Katalog

HERMANN HESSE (2 TEMMUZ 1877-9 AĞUSTOS 1962) Hesse Rönesansı! 42 yaşında yepyeni bir yaşama başlar Hermann Hesse. 1919’un mayıs ayında, önceki yaşamına elveda der. Alpler’in öte tarafındaki Güney Tessin bölgesinde yaşamaya başlar. Bu karardan önceki son 4 yılını savaş esirlerine yardım ederek geçirir. “Yüzyılın en güzel yazı” olarak tarihe geçen 1919 baharında, renklerin büyüsüne kapılıp şiirler yazar, resimler yapar. Resim, Hesse’nin yaşamına şiir, roman gibi ağar. Değer yargılarının nasıl birer birer çöktüğünü görür, doğaya sığınır. Böylece daha farklı arayışlara, deneylere, renklere, anlatımlara yönelir. 1 Bu düşünceler Klingsor’un Son Yazı öyküsünde, bin adet basılan, hepsi numaralı Ressamın Şiirleri - 10 şiire 10 resim yaptığı - 1920’de yayımlanan ilk kitabında yaşama geçer. Şiirlere yansıyan doğanın renklerle yeniden yaşam bulmasının resimleridir bunlar (Bir sahafta bulduğum Ressamın Şiirleri kitabını arkadaşım Tarık Seden’le çevirmiştik / İyi Şeyler / 1994). rin, bana ailemin Hıristiyanlığı kadar etkisi oldu” di- dışına çıkmayı denediler Hesse’nin yapıtlarından el ala- GÜLTEKİN EMRE ye yazar gezi izlenimlerinde. Bu gezideki izlenimler rak, beslenerek. Batı ve Doğu kültürlerinin kaynaşma- pek çok yapıtına girer ama asıl 1922’de yayımladı- sının sonucuydu bu yaşananlar, etkileşimler. “Görmek ve resmetmek ve şiirleştirmek zorunda 3 ğı, onu çok ünlendiren Siddharta romanı doğar. Hint olduğum/ Sizin için yalnızca bir bostan/ Benim için YOLUN BAŞINDAKİLER... felsefesinden, düşüncesinden derinden etkilenişinin oysa, bir gizemli selam.” Hermann Hesse 4 İlk romanı Peter Comenzsind’de de (1904) yeni ara- göstergesidir bu kitap. Ulus farklılıklarının dışında, yışların, doğaya sığınmanın izlerini, düşüncelerini bu- Hermann Hesse’ye (2 Temmuz 1877-9 Ağus- “her soyun, her bireyin ortak olabileceği bir dindar- luruz. Alpler’deki köyünden dünyaya inen bir düş ada- tos 1962) ne demeli? 6 yaşında şiir yazmaya başla- lığı ve inancı anlatmaya” çalıştığı da bir kitaptır bu. mının, bir şairin anlatıldığı romanda, kahraman mutlu- yan, 12’sine gelince şair olmaya karar veren, kitap- NE DEVLETLE NE DE KİLİSEYLE luk aramaktadır. Aradığı mutluluğu bulamayınca, kö- çılık eğitimiyle, sıkı bir kitap kurdu olup yaşama atı- yünün gölüne, dağlarına geri döner. İnsanın kırgınlık- UĞRAŞTI. HESSE İÇİN BİREY lan... Kendi kendini kitaplarla besleyen, olgunlaştı- HER ŞEYDEN ÖNEMLİDİR! larının giderildiği bir yerdir, yuvadır doğa. ran... Dünyayı kitaplarla, Doğu felsefesiyle tanıyan... Öteki romanlarında bu izleri bulmak olasıdır: Oto- Hesse ne devletle ne de kiliseyle uğraştı, onun için Batı ile Doğu’yu düşünce ve yaşam biçimleriyle ele biyografik unsurların ağırlıklı yer aldığı Çarklar Ara- “birey” her şeyden önemlidir. Dini eğitime, aile bas- alıp, kendi yaşamıyla yoğurarak derinlikli ruhsal çö- 5 sında (Unterm Rad, 1906), baskıcı okul eğitiminin bir kısına karşı çıkar. Oysa Hıristiyanlık eğitimi almış zümleriyle etkili bir yazardır Hesse. eleştirisidir ve “melankolik-romantik” bir anlatımdır. olmasına karşın Buda felsefesini