Katalog

HALİD HALİFE’DEN ‘ÖLMEK ZOR İŞ’ ‘Savaşta her şey değişiyor, düşünme tarzımız bile!’ Halid Halife, çağdaş Arap edebiyatının öne çıkan Suriyeli yazarlarından. 2020’de dilimizde yayımlanan ilk romanı Bu Şehrin Mutfaklarında Bıçak Yok, yazara 2013’te Necib Mahfuz Kitap Ödülü’nü kazandırmıştı ve 2014’te Uluslararası Arap Edebiyatı Ödülü’nde (IPAF) finale kalan yapıtlardan biri olmuştu. Romanlarında son 50 yılda Suriye’deki rejiminin politikalarını eleştirdi, yaşanan trajedileri, sosyal ve psikolojik yansımaları ele alan ve bazı romanları yasaklanarak toplatılan yazar, gerek Suriye iç savaşında gerekse önceki dönemlerde uğradığı baskılara karşın ülkesini terk etmedi. Bu vasiyetin ne kadar basit olduğuna, yaşamda ve MUSTAFA İSMAİL DÖNMEZ Halid Halife, Ölmek Zor İş ölümde aileyi kutsal sayan kültürlerde olağan kabul edi- (Çeviren: Mustafa İsmail Dönmez lişine katılıyorum. Ancak, savaş koşullarında her şey “‘KİMSE NAMAZLARINI KILMADI’ zorlu bir işe dönüşüyor. / Delidolu Yayınları) romanında, ROMANIMI YARIDA BIRAKARAK Banyo yapmak için sıcak su bulmanın ne kadar değerli ‘ÖLMEK ZOR İŞ’E BAŞLADIM’” devrimci öğretmen Abdullatif Salim olduğunu tahmin edemezsiniz. Yiyecek bir şeyler bulmak n Ölmek Zor İş, Suriye’de ölümün heybetini yitir- ve güvende olmak da öyle. Savaşta her şey değişiyor, dü- ile çocukları Bülbül, Hüseyin ve diği, her Suriyelinin başına gelebilecek hale dönüştü- şünme tarzımız bile. Anı düşünmeye başlıyorsunuz ve bir ğü bir savaş anlatısı. Savaşlarda ölüm, genellikle sıra Leyla’nın çevresinde 2011’de başlayan sonraki gün için plan yapamıyorsunuz. dışı gerçekleşen bir olguyken siz hikâyenize doğal bir Suriye İç Savaşı’nı odağa alıyor. Her sabah uyandığınızda ölmediğinize inanamıyorsu- ölümle başlıyorsunuz. nuz. Cenaze merasimleri kimsenin hayal edemeyeceği bir Bu romanın hikâyesi nasıl oluştu? Neden savaşın or- Aralarında esen soğuk rüzgârlara lüks haline geliyor. Defnedilecek mezar bulabilmek bile tasındaki bir anlatıda doğal bir ölümü tercih ettiniz? değerli bir armağan gibi. Evet, savaşta ölüm dahil yaşa- karşın 3 kardeş, ölmeden önce Suriye’de devrimin başlaması ve ardından meydana ge- mın her ayrıntısı akıl almaz bir şekilde değişiyor. cenazesinin Şam’dan, köyü len iç savaşla birlikte yazarlar günlük olaylardan hikâye devşirerek belirgin bir yazma rekabetine girişti. Bu tufan ‘ABDÜLLATİF’İN ÇOCUKLARI BİRER İnnabiye’deki kız kardeşi Leyla’nın beni ürküttü ve bu koşullarda yazmanın pek iyi olmaya- KURBAN. TIPKI 50 YILDAN FAZLA küllerinin yanına götürülmesini cağını düşündüm. Olayların hemen sonrası yazmak için SÜREDİR REJİM SİYASETİNİN KURBANI doğru zaman olamazdı. Bu nedenle Kimse Namazlarını SURİYELİLER GİBİ.’ vasiyet eden babalarının son dileğini Kılmadı adlı romanımı yazmaya devam ettim. n Hikâyedeki Abdullatif Salim’in çocuklarının farklı gerçekleştirmek için yola çıkar. Daha sonra kalp krizi geçirerek hastaneye kaldırıldım kişilikleri, geçmişleri, hayalleri ve düşünceleri var. Ba- ve iki gün yoğun bakımda kaldım. Hastanedeyken ken- Farklı gruplarca sürekli kesilen balarının ölümü birbirinden kopuk olan bu üç kardeşi dime şu soruları sordum: Şimdi ölürsem ne olacak? Ce- istemeksizin bir araya getiriyor. travmatik yolculuk boyunca kardeşler; nazeme ne olacak? Cenazemin nasıl defnedileceğini tüm Ülkedeki kanlı olaylar gölgesinde çılgın bir yolculu- kendileriyle, birbirleriyle ve ülkeleriyle ayrıntılarıyla hayal ettim. Yarım saat geçmeden romanın ğa çıkıyorlar. Ancak bu çetin yolculuk dahi kardeşlerin birçok ayrıntısı zihnimde oluşmuştu. birliğini sağlayamıyor. Bu durumda savaşın gerçek kur- hesaplaşmaya başlar. İçimden, “Çeyrek asırdır romanlarında yer aradığın banları Abdullatif Salim’in çocuklarıydı diyebilir miyiz? “Savaşta her şey değişiyor, düşünme başkarakterin Bülbül’e sonunda bir yer buldun” dedim. Aslında Abdullatif’in çocukları Hüseyin, Fatma ve Bu roman Bülbül karakterini yazmam için bir vesile ola- Bülbül’ün sorunları babalarının ölümüyle başlamıyor. tarzımız bile” diyen Halife, Ölmek caktı. Taburcu olunca bu yeni hikâye zihnimi meşgul et- Uzun zamandır görmezden gelinen, sümen altı edilen Zor İş’te herkesin ölüm karşısında meye başladı ve Kimse Namazlarını Kılmadı’yı yarıda doğal sorunlar bunlar. Dışarıdan bakıldığında çoğun- bıraktım ve Ölmeden Ölmek Zor İş’i yazmaya başladım. eşit olduğunu, trajik hikâyelerin savaş lukla aile bireyleri arasında anlayış, dayanışma ve birlik Tam da düşündüğüm gibi küçük bir kitap, cümleleri kısa varmış gibi görünür. Oysa her bireyin dışa vurmadığı ortamında nasıl sıradanlaşabileceğini ve yoğun. Bana göre tam bir Bülbül romanı. birtakım sorunlar vardır. Hüseyin’in hem babasıyla hem gözler önüne seriyor ve savaşın n Romandaki olay örgüsünün ana unsurunu oluştu- de Bülbül ile ilişkisi çocukluğundan beri sorunluydu. ran baba karakterinin son arzusu, köyünde kız kardeşi- Bu zahmetli yolculuk kardeşlerin tartışarak birbirle- toplumda açtığı derin yaraları nin yanına gömülmek. Bu son arzu, savaşın insanların riyle ve kendileriyle barışmaları için bir fırsattı aslında. “içeriden” bir gözle aktarıyor. günlük yaşamda yaptıkları sıradan birçok şeyi ne den- Ancak hepsi içlerinde biriken nefret duygusunun ne ka- li değiştirdiğinin, güçleştirdiğinin de bir yansıması mı? dar büyük olduğunu büyük bir şaşkınlıkla fark etti. >> 10 23 Mart 2023 Ekko von Schwichow