Katalog

“Sevgili Marcus, Bu sabah Asya’ya yaptığı oldukça uzun bir yor” diyen imparatorun sözlerini Yourcenar’ın aydın kişili- seyahatten sonra Villa’ya yeni dönen doktorum Hermogenes’i ğinin bir ifadesi olarak okuyabiliriz. görmeye gittim. Muayene aç karnına yapılacaktı: sabahın er- Ama yine de yazar, belki de bu ortak noktalar yüzünden kendisine “Hadrianus aslında sizsiniz değil mi” diye soran- ken saatleri için randevulaşmıştık. Giysilerimi çıkardıktan sonra bir yatağa uzandım. Burada benim için olduğu kadar lara, biraz da canı sıkkın olarak şu ironik yanıtı veriyordu: “Hayır değilim, çünkü dünya barışını sağlamış değilim ve senin için de tatsız olabilecek ayrıntıları ve yaşı ilerlemiş ve Pantheon’u yeniden inşa edemedim.” kalp yetmezliğinden ölmek üzere olan bir adamın vücudunun Zira bu ilginin bir nedeni de Hadrianus’un onun gözünde tasvirini sana hiç aktarmasam iyi olur.” imparatorların en hümanisti ve başarısızlık olarak kabul etti- YOURCENAR’IN İMPARATORU YENİDEN ği bazı kanlı savaşlara rağmen, hep barışı sağlamak ve koru- YARATTIĞI ŞİİR VE DENEME ARASI BİR YAPIT mak için uğraşmış olmasıdır. Yapıt, Roma imparatoru Hadrianus’un oğlu ve halefi ka- “Eğer bu adam dünyanın barışını korumamış ve imparator- bul ettiği genç Marcus Aurelius’a yazdığı uzun mektup şek- luğun ekonomisini yenilememiş olsaydı, kişisel sevinçleri ve lindeki tarihi bir kurgudur. Ancak Yourcenar kitabının tarihi talihsizlikleri beni bu kadar ilgilendirmezdi” der Yourcenar. bir roman olmadığını birçok vesileyle belirtmiştir: SON DEMLERİNDE HADRIANUS! Yazar imparatoru yeniden yaratmak, şiir ve deneme ara- Hadrianus için, hayatını oluşturan eylemler zincirini çözüm- sı bir yapıt yaratmak istediğini, editörün pratik nedenlerden lemeye çalışmak kendine ve Marcus’a karşı tamamlaması ge- dolayı eserini roman olarak tanıttığını söyler. reken bir görev haline gelir ve hayatın son demlerini cesurca Zaten metin yayımlandığı tarihten günümüze dek edebi- karşılamak için de bir tür hazırlık sayılır. Nedenini de açıklar: yatseverler kadar tarihçilerin de ilgisini çekmiştir ve geçmi- “Gerçekleri bu şekilde inceleyerek kendimi tanımlayabil- şi canlandırmak amaçlı bir meditasyon, asırlar önce ölmüş mek, belki de yargılamak, ya da en azından ölmeden önce bir imparatoru hayata döndürmek için kurulan bir tür düş gi- kendimi daha iyi tanıyabilmek için (…) Dolayısıyla bu, anı- bi de okunabilir. Çizim: HERNANDEZ larına kapısını açan bir hastanın yazılı meditasyonudur… Latin kaynaklarından M.S. 138 yılında, 62 yaşında bu Ölmeden önce kendimi daha iyi tanımak için.” dünyadan ayrıldığını öğrendiğimiz Roma imparatoru yorum. Ama tabii seni eğitmek ve şok etmek de istiyorum.” Böylece antik Yunan filozofların, “Önce kendini tanı” özde- Hadrianus’la, onun ağır hasta ve ölüme doğru yavaş yavaş İmparator yavaş yavaş bitmekte olduğunu hissettiği hayatı- yişini geç de olsa uygulamaya çalıştığı ortaya çıkar. Ama ken- ilerleyen bedeni aracılığıyla tanışıyoruz. nın bir bilançosunu