuzlarını kurmak için mücadele seler de gerçek anlamda lider olarak tanımadıkları gibi, Fe- başvuru kaynağı niteliğinde. n 14 13 Temmuz 2023