benimser. Hesse’nin kendi yaşamından izler taşıyan 1910 ta- ŞAİR RESSAMIN / RESSAM ŞAİRİN Sonra yine Hıristiyanlık inancına yönelir. Ama Hı- 6 rihli Gertrud (1910) ise “genç bir sanatçının duy- DİZELERİ... ristiyanlık ile Buda öğretisi arasında kendine öz- 2 gulu dünyasını, onun başarı hırsını, sanat sevgisini, Ressamın Dizeleri’ndeki şiirlerin başlıkları bi- gü bir inancı benimser. Onun bu inancı, 1960’larda yalnızlığını ve intihara” sürüklendiği aşkını ele alır. le Hesse’nin doğasına, sığındığı doğaya ışık tutuyor: Amerika’dan bütün dünya gençliğine yayılan bir ya- 7 Knulp (1915), bir “serserinin” serüvenlerini işleyen “Ressam Bir Bostan Resmi Yapıyor”, “Hava Bo- şam biçimi felsefesine dönüşür. “üç hikâye”de “dış olaylar yüzünden yoksul” ama “iç zuyor”, “Ressamın Sevinci”, “Evler”, “Tarlalar”, “Hippi Kuşağı”nın da felsefesi, yaşam biçimi hali- monolglar ve diyaloglar” açısından zengin bir yapıttır. “Bahçe Çiti”, “Bağlar”, “Göl ve Dağlar”, “Ressam ne gelir “Hesse Rönesansı”. Yeni arayışlara, yaşam 8 Rosshalde’de (1914), mutsuz bir ressamın yaşamı an- Bir Vadideki Fabrikayı Resimliyor”, “İtalya’ya Ba- biçimlerine yönelip eskinin bunaltıcı, baskıcı, köhne- latılır, aslında Hesse’nin yaşamından bir kesittir. Ço- kış”, “Budanmış Meşe”, “Kış Günü”, “Şubatta Va- leşmiş kalıplarını kırmak... Gençliğin aradığı buydu, cuk yüzünden sürdürülen mutsuz bir evlilik etrafında dideki Göl”. Resimle şiirin, şiirle resmin ilişkisine diklenmesi de bunun içindi. geçer olaylar. Lirik betimlemelerin yanı sıra psikolo- güzel bir örnektir bu kitap. DOĞAYA SIĞINARAK ARINMA! jik çözümlemeler de yer alır. 9 BATI’NIN AKLI VE TEKNİĞİ, Hesse’nin yapıtlarında insanın iç dünyası, arayış- Doğu Yolculuğu (Morgenlandfahrt, 1932), bilinç DOĞU’NUN DİNİ! lar, çelişkilerle mücadele, dünyanın, yaşamın anlam- altında Doğu’ya yapılan bir yolculuğun masalsı anla- İlk kitap Romantik Şarkılar kendini, dünyayı tanı- sızlığı hep öne çıkar. Onun için de doğaya sığınarak tımıdır. Sembollerle anlatım öne çıkar. Gezgin ve ta- ma kararının ilk örneği, deneyimidir. Sonra, tüm ya- arınma önemsenir. rikat üyesi bir kahramanın ruhunda gezintiler. şamını ve yapıtlarını derinden etkileyecek 1911’de Dünya gençliği de doğaya sığınmaya çalışarak eski- Hermann Hesse’nin babasının misyoner olarak Hindistan’a gider. Çok çok etkilenir, dünyası değişir. den kopmaya, baskılardan uzaklaşmaya, yeni gelenek- çalışması nedeniyle evlerine gelen konuklar ve “Nasıl Batı akıl ve teknik kokuyorsa, Doğu da din ler oluşturmaya çalıştı. Günlük yaşamın, siyasal baskı- anlatılan Hindistan izlenimleri nedeniyle onda kokuyordu. Eski Hint düşüncesinin ve yaşlı Çinlile- ların, belli yaşam biçimlerinin, bunaltıcı geleneklerin çocukluğundan başlayarak Uzakdoğu’ya duyduğu merak, ilgi yapıtla- rında da zaman za- man yer almıştır. Ayrıca kendi ge- zisinden de çok izlenim biriktir- miştir. Asya’nın doğası, insanları, yaşam biçimleri, etkileyici felsefe- ler ona “cenneti” bulduğu izlenimi- ni verir. Avrupa’da “cennet” kaybedil- miştir ona göre. >> 8 29 Haziran 2023 Hollanda Ulusal Arşivleri