yapmaya girişir ve yaşadıklarından pek de dini tanımak zor bir deneyimdir ve bütün insanlar gibi o da ken- İmparatorun Marcus Aurelius’a gönderdiği mektup, he- hoşnut değildir: “Hayatıma dönüp baktığımda, onu bu kadar dini tamamen anlamasının olanaksız olduğunun bilincindedir. kimi Hermogenes’e yaptığı son ziyaretle başlar. Marcus’u şekilsiz bulmak beni dehşete düşürüyor. Bize anlatılmış olan “Bu sabah ilk kez aklıma bedenimin, bu sadık yoldaşın, hastalığı hakkında bilgilendirmek ister gibidir. kahramanların hayatları yalındır: Bir ok gibi dümdüz gider.” ruhumdan daha iyi tanıdığım bu kadim dostumun, sonunda Ancak, ikinci bölümün başında, Hadrianus mektubu yazma- efendisini yutacak sinsi bir canavar olduğu fikri geldi” der İktidar hırsı, devlet yönetimi, hoyratça geçen zaman, kül- ya başladıktan sonra amacının yavaş yavaş değiştiğini bildirir: Hadrianus. Ve Yourcenar, bazı söyleşilerinde de kabul etti- tür ve sanatın anlamı, hayatın zevkleri ve aşk oyunları üzeri- “Hastalığımın gidişatı hakkında seni bilgilendirmek için ği gibi, her insanın bu fikri paylaşabileceğine inanmıştır. ne fikirler yürüten Hadrianus, insanlığı ilgilendiren her tür- başladığım bu mektup, yavaş yavaş, artık kendini uzun uza- lü konuya değinerek, kendi dönemiyle ilgili ama aynı za- dıya devlet işlerine adayacak enerjisi kalmayan bir adamın ‘ÖLÜME GÖZLERİ AÇIK GİDELİM’ manda dolaylı yoldan yaşadığımız çağın sorunlarıyla da ör- dinlencesi, anılarına kulak veren hasta bir adamın yazılı Durumu iyice ağırlaştığında, imparatorun aklına intihar fikri tüşen çeşitli sorunlar üzerine kafa yorar. meditasyonu haline geldi. Şimdi daha fazlasını öneriyorum: bile gelir, ama vicdanıyla yaptığı uzun tartışmadan sonra, bu- İnsanların başarıya ulaşabilme amacıyla katlandıkları tür- Sana hayatımı anlatmaya karar verdim.” nun ödleklik olarak kabul edilebileceğini, stoacı bakış açısı- lü kulluklar, kadının statüsü, sosyal eşitsizlikler, imparato- nı benimsemiş bir imparatorun ölüm fikrini kabullenip, yaşa- BİR GERÇEĞİN SKANDAL OLABİLECEĞİ run olduğu kadar Marguerite Yourcenar’ın da gençliğinden bildiği kadar yaşaması gerektiği sonucuna vararak sakinleşir. KADAR SKANDAL! başlayarak irdelediği konular arasında yer alır ve doğal ola- Hatta mektubuna son verirken “Ölüme gözleri açık gidelim” Amacı artık Marcus Aurelius’a hayat deneyimini aktar- rak, Hadrianus’a duyduğu hayranlığın ardında bir fikir ve der Hadrianus, zira bir stoacı için iyi ölmek, iyi yaşamak kadar maktır ama onun da anlatacaklarının önemini kavrayamaya- duygu ortaklığı olduğu da ortaya çıkar. önemlidir ve Yourcenar’ın çok sevdiği Montaigne’in de söy- cak kadar genç olduğunun farkındadır: “Burada ifşa etmek lemiş olduğu gibi “Felsefe yapmak ölmeyi öğrenmektir”. n YOURCENAR’IN AYDIN KİŞİLİĞİNİN İFADESİ! istediğim gerçek özellikle skandal değil, ya da, salt herhan- “Sorunlarımızın bir bölümü çok fazla insanın utanılacak gi bir gerçeğin skandal olabileceği kadar skandal. On yedi * Hadrianus’un Anıları / Marguerite Yourcenar / yaşındaki benliğinin bunlardan bir şey anlamasını beklemi- kadar zengin, ya da umutsuzca yoksul olmasından ileri geli- Çeviren: Nili Bilkur / Adam Yayınları / 320 s. İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KÜLTÜR AŞ YAYINLARI’NDAN ‘ATATÜRK’ÜN MİRASI BÜYÜKDERE FİDANLIĞI’ umhuriyetimizin 100. yılında, Büyükdere Fidanlı- Meydan’ın kaleme aldığı, 8 bölümden oluşan Atatürk’ün ğı, “Büyükdere Atatürk Fidanlığı” adıyla İstanbullu- Mirası Büyükdere Fidanlığı adlı çalışmada yer alan tüm C lara kazandırıldı. Bu, İstanbul’un son doğa parçala- yazarlar ve yazı başlıkları sırasıyla şöyle: rından birinin korunması ve gelecek nesillere aktarılması Yasin Çağatay Seçkin / “Büyükdere Çayırı’ndan açısından önemli bir gelişme. Büyükdere Fidanlığı’na”. Hüseyin Tolga Arslan / Atatürk’ün emriyle 1928 yılında kurulan Büyükdere Fi- “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Zirai Gelişmeler”. danlığı, Türkiye’nin ilk meyve bahçesi ve fidanlığı olma İpek Kay, Deniz Erdem, Elif Soylu / “Büyükdere Çayırı özelliğini taşıyor. Fidanlık, İtalyan bahçecilik deneyimin- den faydalanılarak geliştirildi ve yıllar boyunca İstanbul’un Tarihi”. Hüseyin Tolga Arslan / “Hava Taşımacılığında ağaçlandırma çalışmalarına büyük katkı sağladı. Güvenli Bir Köy: Büyükdere”. Elif Soylu, İpek Kay, Deniz 1930 yılında faaliyete başlayan fidanlıkta, yurtiçinden Erdem / “Büyükdere Fidanlığı Tarihi”. Deniz Erdem, Elif ve yurtdışından getirilen meyve türleri üzerinde ıslah Soylu, İpek Kay / “Büyükdere Fidanlığı Katalogları”. çalışmaları yapıldı ve bu çalışmalar sayesinde elde edilen Sadrettin Soylu / “Fidanlıkta Yaşam ve Güvenli Ha- meyve fidanları halka dağıtıldı. yat”. Yeşil İstanbul İletişim Ekibi / “Fidanlık Çocukları / Ayrıca fidanlıkta, meyve yetiştiriciliği konusunda eğitim ve danışmanlık hizmetleri de verildi. Röportajlar”. Yasin Çağatay Seçkin / “Yeniden Doğuş: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları tarafından Büyükdere Atatürk Fidanlığı”. Erhan Boysanoğlu / yayımlanan, Yasin Çağatay Seçkin’in yayına hazırladığı “Sonsöz”. Atatürk’ün Mirası: Büyükdere Fidanlığı adlı çalışmada, bu Atatürk’ün Mirası Büyükdere Fidanlığı, Türkiye’nin modernleşme süre- tarihi fidanlığın kuruluşundan günümüze kadarki yolculuğu ayrıntılı bir şe- cindeki önemli bir kilometretaşı olan Büyükdere Fidanlığı’nın dününü ve kilde anlatılıyor. bugününü merak edenler için yetkin bir kaynak. n Fidanlık alanının Osmanlı dönemindeki kullanımı, Atatürk’ün fidanlık kur- ma kararı, fidanlıkta yetiştirilen bitki türleri, eğitim faaliyetleri ve fidanlık- Atatürk’ün Mirası Büyükdere Fidanlığı / Yayına Hazırlayan: Yasin Çağa- taki günlük yaşam ayrıntılarıyla ele alınıyor. “Sunuş” yazısını İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun, tay Seçkin / İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları / 272 s. / “Önsöz”ünü “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Tarımda Yenilik” başlığıyla Sinan 2023. 8 14 Aralık 2023